صندوق سرمایه گذاری مشترک
به همین دلیل است که قیمت سهام یک صندوق سرمایه گذاری مشترک به عنوان خالص ارزش داراییها (Net Asset Value یا NAV) به ازای هر سهم یا NAVPS (Net Asset Value Per Share) شناخته میشود. خالص ارزش داراییهای هر سهم یک صندوق از تقسیم ارزش کل اوراق بهادر در پورتفوی سرمایه گذاری بر کل تعداد سهام صندوق صادر شده (Outstanding Shares) به دست میآید. منظور از منظور از سهام صادر شده صندوق، سهام یا واحدهایی است که توسط سهام داران، سرمایه گذاران نهادی و مقامات شرکت یا افراد داخلی شرکت خریداری و نگهداری میشود. سهام صندوق سرمایه گذاری مشترک را میتوان در قیمت فعلی NAV خریداری کرد یا فروخت. بر خلاف قیمت سهام شرکتها، سهام صندوقهای مشترک در ساعات فعال بازار نوسان نمیکند بلکه در پایان روز معاملاتی مشخص میشود. بنابراین قیمت صندوق سرمایه گذاری مشترک زمانی که خالص ارزش داراییها به ازای هر سهم (NAVPS) بروز رسانی میشود، تغییر میکند.
برای مثال فرض کنید صندوقی دارای NAV معادل با ۱۰ میلیارد تومان است و ۱۰۰ سهم از این صندوق فروخته شده است. در این صورت NAV واحد هر صندوق معادل با ۱۰۰ میلیون تومان است:
یک صندوق سرمایه گذاری مشترک معمولی ممکن است بیش از صدها اوراق بهادر مختلف را نگهداری کند. یعنی سهام داران صندوقهای سرمایه گذاری مشترک میتوانند در قیمتی پایین از این متنوع سازی سبد سرمایه گذاری سود خوبی به دست آورند. سرمایه گذاری را تصور کنید که تمام سرمایه خود را در سهام شرکت گوگل سرمایه گذاری کرده و این شرکت فصل بدی را پشت سر گذاشته است. وی بخش زیادی از سرمایه خود را از دست میدهد چرا که تمام سرمایه وی به عملکرد یک شرکت وابسته است. در سمت دیگر سرمایه گذاری را تصور کنید که سهام صندوق سرمایه گذاری مشترکی را خریده و این صندوق در سبد خود سهام شرکت گوگل را دارد. زمانی که شرکت گوگل فصل بدی را پشت سر گذاشته باشد، این سرمایه گذار ضرر به مراتب کمتری را متحمل میشود چرا که سهام شرکت گوگل تنها بخش کوچکی از پورتفوی این صندوق را شامل میشود.
صندوق سرمایه گذاری مشترک چطور کار میکند؟
صندوق سرمایه گذاری مشترک هم یک سرمایه گذاری و هم در واقع یک شرکت است. این ماهیت دوگانه ممکن است عجیب به نظر رسد، اما در واقع تفاوتی با سهام شرکت اپل (AAPL) که نماینده شرکت اپل است ندارد. زمانی که یک سرمایه گذار سهام شرکت اپل را خریداری میکند، وی در واقع مالکیت بخشی از شرکت و داراییهای آن را در اختیار دارد. به طور مشابه، سرمایه گذاری که سهامی از صندوق سرمایه گذاری خریداری میکند، در واقع مالکیت بخشی از آن شرکت سرمایه گذاری و داراییهایش را مالک میشود. تنها تفاوت این است که کسب و کار شرکت اپل مربوط به ساخت ابرازها ابداعی و تبلتها است اما کسب و کار صندوق سرمایه گذاری مشترک به سرمایه گذاری مربوط است.
دوره مستر کلاس طلا
مشاهده رایگان دوره آموزشی طلا
قسمت 1 تا 3 دوره مستر کلاس طلا، جامعترین و کاملترین دوره آموزشی طلا را از طریق لینک زیر مشاهده کنید
سرمایه گذارانی که در صندوق سرمایه گذاری مشترک سرمایه گذاری میکنند از سه طریق بازده (سود) کسب میکنند:
۱-درآمدی که از سود تقسیمی (سود سهام یا Dividends) به دست میآید و یا بهرهای که شرکت از نگهداشتن اوراق در پورتفوی خود به دست میآورد. یک صندوق تقریبا تمام سود خود را که در طی سال دریافت کرده، بین مالکان صندوق تقسیم میکند. صندوقها معمولا به سرمایه گذاران این انتخاب را میدهند که سود خود را به عنوان چک دریافت کنند و یا مجددا در صندوق سرمایه گذاری کنند و سهام بیشتری داشته باشند.
۲- اگر صندوق، اوراق بهادری که قیمت آنها افزایش یافته را بفروشد، عواید سرمایهای یا سود سرمایه (Capital Gain) به دست میآورد. بسیاری از صندوقها این عواید سرمایهای را بین سرمایه گذاران خود توزیع میکنند.
۳- اگر قیمت داراییهای صندوق افزایش یابد اما صندوق این داراییها را نفروشد، قیمت سهام یا واحد صندوق افزایش مییابد و سرمایه گذار میتواند به منظور کسب سود، سهام صندوق سرمایه گذاری مشترک خود را در بازار بفروشد.
دریافت رایگان سیگنال فارکس
با عضویت در آکادمی ماکروترید، شما سیگنال، آموزش و گفتگو با تحلیلگران و اعضای آکادمی دریافت خواهید کرد.
اگر صندوق سرمایه گذاری به عنوان شرکت مجازی تلقی شود، مدیر عامل صندوق سرمایهها را مدیریت میکند (که به این فرد «مشاور سرمایه گذاری» نیزگفته میشود). مدیر صندوق (کسی که سرمایهها را مدیریت میکند) توسط هیئت مدیره استخدام میشود و از لحاظ قانونی ملزم است در جهت کسب سود بیشتر سهامداران و صندوق عمل کند. اکثر مدیران صندوق، مالک صندوق نیز هستند. در یک صندوق سرمایه گذاری مشترک معمولا کارکنان کمی وجود دارند. مشاور سرمایه گذاری یا مدیر صندوق ممکن است چندین تحلیلگر استخدام کند تا به وی در انتخاب ابزار سرمایه گذاری یا تحقیقات کمک کنند. معمولا حسابداری در صندوق وجود دارد که NAV صندوق و ارزش روز پورتفوی سرمایه گذاری را محاسبه میکند تا مشخص شود قیمت سهام بالا یا پایین میرود. صندوقهای سرمایه گذاری مشترک نیاز دارند یک یا دو مسئول شناسایی الزامات قانونی (Compliance officer)، و احتمالا یک وکیل داشته باشند تا بتوانند طبق قوانین نظارتی دولت عمل کنند.
اکثر صندوقهای سرمایه گذاری معمولا بخشی از شرکت سرمایه گذاری بزرگتر هستند. بزرگترین شرکتهای سرمایه گذاری معمولا صدها صندوق سرمایه گذاری مشترک مجزا دارند. شرکتهای سرمایه گذاری Fidelity Investment، The Vanguard Group، T. Rowe Price و Oppenheimer جزء بزرگترین و شناخته شدهترین شرکتهای سرمایه گذاری هستند.
انواع صندوق سرمایه گذاری مشترک
صندوقهای سهامی، در بازار سهام یا داراییهای معادل آن سرمایهگذاری میکنند. صندوق های درآمد ثابت روی اوراق خزانهداری یا اوراق قرضه مشارکتی سرمایهگذاری میکنند. صندوقهای بازار پول بر روی ابزارهای بدهی با کیفیت و کوتاه مدت سرمایهگذاری میکنند مانند (اوراق قرضه شرکتی با رده AAA) که توسط دولت، بانکها یا شرکتها ارائه میشوند.
صندوقهای سرمایه گذاری روی سهام (Equity Funds)
صندوقهای سهامی که صندوقهای سرمایهگذاری روی سهام (Equity Funds و Stock funds) نیز نامیده میشوند، بر روی شرکتهای سهامی عام، سرمایهگذاری میکنند. این صندوقها، پویاترین (پر نوسانترین) نوع صندوق سرمایهگذاری هستند. ممکن است ارزش یک صندوق سرمایهگذاری در یک دوره کوتاه به شدت افزایش یابد و یا سقوط کند.
اما از نظر تاریخی، سهام در طولانی مدت عملکرد بهتری نسبت به سایر سرمایهگذاریها داشتهاند. این اتفاق بدان دلیل رخ میدهد که در بازار سهام معمولا انتظارات از آینده یک شرکت در قیمت آن تاثیر میگذارد و معمولا انتظارات برای شرکتها، افزایش سهم بازار، افزایش درآمد و افزایش سودآوری است.
به طور کلی ارزش این صندوقها به دلیل ارزیابی سرمایهگذاران از وضعیت اقتصادی و تاثیر احتمالی آن بر درآمد شرکتها نوسان میکند. همچنین عوامل دیگری از قبیل مسئولیتهای اجتماعی، بر روی سودآوری شرکتها تاثیر منفی میگذارند. اتفاقاتی مانند جرایم و دادخواستهای مرتبط با آلودگی هوا، آلودگی اقتصادی، تبعیض کارمندان و … میتوانند باعث کاهش ارزش شرکتهای بازار سهام و در نتیجه ارزش صندوقهای سهامی شود.
تمام صندوقهای سهامی یکسان نیستند. بعضی از صندوقهای متداول شامل موارد زیر میشوند:
- صندوق های رشدی (Growth Funds): این صندوقها پتانسیل افزایش قابل توجه در سرمایهها را دارند، اما ممکن است سود سهام (Dividend) منظمی پرداخت نکنند.
- صندوق های درآمدی (Income Funds): این صندوقها در شرکتهایی که به طور منظم سود سهام پرداخت میکنند، سرمایهگذاری میکنند.
- صندوق های دنبال کننده شاخص (Index Funds): این صندوقها سعی میکنند تا عملکردی مانند شاخصهای خاص بازار مانند شاخص S&P500 را کسب کنند.
- صندوقهای مخصوص یک صنعت (Sector Fund): این صندوقها معمولا فقط در یک صنعت مانند بخش مالی، مراقبتهای بهداشتی یا فناوری سرمایهگذاری میکنند.
صندوقهای سرمایهگذاری روی اوراق با درآمد ثابت (Fixed Income Funds)
صندوقهای سرمایه گذاری در اوراق قرضه (Bond Funds) که به آن درآمد ثابت (Fixed Income) نیز میگویند، عموما بر روی اوراق قرضه و بدهی شرکتها سرمایهگذاری کرده و از این طریق به سرمایهگذاران خود سود منظم تقسیمی پرداخت میکنند. عموما افراد این صندوقها را در پرتفوی خود نگه میدارند تا در مواقع ریزش بازار و صندوقهای سهامی، یک درآمد ثابت و پایدار داشته باشند.
همانطور که صندوقهای سهامی به انواع مختلف تقسیم میشوند، صندوقهای درآمد ثابت نیز به انواع مختلفی تقسیمبندی میشوند. دارایی این صندوقها از اوراق کم ریسک با بازده پایین (مانند اوراق خزانهداری آمریکا US Treasury bonds) تا بسیار اوراق بسیار پرریسک با بازده بالا (مانند اوراق قرضه بنجل “junk bonds”) که دارای اعتبار پایین هستند تقسیم بندی میشوند.
اگرچه معمولا صند,قهای درآمد ثابت از صندوقهای سهامی مطمئنتر هستند، اما این صندوقها نیز با ریسکهای خاص خود روبرو هستند:
- این احتمال وجود دارد که ناشر اوراق قرضه مثلا شرکتها یا نهاد دولتی در بازپرداخت بدهیهای خود نکول کند.
- همچنین ممکن است نرخ بهره بالا برود که این امر ارزش اوراق را کاهش میدهد. و بر عکس با افت نرخ بهره ممکن است ارزش اوراق افزایش پیدا کند یعنی بین نرخ بهره و ارزش اوراق رابطه معکوسی وجود دارد. (بیشتر بخوانید: ارتباط میان نرخ تورم و بازده اوراق با درآمد ثابت چیست؟)
- این احتمال نیز وجود دارد که بازپرداخت اوراق قرضه زودتر از زمان مقرر رخ دهد. هنگامی این اتفاق رخ میدهد که منتشرکننده یا مالک اوراق نتواند جایی پیدا کند که با سرمایهگذاری در آن، بازده مناسبی برای سرمایه حاصل از انتشار اوراق کسب کند.
صندوقهای بازار پول (Money Market Funds)
این صندوقها نسبت به سایر صندوقهایی که گفته شد ریسک نسبتا کمتری دارند. طبق قانون، این صندوقها، تنها به سرمایهگذاری بر روی ابزارهای خاص با کیفیت بالا و کوتاهمدت که توسط دولت ایالات متحده، شرکتهای آمریکایی و دولتهای محلی و ایالتی صادر شدهاند، محدود میشوند.
این صندوقها سعی میکنند ارزش خالص دارایی (NAV) خود را در قیمت یک دلار حفظ کنند. اما اگر سرمایهگذاریهای صندوق عملکرد ضعیفی داشته باشند، ممکن است ارزش خالص دارایی به زیر یک دلار نیز کاهش یابد.
از نظر تاریخی، بازده صندوقهای بازار پول کمتر از صندوقهای اوراق قرضه و سهامی بوده است. این موضوع صندوقهای بازار پول را در مقابل تورم آسیبپذیر میکند. به عبارت دیگر، اگر یک صندوق بازار پول تضمین کند که ۳ درصد به شما پرداخت کند، اما در طول دوره سرمایهگذاری، تورم ۴ درصد افزایش پیدا کند، بازده این سرمایهگذاری منفی یک درصد خواهد بود.
در طول بحران مالی جهانی، یکی از مهمترین نگرانیها، کسری احتمالی همین صندوقها بود چراکه خیلی از اوراق با کیفیت نیز در طول این بحران، نکول شدند. با بهبود اقتصاد جهانی، این نگرانیها از بین رفته است. با این حال، سنتیمنت سرمایهگذاران یکی از بازیگران اصلی بازار پول است و سیاستگذاران نیز تمایل دارند بر سنتیمنت در این بازار تاثیر بگذارند و نگذارند اطمینان در این بازار از ابین برود.
صندوقهای سرمایهگذاری ترکیبی (Hybrid Funds)
چهارمین نوع از صندوق سرمایه گذاری مشترک، صندوقهای ترکیبی (hybrid) است. همانطور که از نام آن پیداست، این صندوق ترکیب انواع مختلف صندوقها است که میتواند متناسب با نیازهای اولیه و شرایط سرمایهگذاران تعیین شود. این صندوقها هم در سهام و هم در اوراق قرضه سرمایهگذاری میکنند. این کار در کنار کاهش ریسک صندوق، بازده مناسبی نیز برای سرمایه گذاران به همراه میآورد.
جذابیت یک صندوق ترکیبی در متنوع کردن سبد سهام و توانایی تخصیص دارایی به روشهای مختلف است.
صندوقهای ترکیبی تحت تاثیر ریسکهای آن نوع از دارایی که در پرتفوی خود بیشتر از دیگر داراییها دارند هستند و در صورتی که درصد اوراق قرضه در آنها بیشتر از سهام باشد، بیشتر در معرض ریسکهای مربوط به اوراق قرضه قرار میگیرند و در صورتی که درصد سهام بیشتر باشد، در معرض ریسکهای مربوط به سهام قرار میگیرند.
صندوقهای سهامی و اوراق قرضه حتی میتوانند بیش از آنچه گفته شد تخصصیتر عمل کنند و روی داراییهای داخلی آمریکا یا فقط روی داراییهای کشورهای خاصی سرمایهگذاری کنند. این متنوعسازی پرتفولیو در ابعاد جهانی، حتی میتواند مهمتر از متنوعسازی میان صندوقهای سهامی، صندوقهای درآمد ثابت و صندوقهای بازار پول باشد.
سخن پایانی
علاوه بر این صندوقها، یک نوع صندوق دیگر نیز وجود دارد. این مورد به خودی خود یک صندوق نیست بلکه گزینهای است که میتوانید از آن استفاده کنید. صندوقهای قابل معامله یا ETF یک گروه یا سبدی از اوراق بهادار هستند که در یک بسته کامل میتوانید آنها را به صورت یکجا معامله کنید. این صندوقها، کارمزد پایینی دارند و شاخصهایی مانند S&P500 یا RUSSELL200 یا حتی بخشهای خاصی از اقتصاد مانند شرکتهای فناوری را دنبال میکنند. ETFها فرصتهای سرمایهگذاری بسیاری را در اختیار سرمایهگذاران قرار میدهند.