بانکهای مرکزی اصولا مسئول حفظ تورم با هدف رشد اقتصادی پایدار هستند و همزمان به ثبات سیستم مالی کمک می‌کنند. بانکهای مرکزی در صورتی که احساس نیاز کنند در راستای چهارچوب سیاستهای پولی تعریف شده در بازارهای مالی مداخله می کنند. معامله‌گران بازار فارکس همواره پیاده‌سازی چنین سیاست‌هایی را به‌دقت رصد می‌کنند تا بتوانند از نتایج حاصل از آن، در نوسان بازار ارز سود ببرند.
در این مقاله به بررسی نقش بانکهای مرکزی اصلی و چگونگی تاثیرگذاری سیاستهای آنها بر بازار جهانی فارکس خواهیم پرداخت.
بانک مرکزی چه نهادی است؟
بانکهای مرکزی نهادهایی مستقل هستند که دولت‌ها از آنها برای مدیریت صنعت بانکداری تجاری، تعیین نرخ بهره و بهبود ثبات مالی در سطح کشور بهره می‌برند.
بانکهای مرکزی با استفاده از ابزارهای زیر در بازارهای مالی مداخله می‌کنند:
- عملیات بازار باز (OMO): فرآیندی را توصیف می‌کند که دولت‌ها با هدف افزایش یا کاهش نقدینگی در سیستم بانکداری در بازار باز، اقدام به خرید و فروش سهام و اوراق قرضه دولتی می‌کنند.
- نرخ بهره بانک مرکزی: این نرخ غالبا به‌عنوان نرخ نزول یا نرخ بهره فدرال نام برده می‌شود و توسط کمیته سیاست پولی با هدف افزایش یا کاهش فعالیت اقتصادی تنظیم می‌شود. این مسئله به نظر متناقض می‌رسد اما یک اقتصاد دوآتشه (اقتصادی که در آن، سرعت رشد تولید بالاتر از سرعت رشد تقاضا باشد) باعث ایجاد تورم می‌شود و هدف بانکهای مرکزی کنترل همین تورم در سطح مناسب است.
بانکهای مرکزی همچنین به‌عنوان آخرین پناهگاه به‌عنوان وام‌دهنده عمل می‌کنند. اگر دولتی از نسبت بدهی به تولید ناخالص داخلی متوسطی برخوردار باشد و نتواند از طریق فروش اوراق قرضه نقدینگی را افزایش دهد، بانک مرکزی می‌تواند با قرض‌دادن پول به دولت کمبود موقتی نقدینگی آن را جبران کند.
حضور بانک مرکزی به‌عنوان آخرین پناهگاه سبب افزایش اعتماد در سرمایه‌گذاران می‌شود. سرمایه‌گذاران آسوده خاطر هستند که دولت به تعهدات بدهی خود عمل خواهد کرد و این سبب کاهش هزینه های استقراض دولت می شود.
بانکهای مرکزی اصلی:
بانک مرکزی اروپا (اتحادیه اروپا)
مسئولیت‌های بانک مرکزی:
بانکهای مرکزی به منظور انجام تعهدات خود در جهت منافع عمومی تأسیس شده‌اند. با اینکه مسئولیت‌ها در کشورهای مختلف ممکن است متفاوت باشند، مسئولیت‌های اصلی به ترتیب زیر هستند:
- دستیابی و حفظ ثبات قیمت: مسئولیت حفاظت از ارزش پول رایج هر کشور به عهده بانک مرکزی آن کشور است. لازمه این کار حفظ تورم اندک در اقتصاد است
- ارتقای ثبات سیستم مالی: بانکهای مرکزی برای کاهش ریسک سیستمی در بخش مالی، بانکهای تجاری را در تحت یک سری تست‌های تنش قرار می‌دهند.
- تقویت رشد متوازن و پایدار در اقتصاد: در کل برای تحریک اقتصاد هر کشور دو راه اصلی وجود دارد. یکی از این راه‌ها سیاستهای مالی (هزینه‌های دولت) و دیگری سیاستهای پولی (مداخله بانک مرکزی) هستند. در شرایطی که دولت با کسری شدید بودجه روبرو باشد، بانک مرکزی همچنان قادر به اجرای سیاست پولی به منظور تحریک اقتصاد است.
- نظارت و ساماندهی مؤسسات مالی: وظیفه بانکهای مرکزی ساماندهی و نظارت بر بانکهای تجاری درجهت منافع عمومی است.
- کاهش بیکاری: علاوه بر ثبات قیمت‌ها و رشد پایدار، بانکهای مرکزی به کاهش نرخ بیکاری نیز کمک می‌کنند. این مسئله یکی از اهداف بانک مرکزی آمریکا است.
بانکهای مرکزی و نرخ بهره
بانکهای مرکزی مسئول تعیین نرخ بهره خود و دیگر نرخ‌های بهرهی ناشی از آن در جریان وام‌های شخصی، وام‌های خرید ملک، کارت اعتباری و غیره هستند. نرخ بهره بانک مرکزی درحقیقت، نرخ بهره شبانه‌ای است که برای بانکهای تجاری وام‌گیرنده از بانک مرکزی اعمال می‌شود.
تأثیر نرخ بهره بانک مرکزی را در شکل 1 می توان مشاهده کرد که مطابق آن بانکهای تجاری نرخ بهره بالاتری را نسبت به نرخ بهرهی مصوب ازسوی بانک مرکزی، برای افراد در نظر می‌گیرند.
بانکهای مرکزی تعیین می‌کنند که چه درصدی از کل سرمایه سپرده‌گذاران باید در نزد بانکها به‌عنوان کنار گذاشته شود و اگر بانک با کسری در این زمینه روبرو شود، می‌تواند از بانک مرکزی مطابق نرخ بهره شبانه وام بگیرد که این مبلغ مطابق با نرخ بهره سالیانه بانک مرکزی است.
معامله‌گران فارکس نرخ بهره بانک مرکزی را از نزدیک تحت نظر می‌گیرند چراکه این نرخ‌ها می‌توانند تاثیر قابل‌توجهی بر بازار فارکس داشته باشند. مؤسسات و سرمایه‌گذاران نرخ بهره را دنبال می‌کنند؛ هرگونه تغییری در این نرخ‌ها موجب می‌شود که معامله‌گران به سمت سرمایه‌گذاری در کشورهای با نرخ بهره بالاتر بروند.
بانکهای مرکزی چگونه بر بازار فارکس تأثیر می‌گذارند
معامله گران فارکس اغلب سخنان و لحن رئیس بانک مرکزی را ارزیابی می‌کنند تا بتوانند از بین صحبت‌های او سرنخی در مورد قصد بانک مرکزی برای افزایش یا کاهش نرخ بهره به‌دست آورند. سخنانی که در قالب تمایل به افزایش یا کاهش نرخ بهره تفسیر شوند، با نام داویش و هاوکیش (Hawkish/Dovish) شناخته می‌شوند. این سرنخ‌های ظریف را «سیاست لفظی» می‌نامند که توانایی حرکت دادن بازار فارکس را دارند.
معامله‌گرانی که عقیده دارند که بانک مرکزی تمایل به آغاز یک دوره‌ی افزایشی از نرخ بهره را در سر دارد، معامله‌ای طولانی‌مدت در حمایت از ارز مربوطه انجام می‌دهند؛ از سوی دیگر معامله‌گرانی که پیش‌بینی می‌کنند که بانک مرکزی به دنبال کاهش نرخ بهره است، معاملاتی در جهت فروش ارز موردنظر باز می‌کنند.
تحرکات در نرخ بهره بانکهای مرکزی به معامله‌گران فرصت معامله بر مبنای تفاوت نرخ بهره میان ارز دو کشور را می‌دهد که با نام استراتژی معاملات انتقالی (carry trade) شناخته می‌شوند. معامله‌گران انتقالی درصدد کسب سود شبانه در ازای خرید ارزهای پربازده درمقابل فروش ارزهای کم‌بازده هستند.
توضیح: معاملات انتقالی (Carry Trade) در بازار فارکس به سبکی از معاملات گفته می شود که در آن، سفته‌بازان و سرمایه‌گذاران بین‌المللی تمایل دارند ارزی را که نرخ بهره پایینی دارد، به فروش برسانند و درمقابل ارزی را که نرخ بهره بالاتری دارد، بخرند.
