مدیریت ریسک چیست؟
مدیریت ریسک در تمام صنایع جهت کاهش احتمال از دست دادن داراییها مورد استفاده قرار میگیرد؛ به طوری که فراوانی و میزان احتمال وقوع رویدادهای ریسکی پنهان را شناسایی، ارزیابی و اولویتبندی میکند. این رویکرد مدیریتی از فرآیندهای مقرون به صرفهای برای استفاده از منابع موجود استفاده میکند تا علاوه بر اندازهگیری، به حداقل رساندن و محدود کردن تأثیر و آسیب ریسکهای عمومی و نادر، شانس سودآوری نیز در فرصتها حفظ شود. رویدادهای منفی منجر به ضرر میشوند و به عنوان ریسک ارزیابی میشوند و رویدادهای مثبت که منجر به سود میشوند به عنوان فرصتها طبقهبندی میشوند. یک فرآیند مدیریت ریسک، تلاش میکند تا مواجهه با ریسک را به حداقل برساند و از سوی دیگر، در حداکثرسازی پاداش دخل و تصرفی نداشته باشد. ریسکها همیشه وجود دارند و در طول چرخه عمر یک معاملهگر، سرمایهگذار و یا کسبوکار به وجود میآیند.
انواع ریسک
- عدم اطمینان از نتایج در بازارهای مالی
- شکست در اجرای یک طرح
- خطای طراحی
- خطای برنامه
- خطای انسانی
- مدیریت ادوار تجاری
- ریسک اعتباری
- بلایای طبیعی
- ریسک سیاسی
- رقبا
یک رویکرد مدیریت ریسک باید متناسب با شخصیت کاربر ایجاد شود. سرمایهگذاران از آن برای پرتفوهای مالی استفاده میکنند، در حالی که معاملهگران از آن برای معاملات و موقعیتهای فعال استفاده میکنند. بنابراین، فرآیند مدیریت ریسک (Risk management)، برای یک سیستم معاملهگری تنها به ریاضیات محدود نیست بلکه شامل روانشناسی نیز میشود. روانشناسی به اندازه نقاط ورود و خروج روش معاملاتی، برای سودآوری مهم است. انسانها دارای احساساتی مانند ترس و حرص هستند و این عناصر میتوانند در روند معامله برای کاهش ضرر، انتخاب حجم مناسب برای معامله و افزایش سود دخالت کنند.
ریسکهایی که از روانشناسی معاملهگر ناشی میشوند
- اعتقاد بیش از حد به یک معامله میتواند معاملهگر را به سمت معامله با حجم بسیار بالا ترغیب کند. در معاملهگری هیچ چیز قطعی نیست و حجم معامله همیشه باید با توجه به دستورالعملهای ریسک مشخص شود.
- ترس از دست دادن پول باعث میشود که معاملهگر هنگامی که قیمت به حد ضرر رسید از معامله خارج نشود و به امید بازگشت قیمت حد ضرر خود را افزایش بدهد. اگر حرکات قیمتی بر خلاف روند مورد پیشبینی معاملهگر باقی بماند، عدم خروج در حد ضرر میتواند یک ضرر کوچک را به یک ضرر بزرگ تبدیل کند.
- هرچه حجم معامله بزرگتر باشد، رعایت کردن یک برنامه معاملاتی (Trading Plan) دشوارتر خواهد بود. حجم معامله را طوری تعیین کنید که در سود و زیان بتوانید به برنامه معاملاتی خود پایبند باشید.
- یک معاملهگر باید عدم قطعیت را در هر معامله بپذیرد. در جریان معامله هر اتفاقی ممکن است رخ بدهد و شما باید برای هر پیشامدی آماده باشید. باید بپذیرید که نمیدانید چه اتفاقی قرار است رخ بدهد و همیشه ریسک وجود دارد. سوگیریهای (Bias) غلط، اطمینان و غرور میتوانند معاملهگران را از مدیریت ریسک دور کنند؛ چون در این حالت معاملهگران بر این تصور هستند که میدانند چه اتفاقی قرار است در بازار رخ بدهد. در این صورت اولین اشتباه آنها؛ یعنی نداشتن مدیریت ریسک، میتواند آخرین اشتباه برای حساب معاملاتیشان تلقی شود.
- ترس از دست دادن معامله (FOMO) میتواند منجر به این شود که معاملهگر سیگنال ورود را فراموش کرده و به دلیل بالا رفتن قیمتها بدون در نظر گرفتن تحلیلها، وارد معامله شود. سندروم FOMO میتواند معاملهگر را با نسبت ریسک به ریوارد (RiskReward Ratio) بد وارد معامله کند چرا که میترسد سودی را که همه در حال بدست آوردن هستند، از دست بدهد.
- . ترس از دست دادن سود در یک معامله میتواند باعث شود تا معاملهگر در یک روند صعودی برای بدست آوردن یک سود خیلی کوچک، زودتر از موعد از معامله خارج شود. یک معاملهگر باید از معاملهای که سود کرده است خارج شود، اما تنها زمانی که دلیل خوبی برای این کار وجود داشته باشد. مثلا به حد سود (Take Profit) و یا به حد ضرر متحرک (Trailing Stop) رسیده باشد و نه به این دلیل که میخواهد سودهای کوچک خود را حفظ کند. اگر معاملهگر سود بزرگ میخواهد، باید سودهای ناچیز خود را به خطر بیاندازد.
- زمانی که بازار تعطیل است، باید یک برنامه معاملاتی بنویسید تا وقتی بازار باز شد، معاملات احساسی انجام ندهید. یکی از بخشهای یک برنامه معاملاتی، چارچوبی برای مدیریت ریسک است. تصمیمگیری در معاملات همیشه دشوار است، خصوصا وقتی پول شما در معرض خطر قرار گرفته و قیمتها هر ثانیه تغییر میکنند. برنامه معاملاتی میتواند برای شما یک فیلتر سریع به منظور این که چه کاری باید انجام دهید، فراهم کند.
- غرور و خودخواهی ممکن است باعث شود تا معاملهگر در معاملات خود ضرر ببیند، چرا که نمیخواهد اعتراف کند که ممکن است اشتباه کرده باشد. هر چه افراد بیشتری در مورد نظرها، پیشبینیها و یا معاملات معاملهگر آگاه باشند، ممکن است خروج از معامله اشتباه برای معاملهگر سختتر شود.
- یک معاملهگر باید به خود و سیستم معاملاتی خود ایمان داشته باشد تا معاملات خود را بدون استرس انجام دهد. استرس زیاد میتواند منجر به تصمیمات نادرست در ورود و خروج شود. معاملهگر باید سیستمی را توسعه دهد که بتواند با فراز و نشیب قیمتها کنار بیاید و همواره بدون استرس کار خود را انجام دهد.
- روانشناسی بد در معاملات، به استرس و خودخواهی اجازه می دهد تا یک سیستم معاملاتی خوب را نابود کنند. منظور از روانشناسی خوب، توانایی پیروی از یک سیستم معاملاتی خوب، همراه با نظم و انضباط است.
غرور و احساسات میتوانند مدیریت ریسک را با مشکلات وحشتناکی مواجه کنند و سیگنالهای معاملاتی اشتباهی به معاملهگر بدهند. یک معاملهگر باید نظم و انضباط داشته باشد تا بر ترس و حرص خود غلبه کرده و با حجم مناسب معاملاتی وارد معامله شود و استراتژیهای خروج داشته باشد تا فرصت سودآوری را از دست ندهد. بیشتر معاملهگران موفق به کسب درآمد در بازار نمی شوند چرا که نمیتوانند حرص، ترس و استرس خود را مدیریت کنند و این باعث میشود تا به بدترین شکل برنامه مدیریت ریسک خود را اجرا کنند. مدیریت ریسک خوب، ضررها را به حداقل میرساند و سودها را حداکثر میکند. یک طرح مدیریت ریسک به شما کمک میکند تا تصمیمات خود را بر اساس دستورالعملهای سیستم معاملهگری خود انجام دهید.
مدیریت ریسک در فارکس
مدیریت ریسک در فارکس باید اولین چیزی باشد که یک معاملهگر فارکس به آن فکر میکند. یک معاملهگر باید صبح که از خواب بیدار میشود تا زمانی که شب دوباره به خواب میرود به فکر مدیریت ریسک باشد.
مدیریت ریسک یکی از مهمترین ارکان معاملهگری در فارکس است. بدون مدیریت ریسک، معاملهگری با قمار کردن فرق زیادی ندارد. در معاملات فارکس، ریسک و سود به طور پیچیدهای در یکدیگر گره خوردهاند. اگر تصور میکنید در فارکس میتوانید یک شبه به یک میلیونر تبدیل شوید، بهتر است همین الان روش دیگری را برای بدست آوردن پول پیدا کنید. معامله در فارکس یعنی به دست آوردن سود اندک با ریسک حساب شده در طولانی مدت و هیچ میانبر دیگری برای آن وجود ندارد.
انواع ریسک در معاملات فارکس
- ریسک ارز (Currency risk): ریسک مرتبط با نوسانات قیمت ارز است که خرید دارایی های خارجی را کم و بیش گران میکند.
- ریسک نرخ بهره (Interest rate risk): ریسک مربوط به افزایش یا کاهش ناگهانی نرخ بهره است که بر نوسانات بازار تاثیرگذار است. تغییرات نرخ بهره بر قیمتهای بازار فارکس تأثیر میگذارد زیرا سطح مخارج و سرمایهگذاری در یک اقتصاد بسته به جهت تغییر نرخ بهره افزایش یا کاهش مییابد.
- ریسک نقدینگی (Liquidity risk): خطری است که افراد نمیتوانند یک دارایی را در کمترین زمان ممکن بخرند یا بفروشند؛ به منظور آنکه از زیان احتمالی مربوط به آن جلوگیری کنند. اگرچه بازار فارکس یک بازار بسیار نقدشونده محسوب میشود، اما بسته به ارز و سیاستهای دولت در مورد ارزهای خارجی، ممکن است دورههایی از عدمنقدینگی در بازار وجود داشته باشد.
- ریسک اهرم (Leverage risk): ریسک مربوط با زیانهای بزرگتر است، در زمانی که از اهرم در معاملات استفاده میکنیم. از آنجایی که با استفاده از اهرم در فارکس میتوانید بیشتر از وجوه اولیه خود سرمایهگذاری کنید، ریسک زیان شما نیز افزایش مییابد.
نکات مهم برای مدیریت ریسک در فارکس
در اینجا ده نکته برتر مدیریت ریسک در فارکس را مطرح میکنیم که اگر به آنها پایبند باشید، میتوانید شانس موفقیت و کسب پول از فارکس را افزایش دهید.
۱- ابتدا ریسکهای معامله در فارکس را درک کنید
این نکتهای است که حتما باید در نظر داشته باشید. اگر نمیدانید چرا معامله در فارکس ریسک دارد، باید دوباره به مبانی فارکس بازگردید و آنها را مطالعه کنید. یک حقیقت جهانی وجود دارد که نه تنها در بازار فارکس بلکه در هر بازار دیگری نیز صادق است:
نداشتن پول=نداشتن معامله=نداشتن ثروت
شما برای اینکه بتوانید در فارکس معامله کنید، باید پول داشته باشید، بدون پول صرفا یک تماشاگر هستید. پس در ابتدا باید از آنچه در اختیار دارید محافظت کنید. برای معامله در فارکس باید عادت کنید که اول ریسک را ارزیابی کرده و سپس وارد معامله شوید. اما اغلب معاملهگران برعکس عمل میکنند. یک واقعیت ترسناک در مورد فارکس وجود دارد و آن این است که ۹۰ درصد معاملهگران در فارکس ضرر میکنند. این واقعیت به شما اثبات میکند که در بازار فارکس ریسک زیادی وجود دارد. از طرفی یک واقعیت دیگر نیز وجود دارد. اگر بتوانید در ۵۰% مواقع معاملهای درستی انجام بدهید، میتوانید تبدیل به معاملهگر موفقی شوید. با دانستن این نکته، پی میبرید که معاملهگران موفق ممکن است در نصف معاملاتی که انجام میدهند، متحمل ضرر شوند. این دو واقعیت میتواند به روشنی اهمیت مدیریت ریسک را به شما نشان دهد. در واقع اکثر معاملهگران به خاطر عدم درک درست از ریسکهای بازار، اجازه میدهند زیان آنها بسیار بیشتر از سودی که کسب میکنند، بشود و همین امر در نهایت باعث میشود که در مجموع ضرر کنند.
۲- همیشه از حد ضرر و حد سود استفاده کنید
این نکته یکی از اساسیترین نکات در بازار فارکس است، اما حتی بهترین معاملهگران نیز گاهی این موضوع را فراموش میکنند. نکته: حد ضرر (Stop Loss)، قابلیتی است که در اکثر پلتفرمهای بروکرها موجود است و به معاملهگران فارکس اجازه میدهد در قیمت مشخصی از معامله خارج شوند. معاملهگر حد ضرر خود را در قیمتی پایینتر از معاملهای که باز کرده قرار میدهد تا در صورت پایین آمدن ناگهانی قیمت، ضرر معاملهگر کاهش یابد. در صورت نداشتن حد ضرر ممکن است معاملهگر ضرر هنگفتی را متحمل شود. حد سود (Take Profit) نقطه مقابل حد ضرر است. شما حد سود را بالاتر از معاملهای که باز کردهاید، قرار می دهید تا اگر قیمت به نقطهای که مد نظر شما است، برسد به صورت خودکار از معامله خارج شوید. پیش از باز کردن معامله، باید بدانید که حد ضرر و حد سود خود را کجا قرار دهید. فراموش کردن حد ضرر میتواند یکی از بزرگترین اشتباهات یک معاملهگر فارکس باشد. بهتر است حد ضرر فاصلهای حدودا ۱۰ تا ۱۵ پیپی با نقطهای که وارد معامله شدهاید، داشته باشد. این کار باعث میشود که حد ضرر شما به صورت اتفاقی فعال نشود. همچنین اگر قیمت ابتدا خلاف جهت پیشبینی شما حرکت کند و سپس به جهت مورد نظر شما برگردد، قرار دادن حدضرر بدین صورت برای شما بسیار مفید خواهد بود.
۳- برای کاهش ریسک به دنبال موقعیتهایی باشید که توسط چند معیار تایید میشود
منظور از موقعیتهای تایید شده (Confluence) چیست؟ در بازار فارکس زمانی که دو اندیکاتور به شما میگویند که خرید یا فروش انجام دهید، یعنی این موقعیت تایید شده است. اگر تنها از یک اندیکاتور استفاده کنید، ممکن است این اندیکاتور سیگنال اشتباه یا ناقص صادر کند، اما اگر از دو اندیکاتور متفاوت برای دریافت سیگنال استفاده کنید، سیگنالهای کاذب به طرز موثری کاهش پیدا میکند.
۴- برنامه معاملاتیتان را با دقت انجام دهید
برای یادگیری هر مهارت باید بارها و بارها تمرین کنید. درست مانند تقویت ماهیچه که باید مدام تمرین کنید و اگر از آن استفاده نکنید، ضعیف میشود. هنگامی که یک برنامه معاملاتی (Trading Plan) دارید نیز باید به آن پایبند باشید. عدم پایبندی به برنامه معاملاتی میتواند اثر برنامه معاملاتی شما را کاهش دهد. درست مانند برنامه ورزشی که عدم پایبندی به آن میتواند اثر برنامه را کاهش دهد. البته برنامه معاملاتی باید واقعبینانه باشد و شما توانایی دستیابی به اهداف آن را داشته باشید. پایبندی به برنامه معاملاتی، در گذر زمان میتواند برای شما درآمد پایدار و مطمئن ایجاد کند. معاملهگری در فارکس کار جذاب و هیجان انگیزی نیست. برعکس در اکثر موارد کاری کسل کننده است. کارهای هیجان انگیز به ندرت پول خوبی برای شما به همراه میآورند. نکته مهم این است که در تمام لحظات به برنامه معاملاتی خود پایبند باشید. این نکته مهم را به یاد داشته باشید که معاملهگران بیثبات هرگز موفق نمیشوند.
۵- بدانید که چه مقدار (و چه زمان) باید معامله کنید
یکی از جالبترین قوانینی که در بازار فارکس وجود دارد، قانون یک درصد است. این قانون فوقالعاده است و رعایت آن نیز بسیار ساده است. قانون یک درصد میگوید که همواره فقط با یک درصد از حساب معاملاتی خود معامله کنید، نه بیشتر و نه کمتر. اگر حساب معاملاتی خود را به این روش تقسیم کنید، میتوانید تعداد بسیار بیشتری معامله انجام دهید. به عوان مثال، برخی معاملهگران تازهکار با حساب معاملاتی ۳۰۰۰ دلاری خود، معاملات ۱۰۰۰ دلاری انجام میدهند. اگر شما چنین تقسیم بندیای داشته باشید تنها کافی است که سه معامله را از دست بدهید تا تمام پولهایتان را از دست بدهید. پس معاملات ۱۰۰۰ دلاری را به معاملهگران بزرگ بسپارید و با قانون یک درصد پیش بروید. اگر ۳۰۰۰ دلار دارید، شما باید در هر معامله تنها ۳۰ دلار معامله کنید، به این روش میتوانید بیشتر معامله کرده و فرصتهای بیشتری برای سود آوری داشته باشید، به علاوه در مسیر معاملهگری نیز مطالب بیشتری خواهید آموخت.
۶- مراقب لوریج (اهرم) باشید
لوریج یک ابزار بسیار جذاب است که برای معاملهگران فارکس این امکان را فراهم میکند تا بیشتر از سرمایهای که دارند، معامله کنند. اگرچه بسیاری لوریج را خطرناک میدانند اما اگر بدانید چگونه از آن استفاده کنید گاهی میتواند مفید واقع شود. اما اگر بخواهیم صادقانه بگوییم، در اکثر مواقع استفاده از لوریچ برای معاملهگران مزیتی ندارد. این امر خصوصا برای معاملهگران مبتدی فارکس صادق است، چراکه میتواند حساب معاملاتی آنها را به سرعت از بین ببرد. لوریج در اکثر مواقع دوست خوبی نیست. حتی معاملهگران سطح متوسط و حرفهای نیز از ریسکهای لوریج اجتناب میکنند یا به شدت محتاطانه عمل میکنند. پس به شما نیز توصیه میکنیم که مواظب ریسکهای استفاده از لوریج باشید.
۷- به ریسک خود تنوع ببخشید (تنوع در سبد)
یک معاملهگر فارکس در ابتدا معمولا معاملات خود را با جفت ارزی آغاز میکند که احساس میکند آن را به خوبی میشناسد. ممکن است معاملهگری که اهل انگلستان است، احساس راحتی بیشتری با معامله پوند داشته باشد و بر روی GBPUSD معامله میکند. اگرچه این امر به خودی خود مشکلی ندارد، اما توجه داشته باشید که شما نمیتوانید همواره جفت ارز مورد علاقه خود را معامله کنید. ممکن است جفت ارز مورد نظر شما برای مدت طولانی نوسانات شدیدی داشته باشد یا بر عکس روند خنثی یا سایدی (Side) داشته باشد که در هر دو مورد معامله این جفت ارز ریسک بالایی دارد در این مواقع معامله روی این جفت ارز چندان هوشمندانه نیست و بهتر است ارز دیگری به عنوان پشتیبان داشته باشید. این جفت ارز ممکن است بتواند ریسک شما را کاهش دهد و فرصتهای معاملاتی بهتری را برای شما فراهم کند. با معامله بر روی چند جفت ارز میتوانید ریسک خود را متنوعتر کرده و آن را به طرز موثری کاهش دهید.
۸- احساسات را در معاملهگری کنار بگذارید
بسیاری از معاملهگران فارکس با این چالش مواجه هستند که نمیتوانند در هنگام معاملات احساسات خود را کنترل کنند. یک معاملهگر باید مانند یک سامورایی بیاحساس اما آماده باشد تا فرصتهای معاملاتی را در زمان مناسب بدست آورد. در هر زمینهای که مربوط به کسبوکار یا پول باشد، احساسات خطرناک هستند چرا که باعث میشوند کارهای احمقانهای انجام داده و پشیمان شویم. اگر عصبانی، غمگین یا حتی خیلی خوشحال هستید، ممکن است اشتباهات زیادی در معاملات انجام دهید. وقتی عصبانی هستید، ممکن است تهاجمی عمل کرده و خیلی سریع وارد معامله شده و یا از آن خارج شوید. وقتی غمگین هستید، ممکن است به نتیجه معامله اهمیت ندهید و وقتی خوشحال هستید ممکن است در معامله بیش از حد ریسک کنید. نکته مهم این است که احساسات خود را بشناسید و زمانی که حس کردید احساسی عمل میکنید، دست از معامله بکشید و اجازه دهید این احساسات تخلیه شوند.
۹- درک کنید که بازار چگونه حرکت میکند
در جهان همه چیز در هرج و مرج نیست. در زیر تمام جنون ظاهری دنیا، نوعی نظم مبهم وجود دارد و معاملهگران فارکس نیز به دنبال همین نظر هستند. وقتی خیلی دقیق به بازارها نگاه می کنید (به عنوان مثال نمودارهای یک دقیقهای)، ممکن است زیاد منظم به نظر نرسند، اما وقتی تصویر کلانتر را مشاهده میکنید؛ به عنوان مثال نمودار روزانه، ماهانه یا حتی سالانه، متوجه میشوید که الگویی وجود دارد. بازارها همواره سقفها و کفهایی را ایجاد میکنند، بهویژه در زمانهایی که بازار درحال صعود یا نزول است. برای کاهش ریسک در معاملات فارکس باید بتوانید این زمانها را تشخیص دهید.
۱۰- از اشتباهات خود بیاموزید
نکته آخر ما در زمینه مدیریت ریسک این است که از اشتباهات خود بیاموزید. بسیاری از معاملهگران فارکس هنگامی که معاملات خود را شروع میکنند چیز زیادی نمیدانند. هر معاملهگر موفقی، زمانی مبتدی بوده و ضررهای هنگفتی متحمل شده است. آنها اشتباهات زیادی مرتکب شدند تا به جایی که امروز هستند، برسند. اما نکته مهم این جاست که هر اشتباه آنها را قویتر کرده است و زمانی که دوباره در همان وضعیت قرار گرفتند، از تکرار نتیجه مشابه جلوگیری کنند. اگر بدانید که دفعه قبل چه اشتباهی انجام دادهاید، مجددا از تکرار آن اشتباه خودداری میکنید. بعضی از اوقات بهترین راه برای یادگیری، انجام دادن آن کار است. اگر به طور مداوم از اشتباهات خود نیاموزید و اقداماتی برای جلوگیری از آنها انجام ندهید محکوم به تکرار آن اشتباهات هستید. بهترین راه برای یادگیری از اشتباهات، داشتن یک ژورنال معاملاتی (Trading Journal) است. با داشتن ژورنال معاملاتی میتوانید معاملات خود را یادداشت کرده و اشتباهات خود را دقیقا ارزیابی کنید.
نکات کلیدی
- روشهای بسیار زیادی وجود دارد که میتوانید برای کاهش ریسک در معاملات فارکس انجام دهید. هرچه بیشتر بر این نکات تمرکز کنید، در کاهش ریسک و سودآوری بهتر عمل خواهید کرد.
- ریسک همیشه در معاملات فارکس وجود دارد و شما باید بدانید که چگونه این ریسک را مدیریت کنید.
- اصول را فراموش نکنید. قرار دادن حد ضرر کار آسانی است اما میتواند تا حدود زیادی ریسک شما را کاهش دهد.
- اشتباهات تنها در صورتی بد هستند که شما از آنها نیاموزید. همه اشتباهات فرصتی برای یادگیری بیشتر در معاملات فارکس است.
عالی . ممنونم از این مقاله بسیار خوب