دسته‌ای از دانشگاهیان اعتقاد دارند که بازار هم تصادفی است و هم کارآمد، و در نتیجه تلاش برای پیش‌بینی قیمت در بازارهای مالی بی‌فایده است. اما گروهی دیگر با دیدگاهی مخالف وجود دارند که معتقد هستند با ابزارها و مدل‌های زمان بندی مناسب می‌توان تغییرات قیمت را پیش‌بینی کرد. این گروه دوم، طرفدار استراتژی زمان‌بندی بازار هستند که تمرکز این مقاله روی آن خواهد بود.
استراتژی زمان‌بندی بازار چیست؟
زمان بندی بازار (Market Timing Strategy) یک رویکرد استراتژیک به بازار است که در آن سرمایه‌گذار یا معامله‌گر بر اساس پیش‌بینی حرکت قیمت در آینده اقدام به خرید یا فروش می‌کند. کسانی که از مدل‌های زمان‌بندی بازار استفاده می‌کنند، اعتقاد دارند که چون انتظار می‌رود قیمت در بازار تغییر کند در نتیجه می‌توان تا حدی این تغییرات قیمتی را پیش‌بینی کرد.
این سبک بر خلاف نظریه بازار کارآمد (EMH: Efficient Market Hypothesis) است. طبق این نظریه حرکات آتی قیمت در بازارهای مالی را نمی‌توان با هیچ سطحی از دقت پیش‌بینی کرد، در نتیجه هرگونه مدل زمان‌بندی در بازار سهام، کامودیتی، و فارکس عمدتاً شکست می‌خورد و هیچ وجه تمایزی از هم ندارند. طرفداران نظریه EMH اعتقاد دارند که بهترین راه برای فعالان در بازارهای مالی خریدن یکی از شاخص‌های اصلی بازار یا ETF و نگه داشتن آن است.
در این مقاله، بر درک بهتر مارکت تایمینگ استراتژی و مزایا و معایب بکارگیری این رویکرد و مدیریت آن تمرکز شده است. زمان‌بندی بازار اشکال مختلفی دارد و می‌توان از آن در طیف گسترده‌ای از ابزارهای معاملاتی مالی استفاده کرد. صرف نظر از این قضیه، مفهوم کلی استراتژی زمان‌بندی بازار تغییری نمی‌کند. به این معنا که مدل‌های زمان‌بندی بازار به دنبال پیش‌بینی حرکت آتی قیمت هستند، و کسانی که از این مدل‌ها استفاده می‌کنند قاطعانه اعتقاد دارند که بازار فرصت‌هایی را فراهم می‌کند که می‌توان با استفاده از ناکارآمدی‌های خاص یا رفتار قیمت از آنها سود برد.
گروهی از معامله‌گران تمایل دارند از استراتژی زمان‌بندی بازار برای پیش‌بینی‌های بلند‌مدت استفاده کنند، که معامله‌گران روند بخش عمده این گروه را تشکیل می‌دهند. اما اکثر معامله‌گران که بر سبک زمان‌بندی بازار تمرکز دارند، اهل سوئینگ تریدینگ میان‌مدت یا معاملات کوتاهمدت روزانه هستند. یکی از دلایل آن این است که در زمان‌بندی بلند‌مدت، رویدادهای کلان اقتصادی و بنیادی محرک اصلی بازار هستند، اما در کوتاهمدت ناکارآمدی‌های بیشتری در قیمت وجود دارد که می‌توان از آنها استفاده کرد و سود برد.
باید از همین ابتدا بدانید که زمان‌بندی بازار به طور مداوم می‌تواند کاری دشوار باشد، و حتی بهترین معامله‌گران این سبک گاهی وارد ضرر می‌شوند و استراتژی و سیستم معاملاتی آنها با شرایط فعلی بازار ناسازگار می‌شود. به همین دلیل این معامله‌گران باید همیشه آگاه به شرایط بازار باشند و استراتژی خود را با این شرایط هماهنگ کنند. به خصوص معامله‌گران روزانه نباید این نکته را فراموش کنند چرا که هر لحظه ممکن است رویدادهای خبری، سنتیمنت بازار را تغییر دهند.
یکی از مفاهیم مهمی که معامله‌گران باید در هنگام ساخت یک مدل زمان‌بندی در بازار درک کنند، نقدینگی است. بخاطر همین نقدینگی است که معامله‌گر قادر است با کمترین افت قیمتی (slippage)، سفارشات خرید و فروش خود را به راحتی اجرا کند. به عبارتی دیگر، بهتر است روی ابزار مالی تمرکز کنید که حجم و عمق خوبی در بازار داشته باشد. این ویژگی به شما اجازه می‌دهد تا معاملات خود را به روشی کارآمد و با حداقل هزینه انجام دهید.
علاوه بر این، باید اندازه معاملات خود را به دقت ارزیابی کنید تا مطمئن شوید که معاملات شما با حداقل اختلاف قیمتی اجرا می‌شوند. برای مثال اگر در بازار معاملات آتی سهام فعال هستید و با اندازه ۵۰ قرارداد معامله می‌کنید، به سادگی می‌توانید وارد معامله در بازار E-mini S&P500 شده و از آن خارج شوید. اما اگر با همین اندازه قرارداد در بازاری مثل بازار آتی آب پرتقال که نقدینگی پایینی دارد، معامله کنید، اجرای معامله در قیمت دلخواهتان سخت‌تر خواهد بود.
مزایای سبک زمان‌بندی بازار
- پتانسیل ایجاد سود بیشتر: یکی از مزایای ساخت مدل معاملاتی به سبک زمان‌بندی بازار، پتانسیل برای کسب سود بیشتر است. معامله‌گرانی که یک استراتژی معاملاتی خاص و کارآمد دارند، می‌توانند تعداد معاملات خود را افزایش دهند و سود بیشتری از بازار استخراج کنند. بنابراین اگر استراتژی معامله‌گر نسبت به استراتژی باقی معامله‌گران برتری داشته باشد، او می‌تواند بارها و بارها از آن استفاده کند و سود کسب کند.
نکته قابل توجه این است که یک استراتژی ممکن است در مدت زمان و بازه قیمتی خاصی، برتری داشته باشد و در آینده این برتری را از دست بدهد. به همین خاطر، معامله‌گر در این سبک باید به طور مداوم در مورد بازار تحقیق کند تا تنها به یک نوع خاص از استراتژی زمان‌بندی بازار که ممکن است در طول زمان برتری خود را از دست بدهد، متکی نباشد.
- مناسب برای معامله‌گران کوتاه مدت: سبک زمان‌بندی بازار به ویژه برای معامله‌گران کوتاهمدت مانند معامله‌گران روزانه و سویینگ مناسب است. معمولاً در چارت قیمت می‌توانید فرصت‌های آربیتراژ (arbitrage) را پیدا کنید. معامله‌گرانی که به اندازه کافی زیرک هستند و این ناکارآمدی‌ها را در قیمت تشخیص می‌دهند، می‌توانند از این سناریوها سود زیادی ببرند.
بعضی از استراتژی‌های روزانه و سوئینگ به سبک زمان‌بندی بازار بر اساس الگوهای کندلی، الگوهای چارت کلاسیک، الگوهای هارمونیک، و بسیاری از روش‌های تکنیکال ساخته شده‌اند. این الگوها را می‌توان در تمامی تایم‌فریم‌ها مشاهده کرد، اما در تایم‌فریم‌های بالاتر مثل یک ساعت، دو ساعت، و چهار ساعت اعتبار بیشتری دارند.
- امکان کنترل بیشتر معامله‌گر بر پورتفوی خود: طرفداران سبک زمان‌بندی بازار کنترل بیشتری بر انتخاب پرتفوی خود دارند. برخلاف بسیاری از ETFهای استاندارد سرمایه‌گذاری بازار که با استفاده از ارزش بازار هر سهام تشکیل دهنده درون یک شاخص خاص گردآوری شده‌اند، معامله‌گران سهام که به سبک زمان‌بندی بازار معامله می‌کنند، می‌توانند تنها سهامی را برای معامله‌کردن انتخاب کنند که موقعیت بهتری نسبت به بقیه داشته باشند.
علاوه بر این، یک سیستم معاملاتی بر پایه زمان‌بندی بازار، به شما اجازه می‌دهد تا در زمان‌های مختلف بر اساس سبک یا مدلی خاص در حدود پورتفوی خودتان، اقدام به اضافه یا خارج کردن سهام بکنید. به طور کلی سبک زمان‌بندی بازار، به شما انعطاف‌پذیری و کنترل بیشتری نسبت به استراتژی‌های مرسوم سرمایه‌گذاری مانند خرید و نگهداری، می‌دهد.
- کمک به کاهش ریسک: بدون شک، عنصر اصلی موفقیت برای هر معامله‌گر، توانایی او در به حداقل رساندن و کنترل ریسک در تمامی مواقع است. اگرچه هرگز نمی‌توانیم از آینده مطمئن باشیم، اما می‌توانیم مقدار سرمایه‌ای را که در بازار در معرض ریسک قرار می‌دهیم، کنترل کنیم. معامله‌گران موفق در سبک زمان‌بندی بازار آموخته‌اند که می‌توانند در بازار همزمان هم زیرک باشند و هم ریسک را به حداقل برسانند.
برخلاف بیشتر استراتژی‌های خرید و نگهداری که به ندرت از حد ضرر استفاده می‌کنند، معامله‌گران در سبک زمان‌بندی بازار معمولا از حد ضرر و حد ضرر متحرک استفاده می‌کنند. این کار به معامله‌گر یا سرمایه‌گذار کمک می‌کند تا در عین حال که از حرکت قیمت سود می‌برد ریسک معاملات را نیز کاهش دهد.
- قابلیت خرید و فروش: آنهایی که از سبک زمان‌بندی بازار استفاده می‌کنند معمولا بدون هیچگونه سوگیری خاصی، در دو جهت بازار معامله می‌کنند. این قابلیت نسبت به اکثر استراتژی‌هایی که فقط امکان خرید دارند و سبک خرید و نگهداری را دنبال می‌کنند، برتری دارد.
از آنجایی که معامله‌گران سبک زمان‌بندی بازار به همان اندازه که معاملات خرید انجام می‌دهند، اقدام به معاملات فروش نیز می‌کنند، می‌توانند به سرعت خود را با شرایط در حال تغییر بازار وفق دهند و همانطور که از بازار گاوی (صعودی) سود می‌برند از بازار خرسی (نزولی) نیز بهره‌مند شوند. این قضیه به ویژه برای معامله‌گران فعال در بازار آتی یا بازار فارکس صادق است. در چارچوب این بازارها، معاملات فروش نیاز به قانون خاصی مانند قانون اوپتیک در بازار سهام ندارند. بنابراین، معاملات فروش در بازارهای مالی به طور یکپارچه انجام می‌شوند.
نکته: قانون اوپتیک (Uptick Rule) به محدودیت معاملاتی در بازار سهام اشاره دارد که طبق آن فروش سهام تنها بعد از صعود قیمت مجاز است.
ارزیابی استراتژی زمان‌بندی بازار
معایب سبک زمان‌بندی بازار
- به زمان بیشتری برای مدیریت نیاز دارد: یکی از مزایای استراتژی خرید و نگهداری این است که مدیریت معاملات به زمان بسیار کمی نیاز دارد. زمانی که سهام مورد نظرتان را برای قرار دادن در پورتفوی خود انتخاب کردید، می‌توانید آسوده بنشینید و اجازه دهید بازار بقیه کار را انجام دهد. اگر همه چیز طبق برنامه پیش برود، در بلند‌مدت از پورتفوی خود بازده خوبی کسب خواهید کرد.
معامله‌گرانی که سبک زمان‌بندی بازار را به عنوان روش اصلی سرمایه‌گذاری خود در نظر می‌گیرند، باید در فرآیند تصمیم‌گیری پیرامون پورتفوی خود نقش فعال‌تری داشته باشند. این نقش شامل وظایفی مثل انتخاب سهام، تحقیق و توسعه، تکنیک‌های مدیریت معامله، پارامترهای تعیین اندازه معاملات، و موارد دیگر می‌شود.
- افزایش هزینه‌های معاملاتی: بنا به این دلیلکه استراتژی‌های زمان‌بندی بازار ذاتا کوتاهمدت هستند، در مقایسه با استراتژی‌های انفعالی خرید و نگهداری، متحمل هزینه‌های معاملاتی بیشتری می‌شوند. این هزینه‌ها می‌توانند مستقیم یا غیرمستقیم باشند. هزینه‌های مستقیم شامل مواردی مانند کمیسیون و اسپرد می‌شوند و هزینه‌های غیرمستقیم شامل مواردی مانند اسلیپیج (Slippage) و ناکارآمدی در اجرای معاملات می‌شوند.
در نتیجه، معامله‌گران طرفدار سبک کوتاهمدت زمان‌بندی بازار باید با توجه به این هزینه‌های اضافی، زمانی را برای بک تست استراتژی خود اختصاص دهند. گاهی اوقات معامله‌گران متوجه می‌شوند که سیستم زمان‌بندی بازار آنها بدون این هزینه‌ها عملکرد نسبتاً خوبی دارد، اما با اضافه شدن این هزینه‌ها، سیستم آنها عملکردی بدون سود یا حتی با ضرر خواهد داشت.
- مالیات بیشتر: بسیاری از معامله‌گران زمان کافی برای درک پیامدهای مالیاتی روش معاملاتی خود صرف نمی‌کنند. معامله‌گران زمانی متوجه بار بزرگ مالیاتی حاصل از معاملات کوتاهمدت می‌شوند که در پایان سال، باید اظهارنامه مالیاتی خود را تکمیل کنند. برای مثال در ایالات متحده، کد مالیاتی، سود سرمایه را به دو دسته اصلی تقسیم می‌کند. دسته اول سود سرمایه بلند‌مدت است که معمولاً با نرخ ۱۵ تا ۲۰ درصد مشمول مالیات می‌شود. برای استفاده از این نرخ مالیاتی کاهش یافته سرمایه‌گذار باید معامله خود را حداقل یک سال باز نگه دارد.
دسته دوم سود سرمایه کوتاهمدت است که با نرخ مالیات بر درآمد عادی مشمول مالیات می‌شود، و شامل آن دسته از معاملاتی می‌شود که کمتر از یک سال باز نگه داشته می‌شوند. برای اکثر سرمایه‌گذاران و معامله‌گران نرخ معمول مالیات بر درآمد بسیار بالاتر از نرخ مالیات بر سود سرمایه بلند‌مدت است. موارد بالا عموما برای معامله‌گران بازار سهام و آپشن بکار برده می‌شوند.
- سختی در یافتن یک استراتژی برتر معاملاتی ثابت: یکی از سخت‌ترین جنبه‌های سبک زمان‌بندی بازار در واقع یافتن یک برتری در استراتژی معاملاتی است که بتوان آن را به طور مداوم در بازار بکار برد. به عبارتی دیگر، شاید یک استراتژی خاص پیدا کرده‌اید که بعد از انجام بک تست در داده‌های گذشته چارت، بنظر می‌رسد عملکرد خوبی داشته باشد، اما بعد از معامله در بازار لایو ممکن است متوجه شوید که نتایج بدست آمده تا حد زیادی با نتایج مورد انتظار شما متفاوت هستند.
این یکی از مشکلاتی رایجی است که نباید دست کم گرفته شود. به عبارتی دیگر، پیدا کردن یک برتری واقعی در بازار بسیار دشوار است، و اگر این برتری را پیدا کردید، ممکن است در آینده خاصیت خود را از دست بدهد و یا اینکه خود شما ممکن است داده‌های به دست آمده از استراتژی را ناخواسته با تئوری بازار هماهنگ کرده باشید و در نتیجه در عمل نتیجه دلخواه حاصل نشود.
استراتژی زمان‌بندی در بازار سهام
در اینجا یکی از استراتژی‌های ساده زمان‌بندی برای بازار سهام معرفی شده است. این استراتژی بر پایه اندیکاتور RSI است. اندیکاتور RSI یک اسیلاتور معروف بر پایه مومنتوم است. بسیاری از معامله‌گران با این اندیکاتور آشنا هستند.
تنظیمات پیش‌فرض آن ۱۴ دوره است، اما این استراتژی از یک RSI با ۲ دوره برای ساخت سیگنال استفاده می‌کند. این استراتژی معاملاتی بازگشتی که به دنبال عدم تعادل کوتاهمدت در بازار است، توسط لری کانرز معرفی شد. بهترین موقعیت برای استفاده از این استراتژی ETFها یا بازارهای سهام با نقدینگی بالا است.
قوانین ورود به معامله خرید در بازار سهام و ETF با استفاده از RSI(2) به ترتیب زیر هستند
- اندیکاتور RSI(2) باید روی عدد ۱۰ یا پایین آن قرار بگیرد. این نشان دهنده آن است که بازار به شدت در شرایط اشباع فروش قرار گرفته است و آماده صعود است.
- قیمت باید بالای میانگین متحرک ساده ۲۰۰ روزه قرار داشته باشد.
- در ابتدای سشن معاملاتی بعدی وارد پوزیشن خرید شوید.
- وقتی قیمت به بالای میانگین متحرک ساده ۵ روزه رفت پوزیشن خرید را ببندید.
- در این استراتژی از حد ضرر استفاده نمی‌شود چرا که باعث تنزل عملکرد آن می‌شود.
قوانین ورود به معامله فروش با استفاده از استراتژی RSI(2) به ترتیب زیر هستند
- اندیکاتور RSI(2) باید روی عدد ۹۵ یا بالای آن قرار بگیرد. این نشان دهنده آن است که بازار به شدت در شرایط اشباع خرید قرار گرفته است، و آماده اصلاح نزولی است.
- قیمت باید پایین میانگین متحرک ساده ۲۰۰ روزه قرار داشته باشد.
- در ابتدای سشن معاملاتی بعدی وارد پوزیشن فروش شوید.
- وقتی قیمت به پایین میانگین متحرک ساده ۵ روزه رفت پوزیشن فروش را ببندید.
- در اینجا هم از حد ضرر استفاده نمی‌شود.
یک نمونه از معامله با روش زمان‌بندی بازار با RSI(2)
در چارت زیر استراتژی زمان‌بندی بازار با استفاده از RSI برای سهام شرکت اپل در تایم‌فریم روزانه بکار گرفته شده است. اندیکاتور میانگین متحرک دو بار استفاده شده است. خط آبی میانگین متحرک ساده ۵ روزه است و خط نارنجی میانگین متحرک ساده ۲۰۰ روزه است. اندیکاتور RSI(2) نیز در قسمت پایین چارت مشخص است.
ارزیابی استراتژی زمان‌بندی بازار
همانطور که می‌بینید قیمت برای مدتی در یک منطقه رنج گیر کرده بود و بازار تقریباً نوسان خاصی نداشت. در مرکز چارت، یه گپ بزرگ به سمت بالا را می‌بینید که در روز بعد بسته شده است. به دنبال این رویداد، قیمت به سرعت کاهش پیدا کرد و خیلی زود اندیکاتور RSI(2) وارد منطقه اشباع فروش شد. در تصویر مشخص است که RSI(2) زیر عدد ۱۰ رفته است که با یک دایره نارنجی در قسمت پایین چارت مشخص شده است.
این اتفاق به عنوان سیگنال خرید ما در استراتژی زمان‌بندی بازار عمل کرده است. با این وجود، قبل از ورود به معامله خرید، باید مطمئن شویم که قیمت بالای میانگین متحرک ساده ۲۰۰ روزه قرار دارد. همانطور که می‌بینیم، زمانی که RSI به منطقه اشباع فروش رسیده است، قیمت بالای خط نارنجی یعنی میانگین متحرک ساده ۲۰۰ روزه قرار دارد.
در نتیجه اینجا سیگنال معامله مورد تایید قرار گرفته است، و می‌توانستیم با باز شدن سشن معاملاتی بعدی وارد معامله خرید شویم. سپس باید صبر می‌کردیم تا قیمت بالای میانگین متحرک ساده ۵ روزه برود تا از معامله خارج شویم. همانطور که می‌بینید در روز دوم بعد از سیگنال خرید، قیمت از میانگین متحرک ۵ روزه عبور کرده و بالای آن بسته شده است.
استراتژی RSI(2) یک سیستم معاملاتی به سبک زمان‌بندی بازار است. این استراتژی در عین سادگی بسیار قدرتمند است و در بسیاری از بازارهای سهام عملکرد خوبی از خود نشان داده است. عملکرد این استراتژی در بازارهای ETF با نقدینگی بالا بهتر از هر بازار دیگری است.
سخن پایانی
زمان‌بندی بازار تکنیکی است برای سرمایه‌گذاری و معامله‌گری بر پایه این تفکر که حرکات قیمت را می‌توان در آینده پیش‌بینی کرد. طیف گسترده‌ای از مدل‌های مختلف زمان‌بندی بازار وجود دارند که معامله‌گران می‌توانند از آنها برای پیش‌بینی حرکت قیمت در آینده استفاده کنند. بعضی از محبوب‌ترین آنها بر پایه تحلیل تکنیکال ساخته شده‌اند.
در این مقاله یک استراتژی از سبک زمان‌بندی بازار توضیح داده شد. سیستم زمان‌بندی بازار بر اساس RSI(2) برای پیدا کردن فرصت‌های سودآور در بازار سهام استفاده می‌شود. اگرچه به وسیله این استراتژی می‌توان در بازارهای مختلف معامله کرد، اما بازار سهام و ETFها بهترین مکان برای استفاده از این استراتژی هستند.
شاید ایده زمان‌بندی در بازار برای خیلی از سرمایه‌گذاران مبتدی ناآشنا باشد، اما آنهایی که برای مطالعه چارت وقت می‌گذارند به زودی متوجه می‌شوند که بازارها رفتارهای مشترکی را در قالب پرایس اکشن از خود نشان می‌دهند. طرفداران واقعی سبک زمان‌بندی بازار اعتقاد دارند که این رفتارهای مشترک دقیقا یکسان نیستند اما می‌توانند بینش خوبی در مورد تغییرات آتی قیمت به ما بدهند.
