نتیجه جنگ روسیه به بی‌ ثباتی جهان منجر خواهد شد

ضرب‌المثلی وجود دارد که می‌گوید: «وقتی که دو فیل دعوا می‌کنند، علف‌ها آسیب می‌بینند». اما وقتی که یک خرس بزرگ به یک موجود کوچک‌تر حمله می‌کند، چه اتفاقی می افتد؟ گفته‌های سنتی پیشینیان کمی ما را در این زمینه راهنمایی می‌کند. با این وجود، یک مسئله حیاتی برای قدرت‌های متوسط ​​در سال ۲۰۲۳ وجود دارد؛ این که اوکراین زخمی، ولادمیر پوتین (Vladimir Putin) را مجبور به تغییر بسیاری از محاسبات ژئوپلیتیک کرده است.

اگر آقای پوتین شکست بخورد، برخی از کشورها مانند دولت‌های منطقه بالتیک (Baltic) که از روسیه هراس دارند، کمتر از آن خواهند ترسید. اما دیگران نگران این هستند که روسیه شکست‌خورده، حتی کمتر از قبل قابل پیش‌بینی بشود. باید توجه داشت که پوتین، قزاقستان را که مانند اوکراین دارای مرز طولانی با روسیه بوده و دارای اقلیت بزرگ روسی زبان است، به طور مستقیم تهدید نکرده است. با این حال کارشناسان ناسیونالیست روسی از او می‌خواهند که آن را تجزیه کرده و در برابر آزار و اذیتی خیالی، زمین‌هایی را برای «حفاظت» از روس‌های قومی تصرف کند. دروغ‌های آن‌ها درباره قزاقستان، شباهت ترسناکی به دروغ‌هایی دارد که در مورد اوکراین می‌گویند؛ برای مثال می‌توان این ادعا که آنها آزمایشگاه‌های جنگ‌ میکروبی در نزدیکی مرز روسیه داشته و قصد ممنوعیت آموزش زبان روسی در مدارس خود دارند را نام برد. حتی اگر جنگ در اوکراین به پایان برسد، قزاق‌ها حق این را خواهند داشت که مضطرب باشند.

حمله روسیه به اوکراین نشان دهنده آن است که هر کشوری که تا به حال تحت نظر مسکو اداره شده، جای امنی نبوده است. آن‌هایی که می‌توانند روابط نزدیک‌تری با ناتو ایجاد کنند، این کار را انجام خواهند داد؛ به طوری که گرجستان و مولداوی مشتاق این امر هستند. آن‌هایی که مانند قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان نمی‌توانند به طور واقع‌بینانه از ناتو انتظار کمک داشته باشند، به دنبال ایجاد روابط عمیق‌تر با چین خواهند بود. این دسته از کشورها بر این اعتقاد هستند که اگر راه‌آهن‌ و کارخانه‌های چینی در قلمرو آن‌ها وجود داشته باشد، احتمال حمله روسیه به آن‌ها کمتر خواهد بود.

از سوی دیگر رژیم‌هایی که به حمایت روسیه وابسته هستند، مضطرب‌تر خواهند شد. الکساندر لوکاشنکو، حاکم مستبد بلاروس، عمدتاً به لطف حمایت پوتین صاحب قدرت است. در ازای آن، او اجازه داد تا برای حمله روسیه به کیف (Kyiv)، پایتخت اوکراین، از خاک بلاروس به عنوان سکوی پرتاب استفاده شود که به طرز تأسف‌باری با شکست مواجه شد. آقای لوکاشنکو مشتاق است که بیش از این وارد جنگ نشود؛ جنگی که به شدت مورد تنفر جامعه بلاروس‌ بوده و باعث می‌شود که وی بیشتر توسط مردم کشورش مورد تحقیر قرار بگیرد. اما آقای پوتین به فشار آوردن بر او ادامه خواهد داد.

واگنر (Wagner)، گروه پرحاشیه‌ای که توسط یکی از متحدان پوتین در آفریقا اداره می‌شود، از دولت‌های خودکامه در جمهوری آفریقای مرکزی و کشور مالی و همچنین از یک جنگ‌سالار در لیبی حمایت می‌کند. احتمالاً برای انجام این عملیات‌ها، خود را از طریق معاملات مبهم مواد معدنی تأمین مالی می‌کنند. اما همچنین، برخی از اعضای واگنر برای مبارزه در اوکراین فراخوانده شده‌اند. اگر این عملیات آفریقایی حمایت ضمنی دولت روسیه را از دست بدهد، آن‌ها برای حفظ قدرت مشتریان خود مبارزه خواهند کرد.

تا زمانی که جنگ بازارهای انرژی را مختل کند، تولیدکنندگان انرژی شاهد افزایش نفوذ دیپلماتیک خود خواهند بود. عربستان سعودي براي بهبود سابقه حقوق بشري و يا متنوع ساختن اقتصاد خود، فشار کمی احساس خواهد كرد. عرضه‌کنندگان انرژی که جایگزین گاز روسیه می‌شوند، رشد خواهند کرد؛ به طوری که تقاضای اروپا برای گاز طبیعی مایع قطر بسیار افزایش پیدا می‌کند. مصر که زمانی با قطر بر سر حمایت از اسلام‌گرایان اختلاف داشت، اکنون به امید حمایت مالی به این کشور نزدیک شده است.

ناآرامی‌های سیاسی ناشی از قیمت‌های بالای مواد غذایی و انرژی ادامه خواهند داشت

ناآرامی‌های سیاسی ناشی از قیمت‌های بالای مواد غذایی و انرژی، پیش از این نیز در اعتراضات و شورش‌های بسیاری از کشورها و همچنین سرنگونی دولت رئیس جمهور سریلانکا نقش داشته‌اند. حتی اگر در سال ۲۰۲۳ قیمت مواد غذایی تاحدودی تعدیل شود، در کشورهایی مانند پاکستان و تونس که مردم آن‌ها، دولت‌های غیرمحبوب خود را به دلیل وضعیت وخیم معیشتی سرزنش می‌کنند، باید انتظار بحران داشت. در کشورهایی مانند نیجریه و ترکیه که سیاست‌های اقتصادی ضعیف، آسیب را تشدید کرده و انتخابات پرفراز و نشیبی برای آن‌ها در سال ۲۰۲۳ پیش‌بینی می‌شود، احتمال بروز مشکل حتی بیشتر خواهد بود.

مورد دوم، یک مورد غیرمعمول است. به لحاظ دیپلماتیک، رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه، امیدوار است تا صرف نظر از این که جنگ در اوکراین چگونه پیش می‌رود، بتواند از آن به نفع خود استفاده کند. اگر آقای پوتین شکست بخورد و روسیه به طور جدی تضعیف شود، ممکن است در مکان‌هایی مانند سوریه و قفقاز جنوبی که برای ترکیه اهمیت دارند، خلاء قدرت ایجاد شود. همچنین اگر حمایت روسیه از ارمنستان متزلزل شود، آقای اردوغان حمایت خود از آذربایجان را که بر سر اراضی با ارمنستان در جنگ است، بیشتر خواهد کرد.

اگر جنگ اوکراین طولانی شود، اردوغان به بازی خود در هر دو طرف ادامه خواهد داد. او برای استقبال از پول و گردش‌گران روسی، از مسکو انتظار پاداش‌هایی مانند گاز ارزان قیمت خواهد داشت. ترکیه همچنین تسلیحات بیشتری را به اوکراین خواهد فروخت و برای ممانعت از ورود کشتی‌های جنگی روسیه به دریای سیاه، از غرب درخواست اعتبار خواهد کرد. اگر آقای اردوغان در انتخابات ماه ژوئن شکست بخورد، احتمالاً جانشین او نیز در رابطه با سیاست خارجی، رویکرد مشابهی را در پیش خواهد گرفت.

در مجموع، تحقیر پوتین در اوکراین باعث می‌شود تا کشورهای خودکامه در همه جای جهان، نسبت به شروع جنگ‌های فاتحانه محتاط باشند و حتی اگر شکست منجر به سقوط پوتین بشود، تأثیر این امر دو چندان خواهد شد. بنابراین برای حامیان اوکراین، حمایت مضاعف از اهمیت بیشتری برخوردار است. ستیزه جویی نباید پیروز شود و همه باید شاهد این امر باشند. اگر پوتین شکست بخورد، در بلندمدت جهان آرام‌تری خواهیم داشت.