کشورهای عضو G7 با اعمال سقف قیمتی بر نفت روسیه، متحمل ریسک بزرگی می‌شود.
اخیرا، وزرای دارایی G7 یا همان «گروه هفت» با اعمال سقف قیمتی برای نفت روسیه در ماه دسامبر موافقت کردند و این احتمال وجود دارد که این توافق مشابه قیمت گاز طبیعی، منجر به افزایش شدید قیمت نفت بشود.
هنوز جزئیات نحوه عملکرد آن مشخص نشده است؛ اما در ماه ژوئیه توسط وزیر خزانه‌داری، جانت یلن (Janet Yellen)، شفاف‌سازی صورت گرفت.
یلن اظهار داشت: «روسیه در پایان سال با ممنوعیت خدمات مالی و بیمه‌ای روبرو خواهد شد که پیش‌بینی می‌کنیم در نهایت بین ۳ تا ۵ میلیون بشکه نفت خواهد بود». حال سوال این است که چرا باید ابتکاری لحاظ کنند که آن‌ها را قادر می‌سازد تا نفت خود را کماکان با قیمتی که سودآوری دارد در بازارهای جهانی عرضه کنند؟
این ایده توسط خاویر بلاس (Javier Blas) از بلومبرگ (Bloomberg) مورد تمسخر قرار گرفت:
«من و دوستانم توافق کرده‌ایم که برای فروشگاه محلی خود سقف قیمتی را اعمال کنیم. توجه داشته باشید که ما در واقع قصد نداریم که از آنجا خرید کنیم. صاحب فروشگاه می‌گوید به کسانی که این سقف را در نظر می‌گیرند، کالایی نمی‌فروشد؛ بنابراین سایر مشتریانی که اغلب به همین فروشگاه مراجعه می‌کنند، عدم پیوستن به برنامه سقف قیمتی را اعلام می‌دارند و به این ترتیب مجاز به خرید می‌شوند!»
اما بن هریس (Ben Harris)، دستیار وزیر سیاست اقتصادی در وزارت خزانه‌داری، مستقیماً این تفکر را پذیرفت. او تأکید کرد که کشورهای عضو گروه هفت، خدمات بازرگانی و بیمه حمل‌ونقل را کنترل می‌کنند.
«گروه هفت بر خدمات مالی و سایر خدمات ضروری مرتبط با تجارت جهانی نفت، تسلط دارد. به عنوان مثال، اتحادیه اروپا و بریتانیا ۹۰ درصد بیمه حمل‌ونقل جهانی را تأمین می‌کنند. کنترل جمعی کشورهای عضو گروه هفت بر این خدمات، به ما این امکان را می‌دهد که معامله در قیمت بالاتر از یک قیمت مشخص را، محدود کنیم. این امر بیشتر از آنکه شباهتی به این داشته باشد که یک مشتری انفرادی تلاش کند تا فاکتور خرید خود را کاهش دهد، مانند ناظری است که شرایط مجاز انجام معامله را تعیین می‌کند».
بنابراین، صرفاً با اعمال یک سقف قیمت مواجه نیستیم؛ این امر یک محاصره و یا خدمات ضروری جابجایی نفت خام است، مگر اینکه با تخفیفی مانند ۳۰ درصد فروخته شود و روسیه در این خدمات گیر افتاده است. این کشور برای اینکه نفتی که در اروپا جریان می‌یابد را به سایر مراکز انتقال دهد، با هزینه‌های زیرساختی و لجستیک هنگفتی مواجه است. این ایده که جریان نفت به سادگی متوقف می‌شود، دارای اعتبار نیست.
روسیه اخیرا صراحتاً اعلام کرد که به هر کشوری که در این طرح شرکت کند، نفت نخواهد داد. به نوعی ایالات متحده و گروه هفت معتقد هستند که این ایده به سادگی قابل اعتماد نیست.
این بیانیه تنها چند ساعت پس از آن که روسیه به صورت داوطلبانه صادرات گاز طبیعی خود را از طریق نورد استریم ۱ متوقف کرد، صادر شد. این صادرات تحت هیچ نوع تحریمی نبوده و قیمت‌های سرسام‌آور دارد. با این حال، آیا آن‌ها همین کار را با نفت انجام نخواهند داد؟
اما عواقب این اقدام چه خواهد بود؟ روسیه ۱۰ الی ۱۱ میلیون بشکه نفت در روز تولید می‌کند و ۴ تا ۵ میلیون بشکه را در روز صادر می‌کند. این مقدار تقریباً ۳ تا ۵ درصد مصرف جهانی را شامل می‌شود. با اینکه این مقادیر، ناچیز به چشم می‌آیند اما واقعاً اینگونه نیست. تقاضای نفت به شدت بدون کشش است. حتی عدم تعادل طولانی مدت چند صد هزار بشکه‌ای در روز، منجر به افزایش قیمت نفت شده است؛ بدین معنی که حذف ۳ تا ۵ میلیون بشکه در روز برای هر مدت زمان، می‌تواند به‌راحتی قیمت‌ها را به بالای ۲۰۰ دلار برای هر بشکه برساند.
تنها سه راه وجود دارد که این اقدام نتیجه خوبی به همراه داشته باشد:
- حق با خانم یلن بوده و روسیه به دلیل نیاز به درآمد، تخفیف زیادی را روی نفت خود اعمال کند.
- روسیه و مشتریانش نفتکش‌ها را ایمن کرده و تجارت خود را مدیریت کنند.
- روسیه راه دیگری را برای صادرات نفت خود پیدا کند.
در تمامی این سناریوها، وضعیت موجود به سادگی تقویت می‌شود. اخیراً گلدمن ساکس (Goldman Sachs)، قیمت هر بشکه نفت را برای سال ۲۰۲۳ معادل ۱۲۵ دلار پیش‌بینی کرده و به دلیل تحریم‌ها و اعمال سقف قیمت، تولید نفت روسیه را با کاهش ۶۰۰ هزار بشکه در روز فرض می‌کند. آن‌ها می‌گویند که اگر روسیه به نوعی به عرضه در سطوح فعلی ادامه دهد، نفت با کاهش ۱۵ دلاری همراه خواهد بود. آن‌ها افزایش بالقوه‌ای را تخمین نمی‌زنند و بر این باور هستند که «حذف صادرات بالقوه روسیه در اقدامی تلافی‌جویانه، ریسک صعودی قابل توجهی را در پیش‌بینی افزایشی قیمت ایجاد می‌کند.»
اگر روسیه تولید خود را متوقف کند، غرب با مشکلات زیادی روبرو خواهد شد. عربستان سعودی ظرفیت کمی برای افزایش تولید دارد و می‌تواند ۱ تا ۲ میلیون بشکه در روز برای یک تا دو ماه به ظرفیت خود اضافه کند. ذخایر استراتژیک نفت (Strategic Petroleum Reserves) ایالات متحده پیش‌تر مورد استفاده قرار گرفته است؛ اما همچنان در پایان اکتبر ۴۰۰ میلیون بشکه خواهد داشت. این موضوع می‌تواند برای بیشتر از یک سال، ۱ میلیون بشکه در روز اضافه کند. در نهایت، هیچ کدام از این موارد برای جبران کمبود کافی نیست.
بنابراین سؤال اصلی این است که چقدر می‌توان رهبران گروه هفت را باور داشت؟
