مداخله ارزی چیست و توسط چه کسی انجام می‌گیرد؟
مداخله ارزی (Currency Intervention) نوعی سیاست پولی است، که در آن بانک مرکزی یک کشور از طریق خرید یا فروش ارز خود در بازار سعی می‌کند تعادل عرضه و تقاضا را حفظ کرده و از این طریق بر ارزش آن تأثیر بگذارد. در بازار ارزهای خارجی یا همان بازار فارکس، هرکسی می‌تواند معامله کند، در حقیقت این بازار به معامله‌گران اجازه می‌دهد تا از پویایی و نوسانات قیمت ارزها نسبت به یکدیگر سود کسب کنند. هنگامی‌که بانک مرکزی یک کشور، در بازار فارکس معامله می‌کند، به این امر مداخله ارزی می‌گویند. اگر بانک مرکزی مقدار زیادی ارز را معامله کند، می‌تواند بر ارزش پول تاثیر بگذارد.
مداخله ارزی چگونه کار می‌کند؟
اگر بانک مرکزی احساس کند که پول آن کشور به سرعت در حال افزایش (یا کاهش) ارزش است، ممکن است تصمیم بگیرد که وارد عمل شده و سرعت حرکت قیمت را کاهش دهد. اگرچه می‌توان با مداخله ارزی، ارزش پول را در هر دو جهت حرکت داد؛ یعنی بانک مرکزی می‌تواند با مداخله ارزی، ارزش ارز خود را کاهش یا افزایش دهد، اما معمولاً مداخلات ارزی برای کاهش ارزش ارز انجام می‌شود. ارزش‌گذاری بالا برای ارز باعث می‌شود که صادرات کمتر رقابتی باشد، چراکه قیمت محصولات صادراتی از آنجایی‌که با ارز پرقدرت ارزش‌گذاری می‌شود، بالاتر خواهد بود. همچنین کاهش نرخ برابری جفت ارزها، هزینه نسبی صادرات یک کشور را کاهش می‌دهد، این امر می‌تواند به افزایش صادرات و رشد اقتصادی کمک کند.
اما بانک مرکزی چگونه ارزش ارز خود را کاهش می‌دهد؟ این کار به راحتی با افزایش عرضه که همان فروش ارز خود در بازار است، انجام می‌گیرد. هرچه ارز بیشتری در بازار وجود داشته باشد، ارزش آن کاهش بیشتری پیدا می‌کند. بانک‌های مرکزی مانند فدرال رزرو، به صورت مستقیم پول را به شبکه بانکی تزریق نمی‌کنند، بلکه آن را از طریق روشی بنام عقیم‌سازی (Sterilization) انجام می‌دهند. در این روش، بانک مرکزی به جای تزریق مستقیم ذخایر بانکی، این کار را با خرید یا فروش اوراق قرضه انجام می‌دهد.
مداخله ارزی بانک‌های مرکزی اگرچه در مقادیر بسیار بزرگ انجام می‌شود، اما این مقدار باز هم نسبت به کل حجم معاملات بازار فارکس، چندان بزرگ نیست. این بدان معناست که، مداخله ارزی بلافاصله ارزش یک ارز را افزایش یا کاهش نمی‌دهد، بلکه به معامله‌گران نشان می‌دهد، که دولت یک کشور در تلاش است تا ارز خود را در جهتی خاص تحت فشار قرار دهد. این موضوع ممکن است بر تصمیمات سرمایه‌گذاران تاثیر بگذارد.
✔️ بیشتر بخوانید: سیاست تسهیل کمی یا QE چیست و چرا توسط بانک‌های مرکزی انجام می‌شود؟
مهم‌ترین مداخلات ارزی در طول تاریخ
با اینکه مداخله ارزی بانک‌های مرکزی در بازار فارکس نسبتاً نادر است، اما زمان‌هایی وجود دارد که این مداخلات بسیار مشخص و برجسته می‌شود. همچنین تاریخچه مداخلات در بازارهای ارزی، حتی به قبل از ظهور پول فیات باز می‌گردد. شاید بتوان اولین مداخله ارزی را به فدرال رزرو نسبت داد، زمانی که در سال ۱۹۲۰ فدرال رزرو با خرید همزمان طلا و فروش دلار، در بازار ارز مداخله انجام داد.
در سال ۲۰۱۱، به علت وقوع یک زلزله مهیب در ژاپن، سرمایه‌گذاران به دنبال خرید ارز این کشور به عنوان دارایی امن بودند. تنها طی ۵ روز، ارزش ین در برابر دلار آمریکا ۵ درصد افزایش یافت. فدرال رزرو از طریق مداخله ارزی، نسبت به کاهش قدرت نسبی ین در برابر دلار اقدام کرد. در آن زمان ایالات متحده به سایر کشورهای G7 پیوست که با مداخله ارزی، ارزش ین در بازار را تثبیت کنند.
همچنین در آگوست ۲۰۱۹ استیو منوچین، وزیر خزانه‌داری ایالات متحده، چین را به دستکاری در ارز خود متهم کرد. او معتقد بود که چین با این کار به دنبال ایجاد مزیت ناعادلانه در بازار جهانی است. منوچین گفت که چین با کاهش ارزش یوان کشورها را تشویق می‌کند تا محصولات چینی را خریداری کنند.
