اثبات سهام (PoS) در ارزهای دیجیتال چیست؟

در جهانی که فناوری بلاکچین به سرعت در حال پیشرفت است، اثبات سهام (PoS) به عنوان یکی از نوآوری‌های کلیدی در حوزه ارزهای دیجیتال ظهور کرده است. این مکانیزم اجماع، که برای اولین بار در سال ۲۰۱۲ توسط ارز دیجیتال Peercoin معرفی شد، راهی متفاوت برای اعتبارسنجی تراکنش‌ها و ایجاد بلوک‌های جدید در بلاکچین ارائه می‌دهد. برخلاف اثبات کار (PoW) که به قدرت محاسباتی عظیم و مصرف انرژی بالا وابسته است، PoS بر پایه سهام‌گذاری رمزارزها عمل می‌کند و به همین دلیل به عنوان گزینه‌ای پایدارتر و کارآمدتر شناخته می‌شود.

نقطه عطف این فناوری در سپتامبر ۲۰۲۲ رخ داد، زمانی که اتریوم، دومین بلاکچین بزرگ جهان، از PoW به PoS مهاجرت کرد و مصرف انرژی خود را ۹۹.۹۵ درصد کاهش داد. این تغییر نه تنها توجه جهانی را به PoS جلب کرد، بلکه نشان داد که این سیستم می‌تواند آینده‌ای سبزتر و مقیاس‌پذیرتر برای بلاکچین‌ها رقم بزند. در این مقاله، ما به دنیای PoS می‌رویم و جنبه‌های مختلف آن را از تعریف و مکانیزم گرفته تا مزایا، معایب، انواع و چشم‌انداز آینده بررسی می‌کنیم. هدف این است که با زبانی ساده و در عین حال جامع، علاقه‌مندان به بازار ارزهای دیجیتال را با این فناوری آشنا کنیم و درک کاملی از نقش آن در اکوسیستم ارزهای دیجیتال ارائه دهیم.

اثبات سهام چیست؟

مکانیزم اجماع اثبات سهام یا PoS (Proof of Stake) سیستمی است که در آن دارندگان ارز دیجیتال با قفل کردن بخشی از رمزارزهای خود در یک قرارداد هوشمند، به عنوان اعتبارسنج در شبکه مشارکت می‌کنند.

این افراد مسئول تأیید تراکنش‌ها و افزودن بلوک‌های جدید به بلاکچین هستند و در ازای این کار پاداش دریافت می‌کنند. برخلاف PoW که در آن ماینرها با حل معماهای پیچیده محاسباتی رقابت می‌کنند، در PoS شانس انتخاب شدن به عنوان اعتبارسنج به میزان رمزارزهایی که فرد سهام‌گذاری کرده بستگی دارد. این روش نه تنها مصرف انرژی را به شدت کاهش می‌دهد، بلکه موانع فنی و مالی برای ورود به فرآیند اعتبارسنجی را نیز پایین می‌آورد.

نکات کلیدی

• اثبات سهام (PoS) با کاهش ۹۹.۹۵ درصدی مصرف انرژی نسبت به PoW، پایداری زیست‌محیطی بلاکچین را متحول کرده است.
• در PoS، انتخاب اعتبارسنج‌ها بر اساس میزان رمزارزهای سهام‌گذاری‌شده و تصادفی انجام می‌شود و امنیت با Slashing تخلفات کمتر می‌گردد.
• استخرهای سهام‌گذاری، سهام‌گذاری واگذاری‌شده و صرافی‌ها، امکان مشارکت در PoS را حتی با کمتر از ۳۲ اتر فراهم می‌کنند.
• انواع PoS مانند DPoS، LPoS و PoSV انعطاف‌پذیری و تنوع را برای پاسخ به نیازهای مختلف شبکه‌های بلاکچین ارائه می‌دهند.

دوره مستر کلاس طلا

جامع‌ترین دوره آموزشی طلا

این دوره در مجموعه یوتوفارکس تهیه شده و نتیجه سال‌ها تجربه در حوزه معامله‌گری طلا و فارکس است. این دوره توسط مجموعه‌ای از معامله‌گران حرفه‌ای یوتوفارکس تهیه شده است. با خرید این دوره از تجربه چندین معامله‌گر بهره‌مند خواهید شد.

مشاهده دوره

تاریخچه PoS به سال ۲۰۱۲ بازمی‌گردد، زمانی که Peercoin به عنوان اولین ارز دیجیتال از این مکانیزم استفاده کرد. هدف اولیه این بود که جایگزینی برای PoW (Proof of Work) ارائه شود که با افزایش مقیاس شبکه‌های بلاکچین، مصرف انرژی آن به طور فزاینده‌ای غیرقابل تحمل شده بود. پس از Peercoin، پروژه‌های دیگری مانند Nxt و Blackcoin نیز PoS را پذیرفتند و به تدریج این سیستم تکامل یافت. اما لحظه‌ای که PoS به طور جدی در مرکز توجه قرار گرفت، انتقال اتریوم در سال ۲۰۲۲ بود. این رویداد، که به “Merge” معروف شد، نشان داد که PoS می‌تواند حتی در شبکه‌های بزرگ و پیچیده نیز به خوبی عمل کند و راه را برای پذیرش گسترده‌تر این فناوری هموار کرد.

مکانیزم اجماع PoS چگونه کار می‌کند؟

برای درک بهتر PoS، بیایید فرآیند آن را گام به گام بررسی کنیم. در این سیستم، کاربران ابتدا رمزارزهای خود را در یک قرارداد هوشمند قفل می‌کنند، که به این عمل “سهام‌گذاری” (staking) گفته می‌شود. این رمزارزها به عنوان نوعی وثیقه عمل می‌کنند که نشان‌دهنده تعهد فرد به حفظ سلامت شبکه است. سپس، الگوریتم شبکه به صورت تصادفی یک اعتبارسنج را برای ایجاد بلوک بعدی انتخاب می‌کند. با این حال، انتخاب اعتبارسنج به‌طور کامل تصادفی نیست، احتمال انتخاب شدن با میزان رمزارزهای سهام‌گذاری‌شده متناسب است. به عنوان مثال، اگر شما ۱۰۰ رمزارز سهام‌گذاری کرده باشید و شخص دیگری ۵۰ رمزارز، شانس شما برای انتخاب شدن دو برابر او خواهد بود.

پس از انتخاب، اعتبارسنج وظیفه دارد تراکنش‌های موجود را بررسی کرده و یک بلوک جدید بسازد. این بلوک به بلاکچین اضافه می‌شود و اعتبارسنج پاداشی به صورت رمزارزهای جدید یا کارمزد تراکنش دریافت می‌کند. اما اگر اعتبارسنج رفتار نادرستی انجام دهد، مثلاً تراکنش‌های جعلی را تأیید کند یا سعی کند شبکه را فریب دهد، بخشی از سهامش “Slashing” می‌شود، یعنی از دست می‌رود. این مکانیزم جریمه، که در اتریوم به خوبی پیاده‌سازی شده، انگیزه‌ای قوی برای رفتار صادقانه ایجاد می‌کند.

در اتریوم، این فرآیند با استفاده از یک “زنجیره beacon” هماهنگ می‌شود که نقش یک مدیر مرکزی را برای سازمان‌دهی اعتبارسنج‌ها ایفا می‌کند. این سیستم نه تنها کارایی را افزایش می‌دهد، بلکه از حملاتی مانند “حمله ۵۱ درصد” که در PoW رایج است، جلوگیری می‌کند. در مقایسه با PoW، که ماینرها باید دائماً انرژی مصرف کنند تا شانس برنده شدن در رقابت را داشته باشند، PoS فرآیندی آرام‌تر و کم‌هزینه‌تر است که به سخت‌افزارهای پیشرفته نیازی ندارد.

مکانیزم اجماع اثبات سهام چرا مهم است؟

به دلایل متعددی مکانیزم اثبات سهام در دنیای بلاکچین برجسته شده است.

1. اولین و مهم‌ترین ویژگی آن، کارایی انرژی است. در حالی که بیت‌کوین، که از PoW استفاده می‌کند، سالانه انرژی معادل یک کشور متوسط مصرف می‌کند، PoS این میزان را به سطحی ناچیز کاهش می‌دهد. به عنوان مثال، اتریوم پس از انتقال به PoS، مصرف انرژی خود را از معادل مصرف یک شهر بزرگ به چیزی شبیه مصرف چند خانوار کاهش داد. این تغییر نه تنها از نظر زیست‌محیطی مثبت است، بلکه هزینه‌های عملیاتی را نیز برای شرکت‌کنندگان پایین می‌آورد.
2. دومین نکته، دسترسی‌پذیری است. در PoW، برای مشارکت در استخراج به تجهیزات گران‌قیمت و برق ارزان نیاز دارید، که بسیاری از افراد را از این فرآیند کنار می‌گذارد. اما در PoS، هر کسی که مقداری رمزارز داشته باشد می‌تواند سهام‌گذاری کند، حتی اگر این مقدار کم باشد. این دموکراتیزه کردن فرآیند اعتبارسنجی، شبکه را فراگیرتر می‌کند و به افراد بیشتری اجازه می‌دهد در امنیت و رشد آن سهیم شوند.
3. سومین جنبه، مقیاس‌پذیری است. PoS به شبکه‌ها اجازه می‌دهد تراکنش‌های بیشتری را در زمان کمتری پردازش کنند، زیرا نیازی به رقابت محاسباتی نیست. این ویژگی برای بلاکچین‌هایی که می‌خواهند به عنوان زیرساخت‌های جهانی عمل کنند، مانند اتریوم، حیاتی است.

با این حال، یک بحث همیشه وجود دارد: آیا PoS می‌تواند به اندازه PoW غیرمتمرکز باقی بماند؟ برخی معتقدند که سهام‌داران بزرگ ممکن است قدرت را در دست بگیرند و شبکه را متمرکز کنند، موضوعی که در بخش‌های بعدی بیشتر بررسی خواهیم کرد.

تفاوت مکانیزم اجماع PoS و PoW

برای درک بهتر PoS، مقایسه آن با PoW ضروری است. این دو سیستم در سه حوزه اصلی تفاوت دارند:

• مصرف انرژی: PoW به دلیل نیاز به حل معماهای محاسباتی، انرژی عظیمی مصرف می‌کند. بیت‌کوین سالانه بیش از ۱۰۰ تراوات‌ساعت برق مصرف می‌کند، در حالی که PoS اتریوم این میزان را به کمتر از ۰.۰۵ تراوات‌ساعت کاهش داده است. این تفاوت، PoS را به گزینه‌ای سازگار با محیط زیست تبدیل می‌کند.
• روش اعتبارسنجی: در PoW، ماینرها با قدرت محاسباتی رقابت می‌کنند و اولین کسی که معما را حل کند، برنده می‌شود. در PoS، انتخاب بر اساس سهام و تصادفی است، که نیازی به رقابت سنگین ندارد و فرآیند را ساده‌تر می‌کند.
• امنیت: PoW امنیت را از طریق هزینه بالای حمله (مانند حمله ۵۱ درصد) تأمین می‌کند، اما PoS از انگیزه‌های اقتصادی استفاده می‌کند. اگر یک اعتبارسنج در PoS تقلب کند، سهامش را از دست می‌دهد، که هزینه‌ای مستقیم و بازدارنده است.

این تفاوت‌ها نشان می‌دهند که PoS برای شبکه‌هایی که به دنبال پایداری و مقیاس‌پذیری هستند، مناسب‌تر است، اما PoW همچنان به دلیل سابقه طولانی‌تر و غیرمتمرکز بودن در برخی موارد ترجیح داده می‌شود.

✔️  بیشتر بخوانید: ماینینگ بیت‌کوین چیست و چگونه کار می‌کند؟

برای فهم بهتر، PoW را مثل یک مسابقه اتومبیل‌رانی تصور کنید. رانندگان (ماینرها) با ماشین‌های پرقدرت و پرمصرف سوخت (سخت‌افزارها) رقابت می‌کنند تا به خط پایان برسند و جایزه بگیرند. این مسابقه پرهزینه و پر سر و صداست. اما PoS مثل یک قرعه‌کشی است که در آن هرچه بلیط بیشتری (رمزارزهای سهام‌گذاری‌شده) بخرید، شانس برنده شدنتان بیشتر می‌شود، بدون اینکه نیازی به سوخت یا سر و صدا باشد. این قیاس نشان می‌دهد که PoS آرام‌تر، ارزان‌تر و سبزتر است، اما ممکن است کسانی که بلیط‌های زیادی دارند، بیش از حد قدرت پیدا کنند.

هدف از طراحی مکانیزم اجماع اثبات سهام

PoS با سه هدف اصلی طراحی شده است:

1. کاهش مصرف انرژی: PoW به دلیل مصرف بالای برق، با انتقادات زیست‌محیطی مواجه بود. PoS این مشکل را با حذف نیاز به محاسبات سنگین حل کرد.
2. افزایش مقیاس‌پذیری: با حذف رقابت محاسباتی، PoS می‌تواند تراکنش‌های بیشتری را در زمان کمتری پردازش کند، که برای بلاکچین‌های بزرگ حیاتی است.
3. دسترسی‌پذیری بیشتر: PoS به افراد با منابع محدود اجازه می‌دهد مشارکت کنند، برخلاف PoW که به سرمایه‌گذاری سنگین نیاز دارد.

این اهداف، PoS را به ابزاری برای پاسخگویی به نیازهای مدرن بلاکچین تبدیل کرده‌اند، از پایداری گرفته تا فراگیری.

امنیت در مکانیزم اثبات سهام چگونه تضمین می‌شود؟

امنیت در PoS از سه طریق اصلی تأمین می‌شود:

• سهام‌گذاری: رمزارزهای قفل‌شده به عنوان وثیقه عمل می‌کنند. اگر اعتبارسنج تقلب کند، این وثیقه را از دست می‌دهد.
• انتخاب تصادفی: الگوریتم انتخاب که با توجه به وزن سهام تنظیم شده، از تمرکز قدرت در دست یک فرد جلوگیری می‌کند.
• (Slashing): جریمه‌ای برای رفتار نادرست، مانند تأیید بلوک‌های جعلی، که در اتریوم به خوبی پیاده‌سازی شده است.

با این حال، یک چالش معروف به “مشکل همه‌چیز در خطر” وجود دارد. در این سناریو، اعتبارسنج‌ها ممکن است از چند زنجیره به طور همزمان پشتیبانی کنند، زیرا هزینه‌ای برای این کار نمی‌پردازند. برای حل این مشکل، شبکه‌ها جریمه‌هایی مانند حذف از سهام‌گذاری را اعمال می‌کنند تا رفتار صادقانه را در شبکه بیشتر کنند. این اقدامات، PoS را به سیستمی امن تبدیل کرده‌اند، اما همچنان مشکلاتی در این مکانیزم وجود دارد.

انواع مکانیزم‌های اجماع اثبات سهام

PoS یک مفهوم واحد نیست، بلکه مجموعه‌ای از مکانیزم‌های مختلف است که هر کدام برای حل مشکلات خاص طراحی شده‌اند. در اینجا به برخی از مهم‌ترین انواع آن نگاهی می‌اندازیم:

1. اثبات سهام واگذاری‌شده (DPoS): در این سیستم، دارندگان توکن به جای سهام‌گذاری مستقیم، نمایندگان را انتخاب می‌کنند که از طرف آن‌ها اعتبارسنجی کنند. EOS و Tron از این روش استفاده می‌کنند. DPoS سرعت و کارایی را افزایش می‌دهد، اما ممکن است به تمرکز قدرت در دست تعداد کمی از نمایندگان منجر شود.
2. اثبات سهام اجاره‌ای (LPoS): در Navcoin، کاربران می‌توانند رمزارزهای خود را به اعتبارسنج‌ها “اجاره” دهند بدون اینکه مالکیت را از دست بدهند. این روش به کسانی که نمی‌خواهند خودشان اعتبارسنج شوند، اجازه می‌دهد همچنان سود کسب کنند.
3. اثبات سهام سرعت (PoSV): Blackcoin از این مدل استفاده می‌کند که در آن پاداش‌ها نه تنها به میزان سهام، بلکه به فرکانس سهام‌گذاری بستگی دارد. این سیستم مشارکت فعال را تشویق می‌کند و از انباشت غیرفعال رمزارزها جلوگیری می‌کند.
4. اثبات فعالیت (PoA): Decred این روش را به کار می‌گیرد که ترکیبی از PoW و PoS است. ماینرها بلوک‌ها را پیدا می‌کنند، اما سهام‌داران آن‌ها را تأیید می‌کنند، که تعادلی بین انرژی و اقتصاد ایجاد می‌کند.
5. اثبات ظرفیت (PoC): در Burstcoin، به جای سهام رمزارز، از فضای ذخیره‌سازی دیسک استفاده می‌شود. این روش مصرف انرژی را حتی از PoS معمولی هم کمتر می‌کند، اما کمتر رایج است.

هر یک از این انواع، PoS را به شکلی متفاوت پیاده‌سازی می‌کنند و نشان‌دهنده انعطاف‌پذیری این مکانیزم در پاسخ به نیازهای متنوع بلاکچین‌ها هستند.

انواع PoS

✔️  بیشتر بخوانید: جدیدترین نسل بلاکچین‌ها | ارزانتر، سرعت و مقیاس پذیری بیشتر

مزایا و معایب مکانیزم اجماع اثبات سهام

مزایا

1. مصرف انرژی بسیار پایین‌تر در PoS نیازی به انجام محاسبات پیچیده و مصرف برق بالا برای استخراج بلاک‌ها نیست. اعتبارسنج‌ها بر اساس میزان توکن‌های سهام‌گذاری‌شده انتخاب می‌شوند و این مسئله باعث می‌شود مصرف انرژی شبکه به شدت کاهش یابد؛ مسئله‌ای که برای محیط‌زیست بسیار مهم است.
2. مشارکت ساده‌تر و عادلانه‌تر در PoS هر کسی می‌تواند با خرید و قفل‌کردن توکن‌ها در شبکه، در فرآیند اعتبارسنجی شرکت کند. برخلاف استخراج در PoW که به تجهیزات گران و تخصصی نیاز دارد، PoS اجازه می‌دهد کاربران بیشتری در ایمن‌سازی شبکه نقش داشته باشند.
3. مقیاس‌پذیری بهتر برای شبکه با حذف فرآیند استخراج، سرعت پردازش تراکنش‌ها افزایش می‌یابد و امکان پیاده‌سازی بهینه‌سازی‌های بیشتری در لایه‌های مختلف شبکه فراهم می‌شود. این ویژگی باعث می‌شود PoS برای بلاک‌چین‌های نسل جدید مانند اتریوم ۲.۰ مناسب باشد.
4. امنیت اقتصادی و انگیزشی در PoS اعتبارسنج‌ها دارایی خود را به خطر می‌اندازند؛ یعنی در صورت رفتار نادرست، بخشی از سهام آن‌ها به عنوان جریمه ضبط می‌شود. این ویژگی باعث می‌شود بازیگران شبکه انگیزه بیشتری برای رعایت قوانین و صداقت داشته باشند.
5. تمرکززدایی گسترده‌تر در بلندمدت از آنجا که ورود به فرآیند اعتبارسنجی ساده‌تر است، پروژه‌هایی که به‌خوبی طراحی شده‌اند می‌توانند توزیع متنوع‌تری از نودها داشته باشند و از تمرکز بیش از حد قدرت جلوگیری کنند.

معایب

1. تمرکز ثروت و قدرت در PoS، هر چه فرد یا نهادی توکن بیشتری داشته باشد، شانس بیشتری برای انتخاب به‌عنوان اعتبارسنج دارد و درآمد بیشتری نیز کسب می‌کند. این موضوع می‌تواند منجر به تمرکز قدرت در دستان گروه کوچکی از سرمایه‌گذاران شود.
2. مشکل Nothing at Stake از آنجایی که در PoS هزینه‌ای برای ساختن بلاک‌های اشتباه پرداخت نمی‌شود (برخلاف PoW که مصرف انرژی دارد)، نودها ممکن است همزمان چند زنجیره مختلف را حمایت کنند، که می‌تواند امنیت شبکه را تضعیف کند.
3. حملات بلندمدت به شبکه در صورت وقوع حمله‌ای که در آن اعتبارسنج‌های قدیمی از سهام خود بک‌آپ داشته باشند، ممکن است با بازسازی یک زنجیره‌ی جعلی، تاریخچه شبکه را دست‌کاری کنند (حمله Long Range). جلوگیری از این حمله نیاز به راه‌حل‌های خاصی دارد.
4. مشکلات در انتخاب اعتبارسنج برخی پیاده‌سازی‌های PoS برای انتخاب اعتبارسنج از الگوریتم‌های شبه‌تصادفی یا مبتنی بر رأی‌گیری استفاده می‌کنند. این فرآیندها در صورت شفاف نبودن می‌توانند منجر به ایجاد تبعیض یا فساد در شبکه شوند.
5. پیچیدگی در توسعه و پیاده‌سازی مکانیزم‌های PoS معمولاً نیاز به طراحی دقیق‌تری در سطح پروتکل دارند، به‌ویژه برای حفظ امنیت و جلوگیری از سواستفاده‌ها. پیاده‌سازی نادرست می‌تواند منجر به بروز باگ‌های امنیتی و سوءاستفاده شود.

اتریوم و PoS

تا ۶ آوریل ۲۰۲۵، اتریوم از PoS استفاده می‌کند. این تغییر در سال ۲۰۲۲ با آپدیت شبکه اتریوم به نام Merge انجام شد و مصرف انرژی را به مانند سطح یک شهر به چند خانوار کاهش داد. اعتبارسنج‌ها با سهام‌گذاری حداقل ۳۲ اتر یا از طریق استخرها، شبکه را ایمن نگه می‌دارند. این تحول، اتریوم را به الگویی برای بلاکچین‌های پایدار تبدیل کرده است.

اعتبارسنج شبکه در مکانیزم اثبات سهام شبکه اتریوم بدون استیک ۳۲ توکن ETH

یکی از چالش‌های اصلی در اتریوم این است که برای تبدیل شدن به یک اعتبارسنج (NODE) کامل، باید ۳۲ توکن اتر (ETH) را در شبکه اتریوم استیک یا قفل کنید، که با قیمت‌های فعلی (تا آوریل ۲۰۲۵) مبلغ قابل توجهی است. این محدودیت بسیاری از کاربران را از مشارکت مستقیم بازمی‌دارد. اما خوشبختانه، راه‌حل‌هایی برای این مشکل وجود دارد که PoS را برای افراد با سرمایه کمتر نیز قابل دسترس می‌کند.

• اولین گزینه، استخرهای سهام‌گذاری است. پروژه‌هایی مانند Rocket Pool به کاربران اجازه می‌دهند اتر خود را با دیگران ترکیب کنند تا به آستانه ۳۲ اتر برسند. در این روش، شما ممکن است فقط ۱ اتر سهام‌گذاری کنید، اما با پیوستن به یک استخر، بخشی از پاداش‌های اعتبارسنجی را دریافت می‌کنید که به نسبت سهامتان تقسیم می‌شود. این سیستم شبیه سرمایه‌گذاری جمعی است و به افراد اجازه می‌دهد بدون نیاز به سرمایه هنگفت، در شبکه مشارکت کنند.
• دومین راه، سهام‌گذاری واگذاری‌شده است. در این روش، شما توکن اتر خود را به یک اعتبارسنج دیگر می‌سپارید که از طرف شما عمل می‌کند. این اعتبارسنج فرآیند فنی را مدیریت می‌کند و پاداش‌ها را با شما تقسیم می‌کند. این گزینه برای کسانی که دانش فنی یا زمان کافی ندارند، ایده‌آل است، اما به اعتماد به شخص ثالث نیاز دارد.
• سومین روش، استفاده از خدمات صرافی‌های متمرکز یا غیرمتمرکز است. این پلتفرم‌ها به شما اجازه می‌دهند با هر مقداری اتر سهام‌گذاری کنید و آن‌ها فرآیند را برایتان انجام می‌دهند. در ازای این، بخشی از پاداش‌ها به عنوان کارمزد کسر می‌شود. هرچند این روش ساده است، اما ریرمزارزایی مانند هک شدن صرافی یا از دست دادن کنترل مستقیم بر دارایی‌ها را به همراه دارد.

هر یک از این گزینه‌ها مزایا و معایب خود را دارند، اما همگی نشان‌دهنده تلاش برای دموکراتیک کردن PoS و گسترش مشارکت در شبکه‌های بزرگ مانند اتریوم هستند. در سایر رمزارزها، از این روش‌ها برای تبدیل به یک اعتبار سنج که با استیک کردن دارایی مدنظر در شبکه، می‌توان هم از درآمد حاصل از تایید تراکنش‌ها در شبکه سود کسب کرد و هم امنیت شبکه رمزارز مدنظر را قوی‌تر کرد.

✔️  بیشتر بخوانید: اتریوم چیست؟ صفر تا صد Ethereum

آشنایی با پروژه‌های بزرگ مبتنی بر اثبات سهام

بسیاری از پروژه‌های بزرگ رمزارزی از این روش برای حفظ امنیت شبکه، افزایش مقیاس‌پذیری و کاهش مصرف انرژی استفاده می‌کنند. در این بخش با چند پروژه شاخص که از مکانیزم PoS بهره می‌برند، نحوه استیکینگ در هرکدام، و همچنین میزان سرمایه‌گذاری فرضی برای مشارکت به‌عنوان اعتبارسنج (Validator) آشنا می‌شویم.

اتریوم (Ethereum – ETH)

اتریوم دومین ارز دیجیتال بزرگ دنیا است و پس از به‌روزرسانی بزرگ «The Merge» در سپتامبر ۲۰۲۲، به مکانیزم PoS مهاجرت کرد. این شبکه بستر اصلی برای قراردادهای هوشمند، برنامه‌های دیفای (DeFi) و توکن‌های NFT است.

نحوه استیکینگ: برای تبدیل شدن به یک اعتبارسنج کامل در شبکه، باید ۳۲ واحد ETH را در یک قرارداد هوشمند قفل کنید. اعتبارسنج‌ها با تایید بلاک‌ها، پاداشی حدود ۳ تا ۵ درصد سالانه دریافت می‌کنند. اگر سرمایه‌گذاری کمتری دارید، می‌توانید از استخرهای استیکینگ مثل Lido یا خدمات صرافی‌ها استفاده کنید.

روش مشارکت: با استفاده از کیف‌پول‌هایی مانند MetaMask و اتصال به سرویس‌های استیکینگ، می‌توانید مقدار مورد نظر خود را استیک کرده و پاداش دریافت کنید.

سرمایه مورد نیاز: برای راه‌اندازی نود اعتبارسنج به ۳۲ ETH نیاز دارید. اگر قیمت فرضی هر ETH را ۲۵۰۰ دلار در نظر بگیریم، سرمایه لازم حدود ۸۰ هزار دلار خواهد بود. اما با حدود ۱۰۰۰ دلار (معادل ۰.۴ ETH) نیز می‌توانید از طریق استخرها مشارکت کنید.

کاردانو (Cardano – ADA)

کاردانو یک بلاک‌چین پژوهش‌محور با پروتکل اثبات سهام «Ouroboros» است که روی امنیت، مقیاس‌پذیری و پایداری تمرکز دارد. این شبکه از قراردادهای هوشمند پشتیبانی می‌کند و به‌ویژه در بازارهای نوظهور محبوب است.

نحوه استیکینگ: مدل کاردانو مبتنی بر استیکینگ نمایندگی‌شده (Delegated PoS) است. کاربران ADA خود را به استخرهای اعتبارسنج واگذار می‌کنند. برای استیک کردن حداقلی وجود ندارد و نرخ پاداش سالانه بین ۴ تا ۵ درصد است. نکته مثبت آن است که ADA قفل نمی‌شود و می‌توانید در هر زمان دارایی خود را جابجا کنید.

روش مشارکت: با استفاده از کیف‌پول‌هایی مانند Daedalus یا Yoroi، می‌توانید ADA خود را به یکی از استخرها اختصاص دهید. این فرآیند غیرامانی (non-custodial) است؛ یعنی دارایی شما در کیف‌پول‌تان باقی می‌ماند.

سرمایه مورد نیاز: برای راه‌اندازی یک استخر اعتبارسنج نیاز به دانش فنی و تعهد اولیه (مثلاً ۱۰,۰۰۰ ADA) دارید که با قیمت فرضی ۰.۵ دلار برای هر ADA، برابر با ۵۰۰۰ دلار می‌شود. برای مشارکت معمولی، می‌توانید با ۵۰۰ دلار (حدود ۱۰۰۰ ADA) شروع کنید.

✔️  بیشتر بخوانید: ارز دیجیتال کاردانو چیست؟ صفر تا صد (ADA) Cardano

پولکادات (Polkadot – DOT)

پولکادات یک شبکه چندزنجیره‌ای است که امکان ارتباط بین بلاک‌چین‌های مختلف را فراهم می‌کند. این شبکه از مکانیزم اثبات سهام «Nominated PoS» استفاده می‌کند و زنجیره‌های موازی (Parachain) را به یک زنجیره مرکزی متصل می‌سازد.

نحوه استیکینگ: کاربران می‌توانند به‌عنوان اعتبارسنج یا نامیناتور (نماینده) در استیکینگ شرکت کنند. اعتبارسنج‌ها نیاز به مقدار بالایی از DOT دارند و مسئولیت تایید بلاک‌ها را برعهده دارند. نامیناتورها با واگذاری دارایی به اعتبارسنج‌ها، در پاداش‌ها (حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد سالانه) سهیم می‌شوند. در صورت خروج از استیک، دارایی تا ۲۸ روز قفل باقی می‌ماند.

روش مشارکت: از کیف‌پول‌هایی مثل Polkadot.js یا صرافی‎‌ها استفاده کنید. به‌عنوان نامیناتور، با انتخاب اعتبارسنج مورد اعتماد، DOT خود را استیک می‌کنید.

سرمایه مورد نیاز: برای اعتبارسنجی، حدود ۲۰۰۰ DOT نیاز دارید که با قیمت فرضی ۵ دلار، برابر با ۱۰,۰۰۰ دلار می‌شود. برای مشارکت ساده، می‌توان با ۱۰۰۰ دلار (۲۰۰ DOT) شروع کرد.

✔️  بیشتر بخوانید: شبکه پولکادات (DOT) چیست؟ آیا DOT ارزش خرید دارد؟

سولانا (Solana – SOL)

سولانا یک بلاک‌چین سریع و مقیاس‌پذیر است که ترکیبی از الگوریتم اثبات تاریخ (PoH) و PoS را به‌کار گرفته است. این شبکه به دلیل سرعت بالا (تا ۶۵,۰۰۰ تراکنش بر ثانیه) و هزینه کم، در حوزه‌های دیفای، NFT و بازی‌های بلاک‌چینی محبوب است.

نحوه استیکینگ: اعتبارسنج‌ها با پردازش تراکنش‌ها و تامین امنیت شبکه، پاداش دریافت می‌کنند. دارندگان SOL نیز می‌توانند توکن‌های خود را به اعتبارسنج‌ها واگذار کنند. نرخ پاداش حدود ۶ تا ۸ درصد سالانه است. در صورت عملکرد نادرست، اعتبارسنج مشمول جریمه می‌شود.

روش مشارکت: با استفاده از کیف‌پول‌هایی مانند Phantom یا Solflare و یا از طریق صرافی‌هایی متمرکز، می‌توانید SOL خود را به یکی از اعتبارسنج‌ها واگذار کرده و پاداش بگیرید.

سرمایه مورد نیاز: برای اجرای نود اعتبارسنج، به مقدار زیادی SOL (مثلاً ۱۰۰۰ SOL) نیاز دارید که با قیمت فرضی ۱۰۰ دلار برای هر SOL، حدود ۱۰۰,۰۰۰ دلار خواهد شد. برای استیک معمولی، می‌توانید با ۱۰۰۰ دلار (۱۰ SOL) شروع کنید.

✔️  بیشتر بخوانید: سولانا چیست؟ تمام آنچه که درباره بلاکچین سولانا باید بدانید

مقایسه میزان سرمایه مورد نیاز برای استیکینگ

مراحل مشارکت در استیکینگ

1. انتخاب پروژه: بسته به اهداف خود، یک پروژه مناسب انتخاب کنید؛ برای مثال، اتریوم به‌دلیل وسعت اکوسیستم، یا سولانا به‌خاطر سرعت بالا.
2. خرید توکن: توکن اصلی پروژه را از صرافی‌های متمرکز با پول ملی خود تهیه کنید.
3. راه‌اندازی کیف‌پول: از کیف‌پول سازگار با شبکه استفاده کنید؛ مثلاً متامسک برای ETH یا فانتوم ولت برای سولانا.
4. استیک توکن‌ها: اگر قصد اعتبارسنجی دارید، نود اختصاصی راه‌اندازی کنید. در غیر این‌صورت، با استفاده از کیف‌پول یا سرویس واسط، توکن خود را به اعتبارسنج‌ها واگذار کنید.
5. پیگیری پاداش: پاداش‌های دریافتی را از طریق کیف‌پول یا داشبوردهای استیکینگ مشاهده و مدیریت کنید.

آینده مکانیزم اثبات سهام

با توجه به مشکلات انرژی، انتقادات زیست‌محیطی و روند جهانی به سوی فناوری‌های پایدار، به نظر می‌رسد مکانیزم اثبات سهام در حال تبدیل شدن به استاندارد جدید بلاک‌چین‌هاست. اتریوم به‌عنوان دومین رمزارز بزرگ بازار با معرفی اتروم ۲.۰ و در سال ۲۰۲۲ با ارتقای The Merge به PoS مهاجرت کرد، اقدامی که راه را برای سایر پروژه‌ها هموارتر کرد.

✔️  بیشتر بخوانید: لایه ۲ اتریوم چیست؟ | معرفی بهترین پروژه‌های لایه 

در آینده می‌توان انتظار داشت که:

• پروژه‌های جدید بیشتر به‌صورت پیش‌فرض از PoS یا ترکیبی از PoS و دیگر الگوریتم‌ها استفاده کنند.
• الگوریتم‌های پیشرفته‌تری مانند DPoS (اثبات سهام نمایندگی‌شده) یا NPoS (اثبات سهام نامزدشده) برای افزایش امنیت و کارایی مورد استفاده قرار گیرند.
• روش‌هایی مانند slashing برای جریمه‌کردن نودهای متخلف و الگوریتم‌های ضد Nothing at Stake قوی‌تر توسعه یابند.
• حاکمیت غیرمتمرکز (DAO) با سازوکارهای PoS تلفیق شود تا کاربران مستقیماً در تصمیم‌گیری‌ها نقش داشته باشند.

در نهایت، مکانیزم اثبات سهام گرچه بی‌نقص نیست، اما در مسیر بلوغ قرار دارد و احتمالاً در آینده نزدیک به ستون فقرات شبکه‌های غیرمتمرکز تبدیل خواهد شد.

سخن پایانی

اثبات سهام با ترکیب کارایی، پایداری و دسترسی‌پذیری، راهی نویدبخش برای آینده بلاکچین ارائه می‌دهد. تجربه اتریوم نشان داد که این سیستم می‌تواند جایگزینی قدرتمند برای PoW باشد و در عین حال به نیازهای زیست‌محیطی و فنی پاسخ دهد. با این حال، چالش‌هایی مانند تمرکز و طراحی عادلانه‌تر هنوز باقی است. با پیشرفت فناوری و حل این مسائل، PoS می‌تواند به پایه‌ای برای بلاکچین‌هایی تبدیل شود که نه تنها کارآمد و مقیاس‌پذیر، بلکه عادلانه و پایدار باشند. این سفر تازه آغاز شده و آینده‌ای روشن در انتظار است.

لطفا نظر و سوالات خود را درباره این مقاله ارسال کنید تا کارشناسان ما به شما پاسخ دهند.