پایه پولی (monetary base) معیاری از عرضه پول در اقتصاد است که شامل تمام اسکناس‌ها و سکه‌های تولید شده توسط فدرال رزرو (بانک مرکزی) می‌باشد که خارج از خزانه دولت و فدرال رزرو، از طریق عموم و ذخایری که موسسات سرمایه‌گذاری نزد فدرال رزرو دارند، در حال گردش است. پایه پولی همچنین با نام‌های MB یا M0 نیز شناخته می‌شود.
بخش عمده‌ای از پایه پولی، مربوط به پولی است که شهروندان یک کشور در زندگی روزمره خود از آن استفاده می‌کنند. در نتیجه، پایه پولی درک عمیقی از تولید ناخالص داخلی اسمی کشور، سطح قیمت در اقتصاد یا سطح تورم و جهت‌گیری‌های اقتصادی کوتاه‌مدت و بلندمدت ایجاد می‌کند.
تشریح پایه پولی
تعریف پایه پولی مفهوم مهمی را در اقتصاد پولی نشان می‌دهد. هر کشور، یک بانک مرکزی دارد که گردش ارز را تنظیم، کنترل و مدیریت می‌کند. برای مثال فدرال رزرو در بانک مرکزی ایالت متحده، مسئول پایه پولی آمریکا است.
بانک‌های مرکزی با به کارگیری ابزارهای رایج سیاست پولی یا عملیات بازار باز (open market operations)، پایه پولی را کنترل می‌کنند. به عنوان مثال، زمانی که فدرال رزرو درگیر خرید و فروش اوراق قرضه خزانه‌داری ایالت متحده است، مقدار پایه پولی در آمریکا تغییر می‌کند. این عملیات بازار باز با خرید اوراق قرضه دولتی توسط فدرال رزرو انجام می‌شود. مثالی دیگر در این رابطه زمانی است که موعد کاهش پایه پولی فرا می‌رسد، در آن هنگام فدرال رزرو ممکن است برنامه‌های وام‌دهی را متوقف کند. برای اجرای سیاست پولی، سیاست‌گذاران پولی یک کشور باید شاخص‌های عرضه پول، از جمله جزئیات پایه پولی را مورد مطالعه قرار دهند؛ اگرچه این جنبه‌ها، تنها زیر مجموعه‌ای است از یک مجموعه گسترده داده‌های مالی و اقتصادی که سیاست‌گذاران بررسی می‌کنند.
دوره مستر کلاس طلا
جامع‌ترین دوره آموزشی طلا
این دوره در مجموعه یوتوفارکس تهیه شده و نتیجه سال‌ها تجربه در حوزه معامله‌گری طلا و فارکس است. این دوره توسط مجموعه‌ای از معامله‌گران حرفه‌ای یوتوفارکس تهیه شده است. با خرید این دوره از تجربه چندین معامله‌گر بهره‌مند خواهید شد.
نکته ۱: عملیات بازار باز یا OMO، صرفاً فعالیتی است که توسط بانک مرکزی برای دادن یا گرفتن نقدینگی به یک موسسه مالی یا گروهی از موسسات مالی انجام می‌شود. هدف OMO تقویت وضعیت نقدینگی بانک‌های تجاری و گرفتن نقدینگی مازاد آنهاست.
نکته ۲: اوراق قرضه دولتی، ابزاری برای سرمایه‌گذاری است که به سرمایه‌گذارن اجازه می‌دهد در ازای سود ثابت به دولت پول قرض دهند. دولت از این وجوه برای طرح‌های رفاهی، تامین مالی پروژه‌های سرمایه‌ای، هزینه‌های عملیاتی و سایر تعهدات مالی استفاده می‌کند.
پایه پولی یا MB، نشان دهنده بخش مهمی از عرضه پول یک کشور است که همچنین با عنوان MO نیز شناخته می‌شود. در برخی موارد، آن را M0، پایه پول یا پول پایه نیز می‌نامند. سایر معیارهای عرضه پول M1 و M2 هستند. M1، کل پولی است که توسط مردم و سپرده‌های معاملاتی در موسسات سپرده‌گذاری نگهداری می‌شود. M2، از مجموع M1، سپرده‌های پس‌انداز، سپرده‌های مدت‌دار کوچک (سپرده‌هایی که کمتر از ۱۰۰ هزار دلار هستند)، خرده فروشی، بازار پول، صندوق سرمایه گذاری مشترک و سهام بدست می‌آید.
نکته ۳: بازار پول یک بازار مالی است که در آن دارایی‌های کوتاه‌مدت و وجوه آزاد، بین موسسات و معامله‌گران معامله می‌شود. این بازار نقدینگی بسیار بالایی دارد چراکه دارایی‌ها به راحتی می‌توانند به پول نقد تبدیل شوند؛ بنابراین، به کسب و کارها و دولت در تامین نیازهای سرمایه در گردش خود کمک می‌کنند.
نکته ۴: صندوق سرمایه‌گذاری مشترک از طریق سرمایه‌گذاری پول گروهی از سرمایه‌گذاران به خرید دارایی‌هایی مانند سهام، اوراق قرضه و موارد دیگر می‌پردازند و با ایجاد یک پرتفو توسط متخصصین این حوزه، ریسک سرمایه‌گذاری را کاهش می‌دهند.
فرمول پایه پولی
پایه پولی به صورت عددی عبارت است از مجموع ارزش کل ارز در گردش و موجودی ذخیره.
در فرمول بالا MB پایه پولی، حرف C ارز در گردش و R موجودی ذخیره است. موجودی ذخیره، کل سپرده‌های انواع بانک‌های تجاری و موسسات سپرده‌گذاری در حساب‌های فدرال رزرو یا بانک مرکزی آن کشور را نشان می‌دهد. این مقادیر، ورودی‌های اولیه مورد نیاز برای محاسبه پایه پولی هستند و به عنوان ورودی برای ماشین حساب‌های پایه پولی به کار می‌روند.
مثال
در ادامه یک مثال ساده برای درک بهتر مفهوم و استفاده از فرمول آورده شده است:
یک کشور ۳۰۰ میلیون دلار ارز در گردش دارد و بانک مرکزی ۷۰ میلیون دلار به عنوان سپرده از بانک‌ها و سایر موسسات سپرده‌گذاری در اختیار دارد. در مجموع، پایه پولی این کشور ۳۷۰ میلیون دلار است. محاسبه به شرح ذیل است:
پایه پولی = ارز در گردش + موجودی ذخیره (MB = C + R)
پایه پولی = 300 میلیون دلار + ۷۰ میلیون دلار = 370 میلیون دلار
بیایید نگاهی به پایه پولی ایالت متحده در واقعیت بیندازیم:
طبق داده‌های مندرج در وبسایت فدرال رزرو، مقادیر پایه پولی در دسامبر ۲۰۲۱ و ژانویه ۲۰۲۲ به شرح زیر است:
پایه پولی = ارز در گردش + موجودی ذخیره
میلیارد دلار ۶,۴۱۳.۲ = 4,۱۸۷.۹ + ۲,۲۲۵.۳ = پایه پولی : دسامبر ۲۰۲۱
میلیارد دلار ۶,۱۰۳.۵ = 3,۸۷۰.۵ + ۲,۲۳۲.۹ = پایه پولی : ژانویه ۲۰۲۲
پایه پولی در مقابل عرضه پول
در حالی که پایه پولی شامل ارز در گردش و موجودی ذخیره می‌شود، عرضه پول نشان دهنده کل ارز در گردش و سپرده‌های جاری است. موجودی ذخیره در محاسبه عرضه پول لحاظ نمی‌شود و بدیهی است که مفهوم عرضه پول، با پول موجود برای استفاده فوری در یک ردیف معنایی قرار می‌گیرند.
منبع: WallstreetMojo
