امروزه در اقتصادهای مدرن، مدیریت انتشار بدهی‌های دولتی و تأمین نقدینگی بازارهای مالی از اهمیت بالایی برخوردار است. یکی از ابزارهای کلیدی برای انجام این وظایف، سیستم بازارسازان اولیه است که توسط بسیاری از کشورها مورد استفاده قرار می‌گیرد. این سیستم نقش حیاتی در حفظ ثبات اقتصادی و اجرای سیاست‌های پولی دارد. در این مقاله، با تأکید بر نقش و اهمیت بازارسازان اولیه در اقتصاد، به بررسی نحوه عملکرد آن‌ها و تأثیراتی که بر بازارهای مالی جهانی دارند، می‌پردازیم.
بازارساز اولیه (Primary Dealer) چیست؟
بازارساز اولیه (Primary Dealer) به بانک یا مؤسسه مالی اطلاق می‌شود که از سوی دولت مجوز خرید و فروش اوراق بهادار دولتی را دریافت کرده است. این بازارسازان به عنوان واسطه بین دولت و بازار عمل می‌کنند و تنها نهادهایی هستند که مجاز به شرکت در مزایده‌های اوراق بدهی جدید دولتی‌اند.
بازارساز اولیه نقشی کلیدی در خرید و فروش اوراق بهادار دولتی ایفا می‌کنند. دولت‌ها برای تأمین مالی خود از طریق انتشار اوراق بدهی (مانند اوراق قرضه) به سرمایه‌گذاران نیاز دارند و بازارسازان اولیه به عنوان نهادهایی مجاز، این اوراق را مستقیماً از دولت خریداری می‌کنند. سپس این بازارسازان، اوراق را به سرمایه‌گذاران دیگر در بازار می‌فروشند، و به این ترتیب تأمین مالی دولت را با حفظ نقدینگی در بازار، تسهیل می‌کنند. در ایالات متحده، بازارسازان اولیه وظیفه مدیریت انتشار اوراق بدهی دولتی و حمایت از سیاست‌های فدرال رزرو را نیز بر عهده دارند.
برای ایفای این نقش، این نهادها باید استانداردهای بالایی از نظر نقدینگی و کیفیت را برآورده کنند. بانک‌های سرمایه‌گذاری بزرگ و مؤسسات مالی معتبر اغلب در زمره بازارسازان اولیه قرار دارند. علاوه بر این، آن‌ها اطلاعات کلیدی درباره وضعیت بازارهای داخلی و جهانی را به بانک‌های مرکزی ارائه می‌دهند و به تنظیم سیاست‌های پولی کمک می‌کنند. این اطلاعات به بانک‌های مرکزی امکان می‌دهد تا با شناخت بهتری از شرایط اقتصادی، تصمیمات مؤثرتری اتخاذ کنند.
دوره مستر کلاس طلا
جامع‌ترین دوره آموزشی طلا
این دوره در مجموعه یوتوفارکس تهیه شده و نتیجه سال‌ها تجربه در حوزه معامله‌گری طلا و فارکس است. این دوره توسط مجموعه‌ای از معامله‌گران حرفه‌ای یوتوفارکس تهیه شده است. با خرید این دوره از تجربه چندین معامله‌گر بهره‌مند خواهید شد.
لازم به ذکر است که بازارساز اولیه نباید با بازارساز اصلی اشتباه گرفته شود. در حالی که بازارسازان اصلی در مدیریت سرمایه‌گذاری‌های خصوصی فعالیت می‌کنند، بازارسازان اولیه در خرید و فروش اوراق بهادار دولتی و اجرای سیاست‌های پولی دولت نقش کلیدی دارند.
تفاوت این دو بازارساز در نقش و حوزه فعالیت آن‌ها مشهود است. هر دو در بازارهای مالی تأثیرگذار هستند، اما اهداف و وظایف آن‌ها کاملاً متفاوت است و هر کدام به شکلی در ارتقای کارآمدی بازارها نقش دارند.
نقش بازارسازان اولیه در ایالات متحده
بازارسازان اولیه در ایالات متحده شامل شبکه‌ای از بانک‌ها و بازارسازانی هستند که مجوز معامله مستقیم اوراق بهادار دولتی را دارند. این سیستم در سال ۱۹۶۰ توسط بانک فدرال نیویورک با هدف اجرای سیاست‌های پولی فدرال رزرو ایجاد شد. بازارسازان اولیه در عملیات بازار باز نقش کلیدی دارند؛ خرید آن‌ها از بازار ثانویه منجر به افزایش ذخایر نقدی بانک‌ها و در نتیجه افزایش عرضه پول می‌شود، در حالی که فروش اوراق بهادار ذخایر را کاهش داده و عرضه پول را محدود می‌کند.
بازارسازان اولیه در مزایده‌های دولتی برای خرید اوراق خزانه، اسکناس‌ها و اوراق قرضه شرکت می‌کنند و به‌صورت رقابتی پیشنهاد می‌دهند. آن‌ها بخش عمده‌ای از اوراق بدهی دولتی را خریداری و سپس به مشتریان خود می‌فروشند و در این فرآیند، بازاری اولیه برای این اوراق ایجاد می‌کنند. این نهادها موظف‌اند در مزایده‌ها پیشنهاداتی ارائه دهند که از نظر قیمت و حجم واقع‌بینانه و رقابتی باشد. این پیشنهادات باید متناسب با شرایط بازار باشد و شانس موفقیت در مزایده را داشته باشد، تا بتوانند بخش قابل توجهی از اوراق بدهی دولتی را به‌دست آورند.
نقش بازارسازان اولیه در حفظ نقدینگی بازار و اجرای سیاست‌های پولی بانک مرکزی حیاتی است. این بازارسازان از طریق خرید و فروش اوراق بدهی به عنوان طرف معامله در عملیات بازار باز، ذخایر نقدی بانک‌ها را افزایش داده و نقدینگی بیشتری را وارد سیستم بانکی می‌کنند. در نتیجه، آن‌ها به‌عنوان ابزاری کلیدی در مدیریت جریان پول در اقتصاد و اجرای سیاست‌های پولی فدرال رزرو عمل می‌کنند.
نکته: می‌توان گفت بازارسازان اولیه نقش بازارسازان در بازار اوراق خزانه‌داری را بر عهده دارند. به بیان دیگر، آن‌ها با خرید و فروش این اوراق، نقدینگی بازار را تضمین کرده و به روان‌تر شدن معاملات کمک می‌کنند. همان‌طور که بازارسازان در دیگر بازارهای مالی عمل می‌کنند، بازارسازان اولیه نیز با تسهیل دسترسی به اوراق دولتی و حفظ پویایی بازار، نقشی کلیدی در پشتیبانی از معاملات و تثبیت قیمت‌ها ایفا می‌کنند.
شرایط لازم برای بازارسازان اولیه در ایالات متحده
برای تأیید به عنوان بازارساز اولیه در ایالات متحده، مؤسسات مالی باید استانداردهای سرمایه‌ای ویژه‌ای را رعایت کنند. بازارسازان مستقل باید حداقل ۵۰ میلیون دلار سرمایه داشته باشند، در حالی که بانک‌ها باید حداقل ۱ میلیارد دلار سرمایه لایه اول (شامل سرمایه سهامی و ذخایر اعلام‌شده) داشته باشند. علاوه بر این، بازارسازان باید حداقل یک سال تجربه مداوم در بازار خزانه‌داری داشته باشند و سهم بازار آن‌ها نباید کمتر از ۰.۲۵٪ باشد.
این مؤسسات باید در کمیسیون بورس و اوراق بهادار (SEC) یا سازمان تنظیم مقررات صنعت مالی (FINRA) ثبت‌نام کنند. پس از تأیید، آن‌ها موظف به ارائه گزارش‌های دقیق هفتگی از معاملات خود به بانک فدرال نیویورک هستند. این گزارش‌ها شامل اطلاعاتی است که برای ارزیابی سیاست‌های پولی و انتظارات اقتصادی استفاده می‌شود. همچنین، فدرال رزرو به طور منظم از بازارسازان اولیه درخواست مشارکت در نظرسنجی‌هایی را دارد که هدف آن‌ها اندازه‌گیری احساسات بازار و جمع‌آوری دیدگاه‌هایی درباره سیاست‌های پولی است.
این داده‌ها و آمارها در نهایت توسط فدرال رزرو برای استفاده جامعه مالی و عموم مردم منتشر می‌شود و دیدگاهی جامع در مورد شرایط اقتصادی و نظرات بازار ارائه می‌دهد.
نمونه‌هایی از بازارسازان اولیه
به دلیل الزامات سخت‌گیرانه‌ای که برای بازارسازان اولیه وجود دارد، بسیاری از آن‌ها موسسات مالی معروفی هستند. از شناخته‌شده‌ترین بازارسازان اولیه در ایالات متحده می‌توان به JPMorgan Chase & Co، Barclays Capital، Wells Fargo، و Citigroup اشاره کرد. همچنین TD Securities، Morgan Stanley، Cantor Fitzgerald، و Goldman Sachs نیز از دیگر بازارسازان اولیه این کشور هستند.
در سال ۲۰۰۸، در واکنش به بحران مالی و سقوط Bear Stearns، فدرال رزرو تسهیلاتی به نام تسهیلات اعتباری بازارسازان اولیه (PDCF) ایجاد کرد. این تسهیلات به بازارسازان اولیه اجازه می‌داد تا برای دوره‌های کوتاه‌مدت (شبانه) از فدرال رزرو وام بگیرند. برای دریافت این وام‌ها، بازارسازان باید وثیقه‌هایی مثل اوراق بهادار با پشتوانه وام مسکن ارائه می‌دادند.
این برنامه برای کمک به پایداری سیستم مالی و جلوگیری از مشکلات نقدینگی طراحی شده بود. به‌طور خاص، PDCF به بازارسازان این امکان را می‌داد تا در زمان‌های بحران مالی، از نقدینگی لازم برای انجام معاملات برخوردار باشند.
چرا اقتصاد به بازارسازان اولیه نیاز دارد؟
اقتصادهای مدرن از سیستم بانکی مبتنی بر ذخیره قانونی استفاده می‌کنند، به این معنا که بانک‌ها تنها بخشی از سپرده‌های مشتریان را به‌صورت نقدی نگه می‌دارند و باقی را وام می‌دهند. وقتی بازارسازان اولیه بدهی‌های دولتی مانند اوراق خزانه را خریداری می‌کنند، ذخایر نقدی خود را افزایش می‌دهند. این افزایش به بانک‌ها اجازه می‌دهد بیشتر وام بدهند و از این طریق عرضه پول در اقتصاد را گسترش دهند.
این فرآیند به‌عنوان اثر ضریب پولی شناخته می‌شود، که به این معنی است که هر واحد پولی که توسط بانک‌ها وام داده می‌شود، چندین برابر در اقتصاد تأثیر می‌گذارد و به افزایش نقدینگی کمک می‌کند. به‌عبارت دیگر، بازارسازان اولیه نقش حیاتی در ایجاد و حفظ نقدینگی در سیستم بانکی و مالی دارند، که برای رشد اقتصادی و تأمین اعتبار مورد نیاز کسب‌وکارها و افراد ضروری است.
✔️ بیشتر بخوانید: نرخ ذخیره قانونی چیست؟ تأثیر آن بر اقتصاد و بازارهای مالی
چگونه بازارسازان اولیه درآمد کسب می‌کنند؟
بازارسازان اولیه اوراق بدهی دولتی را مستقیماً از دولت خریداری کرده و سپس آن‌ها را با افزایش جزئی قیمت به مشتریان و سرمایه‌گذاران می‌فروشند. این اختلاف کوچک در قیمت خرید و فروش منبع اصلی درآمد بازارسازان اولیه است. در واقع، این روش ساده اما مؤثر، یکی از راه‌های اصلی کسب سود این بازارسازان در معاملات اوراق خزانه‌داری به شمار می‌رود.
کدام کشورها از سیستم بازارسازان اولیه استفاده می‌کنند؟
علاوه بر ایالات متحده، چندین کشور و منطقه دیگر نیز از سیستم بازارسازان اولیه برای مدیریت انتشار بدهی‌های دولتی استفاده می‌کنند. در اروپا، کشورهایی مانند اتریش، بلژیک، جمهوری چک، دانمارک، فرانسه، آلمان، یونان، ایتالیا، اسپانیا، و بریتانیا از این سیستم بهره می‌برند.
در سایر نقاط جهان، کشورهایی مانند چین، هنگ‌کنگ، هند، اسرائیل، ژاپن، سنگاپور، تایلند و کانادا نیز از این سیستم استفاده می‌کنند. همچنین ممکن است کشورهای دیگری نیز از سیستم بازارسازان اولیه بهره‌مند باشند که در این فهرست ذکر نشده‌اند.
سخن پایانی
بازارسازان اولیه به‌عنوان یکی از مهم‌ترین ابزارهای بازارهای مالی، نقش حیاتی در حفظ نقدینگی و اجرای سیاست‌های پولی دارند. با داشتن الزامات سخت‌گیرانه و مسئولیت‌های مهم در خرید و فروش اوراق بدهی دولتی، این نهادها به ثبات اقتصادی کمک کرده و به تنظیم دقیق جریان‌های پولی کمک می‌کنند. از طریق همکاری با بانک‌های مرکزی و دولت‌ها، بازارسازان اولیه نقش کلیدی در بازارهای مالی بازی می‌کنند و به ایجاد ارتباطی مؤثر بین دولت و سرمایه‌گذاران خصوصی کمک می‌کنند.
