بیت کوین از زمان پیدایش خود در سال ۲۰۰۹ تا زمان نگارش این مقاله شش سقف قابل توجه را تجربه کرده است. تا به حال این ارز دیجیتال توانسته است در بالاترین سقف خود قیمت حدود ۷۳ هزار دلار را تجربه کند. سفر بیت کوین تا به امروز با ثبات نبوده است و اغلب در واکنش به وقایع سیاسی، اقتصادی و نظارتی نوسانات شدیدی را تجربه کرده است.
بیت کوین به طور متوسط سالانه ۲۰۰ درصد رشد را تجربه کرده است و ارزش بازار آن در بالاترین سطح خود بیش از ۲ تریلیون دلار بوده است. همچنین تسلط بیت کوین بر بازار رمزارزها یا همان دامیننس کمی کمتر از ۵۰ درصد است.
رویدادهایی مانند هک شدن صرافی Mt.Gox در سال ۲۰۱۴ یا سقوط بازار سهام در سال ۲۰۲۰ میتواند برخی از رفتارهای کوتاه‌مدت و میان مدت قیمت بیت کوین را توضیح دهد. همچنین برای تحلیل بلند مدت می‌توان از مدل‌های تحلیلی تکنیکال، فاندامنتال و سنتیمنتال استفاده کرد.
برای تحلیل تکنیکال، منحنی رشد لگاریتمی و نظریه ابرموج (یا Hyperwave) دو مدل جالب توجه هستند. نظریه موج‌های فراگیر نیز قیمت را با سنتیمنت سرمایه‌گذاران در مراحل چرخه‌ای ترکیب می‌کند. مدل‌های Stock to Flow و Metcalfe نیز می‌توانند به خوبی قیمت بیت کوین را دنبال کنند. در نهایت سرمایه‌گذار میتواند از تمام این مدل‌ها یا ترکیبی از آنها برای به دست آوردن دیدی جامع در مورد بیت کوین استفاده کند.
مقدمه‌ای بر تحلیل بیتکوین
بیت کوین با افزایش چشمگیر خود از سال ۲۰۰۹ به خوبی توانست توجه جهانیان را به خود جلب کند. با این حال این افزایش چشمگیر یکباره نبوده است و در این مسیر با افت‌ها و سقوط‌های سهمگینی روبرو بوده است. با این وجود، بیت کوین تا امروز از تمام دارایی‌های سنتی بهتر عمل کرده است. ترکیبی از عوامل متعدد تاریخی قیمت بیت کوین را تشکیل می‌دهد و همین امر باعث شده است که برخی قیمت بیت کوین را حاصل فعالیت‌های سفته‌بازانه و بدون ارزش ذاتی بدانند.
نحوه تحلیل تاریخچه بیت کوین
قبل از ورود به داده‌ها بیایید ببینیم چگونه می‌توان تاریخچه قیمت بیت کوین را تحلیل کرد. در کل سه روش برای تحلیل بازارهای مالی وجود دارد. تحلیل تکنیکال، فاندامنتال و سنتیمنتال. هر نوع تحلیل دارای نقاط قوت و ضعف خود است اما می‌توان با ترکیب آنها تصویری واضح‌تر از آینده قیمت به دست آورد.
۱- تحلیل تکنیکال: در این روش از داده‌های تاریخی قیمت و حجم برای پیش‌بینی رفتار بازار در آینده استفاده می‌شود. به عنوان مثال می توان با در نظر گرفتن قیمت‌ها در پنجاه روز گذشته و میانگین‌گیری از آنها، میانگین متحرک ۵۰ روزه ایجاد کرد. با ترسیم این میانگین بر روی نمودار قیمت، می‌توان در مورد جهت حرکت قیمت تصمیم گرفت. به عنوان مثال تصور کنید بیت کوین برای چند هفته زیر میانگین متحرک ۵۰ روزه در حرکت است اما به یکباره از آن عبور می‌کند. این حرکت را می‌توان نشانه‌ای از بهبود و صعود بیت کوین دانست.
۲- تحلیل فاندامنتال: در این روش از داده‌هایی که ارزش اصلی و ذاتی یک سهام، ارز یا رمزارز را تعیین می‌کند، استفاده می‌شود و عموما بر عوامل خارجی و داخلی متمرکز است تا به وسیله آن ارزش واقعی دارایی را تعیین کند. به عنوان مثال می‌توان از معاملات روزانه بیت کوین برای سنجش محبوبیت شبکه استفاده کرد. اگر این عدد در طول زمان افزایش یابد ممکن است نشان دهنده افزایش ارزش پروژه و در نهایت افزایش قیمت باشد.
۳- تحلیل سنتیمنتال: در این روش از احساسات و سنتیمنت بازار برای پیش‌بینی حرکت بازار استفاده می‌شود. سنتیمنت بازار به معنی روحیه و احساس سرمایه‌گذاران نسبت به حرکت یک دارایی است. به طور معمول سنتیمنت به صعودی یا نزولی دسته بندی می‌شود. به عنوان مثال اگر میزان جستجوی بیت کوین در گوگل افزایش پیدا کند، این امر نشان دهنده احساسات مثبت در بازار است.
چه عواملی بر معاملات اولیه بیت کوین تاثیر گذاشت؟
مورد بعدی، عوامل موثر بر معاملات و قیمت‌ها است. این موارد از زمان شروع به کار بیت کوین تغییر کرده است. در سال ۲۰۰۹، بیت کوین یک دارایی با نقدینگی فوق العاده پایین بود. معاملات در فرابورس (OTC) و بین کاربران BitcoinTalk و دیگر انجمن‌هایی انجام می‌شد که ارزش بیت کوین را به عنوان یک ارز غیرمتمرکز می‌دانستند. در آن زمان سفته‌بازی‌هایی که امروز شاهد آن هستیم نقش بسیار کمتری داشت.
ساتوشی ناکاموتو اولین بلوک را در سوم ژانویه ۲۰۰۹ با پاداش ۵۰ بیت کوین استخراج کرد. او نه روز بعد در اولین معامله بیت کوین، مقدار ۱۰ بیت کوین به هال فینی، یک متخصص کامپیوتر ارسال کرد. در ۲۲ مه ۲۰۱۰ قیمت بیت کوین هنوز کمتر از ۰.۰۱ دلار بود. در آن روز اولین معامله تجاری بیت کوین توسط لازلو هانیچ انجام شد که دو پیتزا را به قیمت ۱۰ هزار بیت کوین خریداری کرد. در آن زمان کاربران انجمن‌های Bitcointalk این خرید را یک امر جدید تلقی می‌کردند. این معامله نسبت به کارایی فعلی بیت کوین کمی عجیب به نظر می‌رسد. امروزه کمتر کسی است که از بیت کوین به عنوان ابزار معامله استفاده کند همچنین می‌توان به راحتی با انواع روش‌های پرداخت چنین خریدهایی انجام داد.
با افزایش قیمت و محبوبیت بیت کوین، این صنعت کوچک و غیرمتمرکز به طور فزاینده‌ای در تسهیل معاملات مشارکت کرد. این مشارکت شامل معامله رمزارزها در صرافی‌ها و در بازارهای دیپ وب بود. بازار بیت کوین در ابتدا شدیدا تحت تاثیر صرافی‌ها و بازار قرار می‌گرفت. بسته شدن، برخورد سرکوبگرانه دولت یا هک شدن صرافی‌ها که ذخایر قابل توجهی بیت کوین در اختیار داشتند باعث شوک قیمتی قابل توجه و بی اعتمادی به بازار می‌شد.
در حال حاضر چه عواملی بر معاملات بیت کوین تاثیر می‌گذارد؟
بیت کوین امروز نسبت به روزهای اولیه خود شباهت بسیار بیشتری به دارایی‌های سنتی دارد. افزایش پذیرش در میان سهامدارن خرد، امور مالی و سیاست‌ها به این معنی است که عوامل بیشتری بر قیمت و معاملات بیت کوین تاثیر می‌گذارد. سرمایه‌گذاران نهادی در رمزارزها نیز در حال افزایش هستند که این موضوع به سفته‌بازی دامن می‌زند. این نکات به این معنی است که امروز عواملی که بر بیت کوین تاثیر می‌گذارد با روزهای اولیه کاملا متفاوت است. در ادامه در مورد برخی از آنها صحبت می‌کنیم.
۱- تنظیم مقررات در حال حاضر بیشتر از روزهای اولیه است. با درک بیشتر رمزارزها و فناوری بلاکچین توسط دولت‌ها، کنترل و نظارت بر آنها در حال افزایش است. سیاست‌های سهلگیرانه یا سختگیرانه بر روند قیمتی بیت کوین تاثیر می‌گذارد. برخی تغییرات در قیمت بیت کوین مربوط به ممنوعیت یا محبوبیت آن در کشورهای مختلف است.
۲- وضعیت اقتصاد جهانی در حال حاضر یک عامل مستقیم در قیمت و معاملات بیت کوین محسوب می‌شود. به عنوان مثال در کشورهای با تورم بالا، بیت کوین به عنوان پوشش تورمی استفاده می‌شود. در بحران‌های اقتصادی ونزوئلا در سال ۲۰۱۶ ما شاهد معاملات بی‌سابقه بیت کوین در برابر بولیوار ونزوئلا بودیم. سقوط بازار سهام در سال ۲۰۲۰ نیز باعث ایجاد روند صعودی بیت کوین شد که بیش از یک سال به طول انجامید. بیت کوین در حال حاضر به عنوان یک ذخیره ارزش مانند طلا عمل می‌کند. وقتی اعتماد به سایر بخش‌های اقتصاد پایین است، مردم به سمت خرید این دارایی حرکت می‌کنند.
۳- افزایش اقبال شرکت‌های بزرگ به بیت کوین باعث افزایش قیمت آن می‌شود. شرکت‌های بزرگی مانند مسترکارت، ویزا، پی پال، اسکوئر از رمزارزها حمایت کرده که این امر به سرمایه‌گذاران در مورد سرمایه‌گذاری در این رمزارزها اطمینان می‌دهد. خرده فروشان حتی پرداخت به وسیله بیت کوین را نیز آغاز کرده‌اند. با این حال قطع حمایت شرکت‌های بزرگ نیز میتواند منجر به کاهش قیمت بیت کوین شود. مثلا در ۱۷ مه ۲۰۲۱ ایلان ماسک اعلام کرد به خاطر نگرانی‌های زیست محیطی پذیرش بیتکوین توسط تسلا را متوقف می‌کند. در نتیجه قیمت بیت کوین از ۵۵ هزار دلار به زیر ۴۸ هزار و پانصد دلار کاهش یافت.
۴- افزایش سفته بازی و مشتقات آتی بیت کوین باعث افزایش تقاضا در بازار می‌شود. معامله‌گران و سفته بازار به جای سرمایه‌گذاری و نگهداری بیت کوین برای استفاده از آن به خرید و فروش بیت کوین برای سود کوتاه مدت اقدام می‌کنند که این موضوع باعث فشار نزولی بر قیمت می‌شود. این موضوع باعث می‌شود بیت کوین دیگر تنها آن کاربرد اصلی خود را نداشته باشد.
تاریخچه قیمت بیت کوین
از سال ۲۰۰۹ قیمت بیت کوین دارای نوسانات زیادی بوده است. عوامل ذکر شده در بالا همگی در این نوسانات دخیل بوده‌اند. اما اگرچه قیمت دارای نوسانات بوده اما همواره رشد چشمگیری از خود نشان داده است.
وقتی بیت کوین را با نزدک و طلا مقایسه کنیم متوجه می‌شویم عملکرد بیت کوین نسبت به این دو دارایی سنتی بسیار بیشتر بوده است. اگرچه افت‌های بیت کوین نسبت به این دو دارایی بسیار شدید‌تر بوده است.
با توجه به داده‌های CaseBitcoin، بیت کوین نرخ رشد مرکب سالانه به اندازه ۱۹۶.۷ درصد را نشان داده است. این نرخ با در نظر گرفتن سود مرکب اندازه گیری می‌شود. همچنین چهار قله قابل توجه در قیمت بیت کوین وجود داشته است که از تنها یک دلار در سال ۲۰۱۱ به ۶۵ هزار دلار در مه ۲۰۲۱ رسیده است. در زیر این قله‌ها را مشاهده می‌کنید.
۱- در یک ژوئن ۲۰۱۱، قیمت بیت کوین از تنها چند سنت به ۳۲ دلار افزایش یافت. بیت کوین در این زمان اولین روند صعودی خود را تجربه کرد اگرچه پس از آن به قیمت ۲.۱۰ دلار سقوط کرد.
۲- در آوریل ۲۰۱۳، بیت کوین پس از شروع ۱۳ دلاری در سال، یکبار دیگر وارد روند صعودی شد و در ۱۰ آوریل به ۲۶۰ دلار رسید. سپس به قیمت ۴۵ دلار کاهش یافت.
۳- در دسامبر ۲۰۱۳ بیت کوین باز هم افزایش یافت. این رمزارز بین اکتبر تا دسامبر تقریبا ۱۰ برابر رشد کرد و از ۱۲۵ دلار به اوج ۱۱۶۰ دلار رسید اگرچه تا ۱۸ دسامبر قیمت به ۳۸۰ دلار سقوط کرد.
۴- در دسامبر ۲۰۱۷، قیمت بیت کوین یکبار دیگر رشد سرسام‌آوری تجربه کرد. بیت کوین سال ۲۰۱۷ را در قیمت ۱۰۰۰ دلار شروع کرده بود اما تا ۱۷ دسامبر به حدود ۲۰ هزار دلار رسید. این روند صعودی برای اولین بار توجه سرمایه‌گذاران نهادی و دولت‌ها را به خود جلب کرد.
۵- در آخرین روند صعودی بیت کوین، قیمت این روز ارز پس از سقوط در ماه مارس ۲۰۲۰ به خاطر همه‌گیری کرونا، رشد خود را شروع کرد و تقریبا بدون وقفه تا روز ۱۳ آوریل ۲۰۲۱ به حدود ۶۳ هزار دلار رسید. اگرچه پس از آن به حوالی ۲۰ هزار دلار کاهش پیدا کرد.
رویدادهای قیمتی کوتاه مدت
مدل‌های فاندامنتال و تکنیکال که در تحلیل بازارهای مالی استفاده می‌شوند همواره نمی‌توانند رفتارهای قیمتی را توصیف کنند. عوامل خارجی از جمله رویدادهای سیاسی و اقتصادی، نقش‌های بزرگی ایفا می‌کنند که می‌توان آنها را به صورت جداگانه تحلیل کرد. یکی از نمونه‌های قابل توجه هک معروفی است که در روزهای اولیه شروع به کار بیتکوین رخ داد.
هک صرافی Mt. Gox
هک صرافی Mt. Gox یک رویداد مهم برای بیت کوین بود که در سال ۲۰۱۴ منجر به کاهش موقت اما شدید قیمت بیت کوین شد. در آن زمان این صرافی مستقر در توکیو بزرگترین صرافی بازار بود و حجم معاملاتی به اندازه ۷۰ درصد از کل عرضه بیت کوین را در اختیار داشت. از زمان ایجاد آن در سال ۲۰۱۰، هکرهای زیادی برای هک کردن آن تلاش کرده بودند اما همگی ناکام بودند.
با این حال، سرانجام هکرها در سال ۲۰۱۴ تقریبا ۸۵۰ هزار بیت کوین را به سرقت برده و بسیاری از دارایی‌های دیجیتال را از بین بردند. Mt. Gox برداشت‌ها را در تاریخ ۱۴ فوریه ۲۰۱۴ متوقف کرد که این موضوع منجر به کاهش ۲۰ درصدی قیمت بیت کوین از ۸۵۰ دلار به ۶۸۰ دلار شد.
در نهایت هکرها ۴۵۰ میلیون دلار از وجوه کاربران را تصاحب کردند Mt. Gox نیز ورشکست شد. برخی از کاربران سابق ادعا می‌کنند که مشکلاتی در کد وبسایت وجود داشت که به موقع برطرف نشد. هنوز دلیل این هک مشخص نشده است و چندین پرونده قضایی نیز برای مدیرعامل این صرافی یعنی مارک کارپلس ایجاد شده است.
چگونه در طولانی مدت روند حرکت بیت کوین را تحلیل کنیم؟
در دراز مدت، رویدادهای کوچک و کم اهمیت تاثیر ناچیزی بر قیمت دارند، به همین دلیل بهتر است که به دنبال راه‌های دیگری برای تحلیل مسیر کلی بیت کوین باشیم. یکی از راه‌ها مطالعه مدل‌های تحلیلی است که از تکنیک‌هایی که قبلا در بالا ذکر شد استفاده می‌کند.
تحلیل بنیادی: مدل انباشت به جریان (S2F)
مدل انباشت به جریان از عرضه محدود بیت کوین به عنوان شاخص احتمالی قیمت استفاده می‌کند. در سطح پایه، بیت کوین تا حدودی شبیه به طلا یا الماس است. با گذشت زمان کمیابی این دو کالا افزایش یافته است و این موضوع به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهد از آنها به عنوان ذخیره ارزش استفاده کنند.
اگر کل عرضه (موجودی) جهانی در گردش را برداشته و آن را بر مقدار کل تولید شده در سال (جریان) تقسیم کنید، می‌توانید از این نسبت برای مدل‌سازی قیمت بیت کوین در طول زمان استفاده کنید. ما از قبل می‌دانیم که میزان دقیق بیت کوین استخراج شده و زمان دریافت آنها چقدر است. به بیان ساده، بازده استخراج مشخص است و این بازده در حال کاهش است در نتیجه نسبت انباشت به جریان افزایش می‌یابد.
مدل انباشت به جریان به دلیل دقت آن در مدل‌سازی تاریخچه قیمت بیتکوین محبوبیت زیادی پیدا کرده است. در زیر می‌توانید داده‌های تاریخی میانگین متحرک ۳۶۵ روزه بیت کوین و پیش‌بینی آن در آینده را مشاهده کنید.
البته این مدت اشکالاتی دارد. با گذشت زمان و هنگامی که جریان بیت کوین به صفر می‌رسد، در نهایت مدل از بین می‌رود زیرا نمی‌توانید عددی را بر صفر تقسیم کنیم. این محاسبه پیش‌بینی‌های غیرقابل قبول قیمت را نشان می‌دهد که تمایل به بی‌نهایت دارند.
تحلیل بنیادی: قانون متکالف (Metcalfe’s Law)
قانون متکالف یک اصل محاسباتی کلی است که می‌توان در مورد شبکه بیت کوین نیز آن را اعمال کرد. در این اصل آمده است که ارزش یک شبکه متناسب با مربع تعداد کاربران متصل است. این دقیقا چه معنایی می‌دهد؟ یک مثال ساده برای درک آن، شبکه تلفن است. هرچه تعداد افرادی که تلفن دارند بیشتر باشد، ارزش شبکه به طور تصاعدی افزایش می‌یابد.
در مورد بیت کوین، شما می‌توانید با استفاده از آدرس‌های فعال کیف پول و سایر اطلاعات عمومی در بلاکچین، ارزش متکالف را محاسبه کنید. اگر مقدار متکالف را در برابر قیمت ترسیم کنید، به یک تناسب منطقی خوب می‌رسید. شما همچنین می‌توانید روند پیش‌بینی قیمت‌های احتمالی آتی را برآورد کنید. این قضیه در نمودار زیر که اولین بار توسط تیموتی پترسون رسم شد، مشخص شده است.
نسبت ارزش شبکه به متکالف (NVM) استفاده دیگری از قانون متکالف است. شما می‌توانید با محاسبه ارزش بازار بیت کوین و تقسیم آن بر فرمول تقریبی قانون متکالف، این نسبت را محاسبه کنید. این فرمول از تعداد آدرس‌های منحصر به فرد فعال در یک روز خاص به عنوان افراد حاضر در شبکه استفاده می‌کند. آدرس‌های منحصر به فرد باید موجودی صفر نداشته باشند و همچنین در آن روز یک تراکنش انجام داده باشند.
اگر این نسبت بالای یک باشد نشان می‌دهد که بازار بیش از حد ارزشگذاری شده است و اگر زیر یک باشد نشان از ارزشگذاری کمتر از حد دارد. نمودار زیر از کریپتو کوانت این مساله را به صورت بصری نشان می‌دهد. در این نمودار NVM در محور سمت چپ و ارزش شبکه در محور سمت راست نمایش داده شده است.
تحلیل تکنیکال: منحنی رشد لگاریتمی بیت کوین
منحنی رشد لگاریتمی بیت کوین یک مدل تحلیل تکنیکال است که در سال ۲۰۱۹ توسط کول گارنر ایجاد شده است. در این مدل قیمت استاندارد بیت کوین در پایه لگاریتمی در برابر زمان رسم می‌شود. در اینجا اگر زمان را نیز در پایه لگاریتم ببرید می‌توانید یک روند ساده را مشاهده کنید که به عنوان حمایت پس از ریزش در هر سه بازار گاوی بیت کوین عمل کرده است.
همچنین این خطوط را می‌توان در نمودار قیمتی لگاریتمی تبدیل کرد و در نمودار اصلی قیمت قرار داد تا مطابقت آن با تاریخچه قیمت بیت کوین را نشان دهد. در نمودار زیر از LookIntoBitcoin.com می‌توانید این موضوع را به خوبی مشاهده کنید.
تحلیل تکنیکال: نظریه ابرموج
نظریه ابرموج توسط تیلر جنکس توسعه داده شده و سعی می‌کند قیمت‌ها را به وسیله احساسات سرمایه‌گذاران توضیح دهد. این نظریه نشان می‌دهد که احساسات بازار به طور مکرر بین بدبینی و خوش‌بینی نوسان می‌کند. این احساسات اغلب منجر به ابرموج می‌شود که در آن قیمت قبل از بازگشت به روند نزولی با گذشت زمان افزایش پیدا می‌کند. اگرچه نظریه جنکس الگوها را ناشی از احساسات بازار می‌داند اما این نظریه با استفاده از نمودار و ابزار تکنیکال اقدامات قیمت را مشخص می‌کند. طبق نظریه ابرموج هر چرخه بازار هفت مرحله دارد.
در فازهای ۱ و ۵ و ۷ قیمت دارایی باید زیر خط مقاومت باقی بماند. در فازهای ۲ و۳ و ۴ و ۶ قیمت باید بالاتر از خطوط حمایتی باقی بماند. هر دارایی به طور کامل به قوانین پایبند نمی‌ماند اما شواهدی از اجرای این الگو در برخی بازارها وجود دارد. در زیر می توانید شاخص نزدک را مشاهده کنید که توسط لیا والد (مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری والکیری) به صورت گرافیکی با نظریه ابرموج مطابقت داده شده است.
- بیشتر بخوانید: ابرچرخه بیت کوین چیست و آیا زمان پدیداری آن فرا رسیده است؟
حال بیایید نگاهی به روند صعودی بیت کوین در سال ۲۰۱۷ بیندازیم. اگر الگوهای نظریه ابرموج را به کار ببریم، می‌بینیم که جدا از مرحله اول، سایر مراحل نسبتا به خوبی طی شده‌اند. همچنین می‌توانید افزایش قیمت را با سرعتی فزاینده مشاهده کنید که به دنبال آن سقوطی بزرگ رخ می‌دهد.
سخن پایانی
واضح است که نظریات متعددی وجود دارد که سعی می‌کند تاریخچه قیمت بیت کوین را توضیح دهد. اما صرف نظر از اینکه کدام الگو موفق‌تر است، بیت کوین در تاریخ حدود ۱۰ ساله خود به طور متوسط سالانه ۲۰۰ درصد رشد کرده است که تقریبا غیرقابل باور است. حتی در حوزه رمزارزها نیز بیت کوین تا آگوست 2021، اندکی کمتر از ۵۰ درصد کل ارزش بازار را در اختیار داشته است.
دلایل این رشد عظیم، فاندامنتال‌های رمزارزها، سنتیمنت بازار و رویدادهای اقتصادی بوده است. اما با این حال، عملکرد گذشته به معنای بازدهی در آینده نیست. درک اینکه چرا بیت کوین چنین قیمت بالایی دارد، مفید است اما به ما چیزی در مورد آینده نمی‌گوید. وقتی به تصویر کلان نگاه می‌کنیم بیت کوین به عنوان یک کلاس دارایی که تنها ۱۵ سال سن دارد، رشدی باورنکردنی داشته است.
