تنش‌های تجاری میان آمریکا و چین در حالی به اوج خود نزدیک می‌شود که بنابر نظر بسیاری از کارشناسان، حذف چین از زنجیره تامین جهان عملا غیرممکن است.
گروهی از کارشناسان برجسته بر این باورند که در صورت جداسازی شرکت‌های چینی از زنجیره تامین جهانی، مصرف کنندگان در ایالات متحده و سایر کشورهای غربی با افزایش قیمت مواجه خواهند شد.به گفته این کارشناسان، سیاست تهاجمی آمریکا به ویژه در بخش فناوری، نتیجه عکس خواهد داد و موجب افزایش قیمت بسیاری از کالاها به ویژه کالاهای مصرفی بخش الکترونیک خواهد شد.
استفان روچ، اقتصاددان و کارشناس ارشد امور جهانی موسسه جکسون دانشگاه ییل گفت که شرکت‌های آمریکایی مجبور خواهد بود محصولات خود را با هزینه‌ای به مراتب بالاتر تولید کنند. این موضوع برای مصرف‌کنندگان آمریکایی تفاوت چندانی با افزایش مالیات نخواهد داشت.
ریچارد مارتین، مدیر عامل IMA آسیا نیز گفت: تلاش برای بیرون راندن چین از زنجیره تامین جهانی از پیش محکوم به شکست خواهد بود و موجب افزایش هزینه‌ها خواهد شد. شاید بتوان برونسپاری تولید محصولات آمریکایی را از چین به کشورهایی مانند ویتنام، تایوان، هند و اندونزی منتقل کرد؛ اما در عمل، باز هم این کشورها به طرز قابل توجهی مواد اولیه خود را از چین وارد می‌کنند. این تنها به‌منزله یک انحراف تجاری خواهد بود که افزایش هزینه‌ها را برای آمریکا در پی خواهد داشت.
شواهدی وجود دارد که با اعمال تعرفه‌های یک جانبه آمریکا بر کالاهای چینی در سال ۲۰۱۸، زنجیره تامین جهانی تاثیر این سیاست را احساس کرده است.
بر اساس مطالعه شرکت حقوقی Baker McKenzie با همکاری مشاور اقتصادی Silk Road Associates، سال گذشته، صادرات سبدی متشکل از ۱۲۰۰ کالای چینی در مجموع ۲۲ درصد از کل تجارت جهانی را تشکیل می‌داد که ۳ درصد کمتر از سال پیش از آن بود.
با این حال، به نظر می‌رسد امسال تمرکز بر بخش فناوری بوده است. در ۱۷ اوت، دولت آمریکا اعلام کرد تامین نیمه‌هادی‌های خارجی برای غول مخابرات چینی، هواوی و ۳۸ شرکت وابسته به آن را قطع خواهد کرد.
این اعلامیه باعث نگرانی تولیدکنندگان نیمه هادی در آمریکا شد که درآمدشان به فروش محصولات به شرکت‌های چینی متکی بود.
جان نوفر، رئیس و مدیر عامل انجمن صنایع نیمه هادی در آمریکا گفت:« این محدودیت‌های گسترده اعمال‌شده بر فروش تراشه‌های تجاری، اختلال قابل توجهی در صنعت نیمه‌هادی آمریکا ایجاد خواهد کرد.»
همچنین ترامپ دستور منع دسترسی به WeChat، پیام‌رسان، شبکه اجتماعی و اپلیکیشن پرداخت چینی را بر روی محصولات اپل صادر کرد.
این تصمیم می‌تواند پیامدهای فاجعه باری برای اپل داشته باشد. این شرکت ۲۰ درصد از درآمد فروش خود را از چین به‌دست می‌آورد. وی‌چت (متعلق به هولدینگ Tencent)، بستری حیاتی برای خرده فروشان و شرکت‌های بازی سازی امریکایی است و هنوز مشخص نیست این ممنوعیت چگونه و به چه صورت اعمال خواهد شد.
در همین حال، چین نیز صنعت نیمه هادی خود را به امید تبدیل شدن به بازیگری در عرصه تراشه‌های پیشرفته، تقویت می‌کند. در همین راستا، با اعلام شورای دولتی، برخی از تولیدکنندگان در صنعت نیمه‌هادی تا ۱۰ سال از مالیات معاف خواهند شد.
آبیشور پراکش، آینده‌پژوه ژئوپولتیک در مرکز مشاوره تورنتو کانادا می‌گویند:«وقایع اخیر برای بسیاری از شرکت‌های بخش فناوری بسیار گیج کننده بوده است اما فکر می‌کنم خارج کردن چین از زنجیره تامین جهانی بسیار سخت است.
اگرچه شرکت‌های غربی زنجیره تامین خود را از چین به سایر کشورهای جنوب شرق آسیا منتقل می‌کنند، اما این شرکت‌ها حیاتی‌ترین اجزا را تولید نمی‌کنند؛ در نتیجه در کوتاه‌مدت همچنان به شرکت‌های چینی وابسته خواهند ماند»
با این حال پراکش نگران این است که جهان تکنولوژی قطبی سازی شود.
«هر دو کشور ایالات متحده و چین متوجه شده‌اند که از نظر فنی نمی‌توانند به یک‌دیگر وابسته باشند. آمریکا نمی‌خواهد به فن‌آوری‌های چینی مانند تیک‌تاک و یا 5G هواوی وابسته بماند و چین نمی‌خواهد به فناوری‌های آمریکایی مانند تراشه‌ها، نرم افزارها و سرورها وابسته باشد. در نتیجه شرکت‌هایی که با چنین وضعیتی روبرو هستند، به دنبال یافتن مقاصدی بی‌طرفانه برای فروش محصولات خود هستند. این موضوع ربطی به مزایای اقتصادی ندارد؛ بلکه تماما به تجارت مربوط می‌شود. شرکت‌ها با جابجایی زنجیره تامین خود، می‌خواهند اطمینان حاصل کنند که محصولات آنها با ممنوعیت‌های ژئوپولتیک مواجه نخواهد شد.»
استفان روچ، نویسند کتاب «عدم تعادل: وابستگی متقابل آمریکا و چین» می‌گوید: « اقدام تهاجمی آمریکا برای قطع دست چین از زنجیره تامین جهانی، موجب تضعیف موقعیت اقتصادی خود آمریکا خواهد شد.»
روچ که پیش‌تر رئیس بخش آسیایی بانک سرمایه‌گذاری مورگان استنلی بود، می‌افزاید: «برای آمریکا که با کمبود گسترده پس انداز داخلی مواجه است، جداسازی از بقیه جهان معنایی ندارد. کمبود پس انداز در کنار انفجار کسری بودجه فدرال ناشی از کرونا باعث می‌شود تراز و حساب تجاری این کشور به طرز چشمگیری با کسری مواجه شود.
ادوارد تسه، متخصص بخش فناوری چین و نویسنده کتاب «اخلال‌گران چینی: چگونه علی بابا، شیائومی، تنسنت و سایر شرکت‌ها قوانین تجارت را دگرگون کردند»، می‌گوید: علی‌رغم فشارهای ایالات متحده، چین بسیار مقاوم است.
وی به بهبود سریع اقتصادی زنجیره تامین آسیا در دوران پساکرونا اشاره کرد که بیشتر آنها در محوریت چین جای گرفته‌اند:«کشورهای آسیای شرقی بهتر از سایر کشورها به ویژه آمریکا از کرونا عبور کردند. ما می‌توانیم شروع روند بهبود را در بخش زنجیره تامین تولیدی ببینیم.»
تسه که بنیان‌گذار و مدیرعامل شرکت مشاوره مدیریت جائو فنگ است، افزود: «مقیاس و پیچیدگی زنجیره‌های تامین چین اغلب نادیده گرفته می‌شود. چین قادر است کارهایی را انجام دهد که سایر کشورها به سادگی قادر به انجام آنها نیستند. هنگامی که مشتریان خارجی محصولات جدید و ابتکاری سفارش می‌دهند، به دنبال افرادی هستند که به سرعت بتوانند طرح اولیه و نمونه اولیه را تحویل داده و به سرعت آن را تولید کنند. چینی‌ها در این کار بسیار خوب هستند. آنها بسیار کارآفرین هستند. آنچه شما در چین می‌بینید یک روند بسیار پویاست.»
آیدان یائو، اقتصاددان ارشد در شرکت سرمایه‌گذاری Axa می‌گوید:» ایالات متحده در حالی مشغول اعمال فشار بر زنجیره تامین است که کرونا به شرکت‌ها آسیب‌های سختی وارد کرده است و این موضوع باعث شده که این شرکت‌ها تمایل چندانی به تغییر جدی نداشته باشند.
او استدلال می‌کند که تغییر در زنجیره تامین هزینه‌های هنگفتی در بردارد و بسیاری از شرکت‌ها در حال حاضر آنچنان از نظر نقدینگی در محدودیت هستند که نمی‌توانند تصمیمات عمده‌ای در این زمینه اتخاذ کنند.
وی می‌افزاید که حتی اگر برخی شرکت‌ها بخواهند از چین خارج شوند، به خاطر همه‌گیری کرونا چنین امری در حال حاضر رخ نخواهد داد؛ چرا که برنامه‌های سرمایه‌گذاری به شدت کاهش یافته است.
یائو همچنین بر این باور است که بسیاری از شرکت‌ها چنان شبکه‌های تامین قدرتمندی را در چین پرورش داده‌اند که جابجایی آن برای آنها دشوار خواهد بود.
«چین یک شبه به کارخانه تولید جهان تبدیل نشده است. ۳۰ یا ۴۰ سال سابقه تولید در این کشور وجود دارد. دلایلی هست که شرکت‌های چندملیتی زنجیره تامین خود را در این کشور قرار داده‌اند. دلیل این امر آن نیست که این شرکت‌ها عاشق چین هستند؛ بلکه آنها به دلیل روابط تجاری و اقتصادی آنجا حضور دارند و در حال حاضر هیچ دلیلی برای تغییر این رویکرد وجود ندارد»
توماس لوندی، همکار شرکت مشاوره مدیریت Bain and Co در شانگهای می‌گوید: «شرکت‌ها بدون توجه به مسائل سیاسی، از هرگونه اقدام عجولانه‌ای خودداری خواهند کرد. در سالهای اخیر شرکت‌ها تمایل داشتند که برای ساخت زنجیره تامین، استراتژی «چین بعلاوه یک» را در دستور کار خود قرار دهند که به معنی وجود یک کارخانه تولید در چین و یکی دیگر در جنوب شرق آسیا است. شرکت‌ها این کار را به روشی استراتژیک انجام می‌دهند تا در صورت رخدادی ناگهانی، شبکه تولید آنها متوقف نشود؛ اما در حال حاضر هیچ رخداد ناگهانی رخ نداده است؛ از این رو، شرکت‌ها نیز هیچ‌گونه تمایلی به تعطیلی فعالیت‌های خود در چین ندارند.»
