دیفای (DeFi) یا امور مالی غیرمتمرکز، به مجموعه‌ای از خدمات مالی اشاره دارد که بر بستر بلاکچین و بدون نیاز به واسطه‌هایی مانند بانک‌ها انجام می‌شوند. این فناوری امکان وام‌دهی، قرض دادن، خریدوفروش و حتی مدیریت سرمایه را در محیطی شفاف و امن فراهم می‌کند. در همین راستا، وب۳ به‌عنوان نسل جدید اینترنت، بستر توسعه دیفای را ایجاد کرده است. وب۳ بر پایه تمرکززدایی و مالکیت کاربران بر داده‌ها شکل گرفته و به توسعه برنامه‌های غیرمتمرکز (dApps) و شبکه‌های بلاکچینی کمک می‌کند. ارتباط این دو مفهوم باعث تحول نظام‌های مالی سنتی و حرکت به‌سوی آزادی مالی و کنترل کامل افراد بر دارایی‌های خود شده است. در ادامه این مقاله به بررسی جزئیات دیفای و کاربردهای آن و خواهیم پرداخت.
دیفای DeFi چیست؟
دیفای یا امور مالی غیرمتمرکز یک ساختار مالی یا بانکداری غیرمتمرکز (Decentralized Finance یا DeFi) است که با استفاده از فناوری بلاکچین، امکان انجام تراکنش‌های مالی بدون نیاز به واسطه‌ها یا نهادهای متمرکز را فراهم می‌کند.
دیفای یا امور مالی غیرمتمرکز بر پایه فناوری بلاکچین بنا شده است، که اساس آن در ارزهای دیجیتال مشاهده می‌شود. این سیستم به افراد اجازه می‌دهد تا تراکنش‌های خود را بدون نیاز به واسطه‌ها و مراکز کنترل تراکنش‌های مالی توسط یک نهاد خاص انجام دهند. برخلاف سیستم‌های متمرکز مثل بانک‌ها که ممکن است سرعت معاملات را کاهش دهند و دسترسی مستقیم به دارایی‌ها را محدود کنند، دیفای شفافیت، امنیت، و کنترل کامل کاربران بر دارایی‌هایشان را فراهم می‌کند. همچنین، دیفای کاربردهای فراتر از انتقال ساده دارایی‌ها، به فعالیت‌های مالی حرفه‌ای نظیر وام‌دهی، بیمه، و سرمایه‌گذاری گسترش می‌دهد.
نکات کلیدی مقاله
- DeFi یک سیستم مالی همتا به همتا است که هدف آن حذف واسطه‌ها و مؤسسات متمرکز از تراکنش‌های مالی است.
- این سیستم شامل ارزهای دیجیتال، فناوری بلاکچین و نرم‌افزارهایی است که امکان تعامل مالی مستقیم بین افراد را فراهم می‌کنند.
- DeFi هنوز در مراحل ابتدایی خود قرار دارد و به دلیل برنامه‌نویسی ضعیف یا نبود آزمایش‌های امنیتی کافی قبل از راه‌اندازی برنامه‌ها، در معرض خطر هک و سرقت قرار دارد.
ساختار دیفای
از تفاوت‌های کلیدی دیفای با سیستم‌های مالی سنتی، حذف واسطه‌ها در تمامی تراکنش‌ها است. به‌طور مثال، در روش‌های قدیمی پرداخت، نهادهایی مانند بانک یا شرکت‌های پردازش مالی میان طرفین تراکنش قرار می‌گیرند و کنترل قابل توجهی بر معاملات اعمال می‌کنند. اما در دیفای، افراد می‌توانند از طریق قراردادهای هوشمند و کیف پول‌های دیجیتال، به‌صورت مستقیم و بدون نظارت نهادهای واسط، تراکنش‌های خود را انجام دهند. این ساختار نوآورانه راه را برای دسترسی گسترده‌تر به خدمات مالی، کاهش هزینه‌ها، و افزایش سرعت و کارایی در معاملات در کل جهان بدون محدودیت‌های جغرافیایی، امکان‌پذیر کرده است.
دوره مستر کلاس طلا
جامع‌ترین دوره آموزشی طلا
این دوره در مجموعه یوتوفارکس تهیه شده و نتیجه سال‌ها تجربه در حوزه معامله‌گری طلا و فارکس است. این دوره توسط مجموعه‌ای از معامله‌گران حرفه‌ای یوتوفارکس تهیه شده است. با خرید این دوره از تجربه چندین معامله‌گر بهره‌مند خواهید شد.
بلاکچین و دیفای
بلاکچین شالوده‌ای برای تحول در فناوری مالی
بلاکچین به عنوان یک دفتر کل توزیع‌شده و ایمن، به ثبت و نگهداری اطلاعات تراکنش‌ها در قالب بلاک‌هایی متصل به یکدیگر می‌پردازد. هر بلاک شامل جزئیات تراکنش‌ها است که پس از تأیید، رمزگذاری شده و به بلاک قبلی متصل می‌شود. این اتصال زنجیره‌ها به یکدیگر باعث می‌شود تغییر اطلاعات در یک بلاک بدون تأثیرگذاری بر بلاک‌های دیگر غیرممکن شود، که امنیت و شفافیت بی‌نظیری را برای شبکه فراهم می‌کند. کاربران با استفاده از کیف پول‌های دیجیتال به این شبکه متصل می‌شوند و با استفاده از کلیدهای خصوصی موجود در کیف پول، مالکیت توکن‌ها یا ارزهای دیجیتال را مشخص می‌کند. این طراحی نه تنها مانع از دستکاری تراکنش‌ها می‌شود، بلکه برگشت‌پذیری آنها را نیز غیرممکن می‌سازد. البته برای همه توکن‌های روی بلاکچین این موارد صدق نمی‌کند و این امر با برنامه‌نویسی اولیه توسط طراح توکن و نحوه اجرای قرارداد هوشمند آن توکن ارتباط مستقیم دارد و طی این قرارداد هوشمند، طراح توکن می‌تواند این کد نویسی را طوری طراحی کند که به تمامی بلاک‌ها دسترسی برای تغییر اطلاعات تراکنش داشته‌باشد.
کاربردهای دیفای
برنامه‌های DeFi برای ارتباط با بلاکچین طراحی شده‌اند و به افراد امکان می‌دهند پول خود را برای خرید، وام، هدیه، تجارت یا هر نوع تراکنش دیگری بدون نیاز به واسطه استفاده کنند. این برنامه‌ها نرم‌افزارهای غیرمتمرکزی هستند که بر روی دستگاه‌هایی مانند کامپیوترهای شخصی، تبلت‌ها یا تلفن‌های هوشمند قابل اجرا و کار با DeFi را ساده‌تر می‌کنند. بدون این برنامه‌ها، کاربران مجبورند برای استفاده از DeFi، از روش‌های پیچیده‌تری مانند وارد کردن کدنویسی و دستورات در خط فرمان یا ترمینال دستگاه خود استفاده کنند. این روش‌ها به دانش فنی بیشتری نیاز دارند و برای بسیاری از افراد دشوار و زمان‌بر هستند.
این برنامه‌های غیرمتمرکز با ارائه گزینه‌های مالی به کاربران، تراکنش‌ها را به‌طور خودکار میان آنها انجام می‌دهند. برای مثال، اگر بخواهید به کسی وام دهید و بهره دریافت کنید، می‌توانید این گزینه را انتخاب کرده و شرایطی مانند میزان بهره یا وثیقه را وارد کنید. اگر به وام نیاز داشته باشید، می‌توانید به دنبال ارائه‌دهندگانی بگردید که ممکن است شامل بانک‌ها یا افرادی باشند که پس از توافق بر سر شرایط، به شما ارز دیجیتال وام می‌دهند.
برخی برنامه‌ها امکان تعیین پارامترهای خدمات مالی موردنظر را به کاربران می‌دهند و آنها را با طرف مقابل مطابقت می‌دهند. با توجه به اینکه بلاکچین یک شبکه جهانی و عموماََ بدون محدودیت جغرافیایی است، می‌توانید خدمات مالی را از هر جای دنیا دریافت یا ارائه دهید.
امنیت و شفافیت در دیفای و بلاکچین
دیفای (امور مالی غیرمتمرکز) و فناوری بلاکچین به دلیل ساختار غیرمتمرکز و شفاف خود، امنیت و اعتماد بی‌سابقه‌ای را در حوزه مالی فراهم کرده‌اند. بلاکچین با ثبت تمامی تراکنش‌ها در یک دفتر کل توزیع‌شده و غیرقابل تغییر، امکان ردیابی و تأیید صحت داده‌ها را برای همه کاربران فراهم می‌کند. این شفافیت باعث کاهش تقلب و سوءاستفاده می‌شود و در عین حال، الگوریتم‌های رمزنگاری پیشرفته امنیت داده‌ها و دارایی‌ها را تضمین می‌کنند. با این حال، حفظ امنیت در برابر هک‌ها و آسیب‌پذیری‌های کد قراردادهای هوشمند همچنان چالش مهمی در این فضا است.
✔️ بیشتر بخوانید: صفر تا صد بلاکچین: توضیح کارکرد بلاکچین برای مبتدیان
اهداف امور مالی غیرمتمرکز (DeFi)
یکی از اصول کلیدی پشت DeFi، تراکنش‌های مالی همتا به همتا (P2P) است، که در آن دو طرف بدون نیاز به واسطه، توافق می‌کنند ارز دیجیتال را در ازای کالا یا خدمات مبادله کنند.
استفاده از DeFi مزایای زیر را به همراه دارد:
- دسترسی‌پذیری:
هر فردی با اتصال به اینترنت می‌تواند به یک پلتفرم DeFi دسترسی داشته باشد و تراکنش‌ها بدون محدودیت جغرافیایی انجام می‌شوند. - هزینه‌های پایین و نرخ بهره قابل مذاکره:
DeFi امکان مذاکره مستقیم بین دو طرف در مورد نرخ بهره را فراهم می‌کند و وام‌دهی ارز دیجیتال یا پول را از طریق شبکه‌های DeFi امکان‌پذیر می‌سازد. - امنیت و شفافیت:
قراردادهای هوشمند روی بلاکچین منتشر شده و سوابق تراکنش‌های انجام‌شده برای همه قابل مشاهده است. این داده‌ها هویت شما را فاش نمی‌کنند. علاوه بر این، بلاکچین‌ها معمولاً غیرقابل تغییر هستند، به این معنا که داده‌ها نمی‌توانند تغییر کنند. - خودمختاری:
پلتفرم‌های DeFi به نهادهای مالی متمرکز وابسته نیستند. ماهیت غیرمتمرکز این پروتکل‌ها نیاز به خدمات مالی مدیریتی را کاهش داده و هزینه‌ها را کم می‌کند.
نکته مهم: در وام‌دهی همتا به همتا در DeFi همچنان بهره و هزینه‌هایی وجود دارد، که باید برای هر تراکنش مقداری از توکن بومی همان شبکه بلاکچین بعنوان کارمزد شبکه پرداخت شود.
صرافی‌های غیرمتمرکز و نقش آنها در دیفای
صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) به‌عنوان یکی از مهم‌ترین ابزارهای دیفای، آینده معاملات مالی را متحول می‌کنند. این صرافی‌ها که بر بستر بلاکچین فعالیت می‌کنند، به کاربران اجازه می‌دهند دارایی‌های دیجیتال خود را بدون واسطه و مستقیماً از طریق کیف پول شخصی معامله کنند. نبود کنترل متمرکز در این فرآیند، هزینه‌های معاملاتی را کاهش می‌دهد؛ هرچند همچنان کارمزد شبکه بلاکچین چالش‌هایی به همراه دارد.
علاوه بر خرید و فروش توکن‌ها، فناوری بلاکچین در دیفای امکان ایجاد و صدور ابزارهای مالی متنوعی را فراهم می‌کند. به کمک این فناوری، دیگر نیازی به اعتماد به نهادهای متمرکز وجود ندارد و سیستم‌های غیرمتمرکز با استفاده از دفتر کل توزیع‌شده در برابر حملات مقاوم‌تر می‌شوند.
برای مثال، در دیفای می‌توان توکن‌های سهامی (اوراق بهادار) برای دارایی‌هایی مانند املاک و سهام ایجاد کرد و پارامترهای مشخصی برای آنها در نظر گرفت. همچنین، بازارهای مشتقه (قراردادهای آتی و اختیار معامله) و بازارهای پیش‌بینی مانند پلتفرم Augur، به‌عنوان زیرمجموعه‌های دیفای، فرصت‌های جدیدی برای معاملات مالی غیرمتمرکز فراهم می‌کنند.
استیبل کوین‌ها یک پای ثابت دیفای
استیبل کوین‌ها یکی از مهم‌ترین ابزارهای مالی در اکوسیستم دیفای هستند که نقش کلیدی در کاهش نوسانات بازار ارزهای دیجیتال ایفا می‌کنند. این توکن‌ها معمولاً به دارایی‌های باثبات مانند دلار آمریکا (USDT، USDC، DAI) یا کالاهایی مانند طلا متصل می‌شوند تا ارزش خود را در طول زمان حفظ کنند. در پلتفرم‌های دیفای، استیبل کوین‌ها به‌عنوان پل ارتباطی میان ارزهای پرنوسان و خدمات مالی غیرمتمرکز مانند وام‌دهی، استیکینگ و تأمین نقدینگی عمل می‌کنند.
✔️ بیشتر بخوانید: استیبل کوین چیست؟ معرفی انواع استیبل کوین‌ها
یکی از مزایای مهم استیبل کوین‌ها، فراهم کردن محیطی امن و باثبات برای کاربران است که در مواجهه با نوسانات شدید بازار، بتوانند ارزش دارایی‌های خود را حفظ کنند. به‌عنوان مثال، کاربران در پلتفرم‌هایی مانند MakerDAO می‌توانند با وثیقه‌گذاری دارایی‌های دیجیتال خود، استیبل کوین DAI تولید کنند و در برابر کاهش ارزش ارزهای پرنوسان مانند اتریوم از سرمایه خود محافظت کنند.
استیبل کوین‌ها همچنین به دلیل دسترسی آسان و هزینه‌های پایین تراکنش، برای پرداخت‌ها، حواله‌های بین‌المللی و حتی ذخیره ارزش استفاده می‌شوند. در کنار این مزایا، چالش‌هایی مانند نیاز به اعتماد به صادرکنندگان متمرکز (در استیبل کوین‌های متمرکز مانند تتر USDT) و خطرات احتمالی قراردادهای هوشمند در استیبل کوین‌های غیرمتمرکز وجود دارد.
با این حال، استیبل کوین‌ها به‌عنوان یکی از ارکان اصلی دیفای، نقش اساسی در پذیرش گسترده فناوری بلاکچین و دسترسی کاربران به خدمات مالی غیرمتمرکز ایفا می‌کنند و به‌طور مداوم در حال بهبود و تکامل هستند.
چگونه در DeFi مشارکت کنیم؟
- تحقیق و مطالعه:
ابتدا حوزه‌های مورد علاقه خود را در دیفای (مانند وام‌دهی، استیکینگ یا تأمین نقدینگی) شناسایی کنید و با مطالعه مقالات و منابع معتبر، اطلاعات خود را درباره فعالیت‌های مرتبط افزایش دهید. - انتخاب کیف پول مناسب:
کیف پول‌های دیجیتال مانند تراست ولت MetaMask متامسک ، Trust Wallet و یا فانتوم ولت Phantom Wallet گزینه‌های محبوب برای فعالیت در دیفای هستند. کیف پولی را انتخاب کنید که نیازها و اهداف شما را در پلتفرم انتخابی در دیفای برآورده کند، مانند بهترین ولت در فضای بلاکچین سولانا، استفاده از فانتوم ولت می‌باشد. - پیدا کردن یک صرافی معتبر:
پس از انتخاب کیف پول و شناسایی فعالیت مورد نظر، یک صرافی غیرمتمرکز (DEX) مانند Uniswap، PancakeSwap یا SushiSwap پیدا کنید. سپس مقداری ارز دیجیتال خریداری کرده و فعالیت خود را آغاز کنید. - اتصال کیف پول به پلتفرم دیفای:
پس از انتخاب صرافی غیرمتمرکز یا پلتفرم مورد نظر، کیف پول دیجیتال خود را به آن متصل کنید. معمولاً این فرآیند بسیار ساده است و تنها نیاز به تأیید اتصال از طریق کیف پول دارد. برای مثال، در Uniswap با انتخاب گزینه “Connect Wallet”، کیف پول شما مانند MetaMask یا Trust Wallet به پلتفرم متصل می‌شود. - تأمین نقدینگی (Liquidity Providing):
یکی از محبوب‌ترین فعالیت‌ها در دیفای، تأمین نقدینگی در صرافی‌های غیرمتمرکز است. شما می‌توانید با واریز جفت ارزهای دیجیتال (مانند ETH/USDT) در استخر نقدینگی، به معاملات کمک کنید و در ازای آن، کارمزد معاملات را به‌عنوان پاداش دریافت کنید. - وام‌دهی و وام‌گیری:
در پلتفرم‌های وام‌دهی مانند Aave و Compound، شما می‌توانید دارایی‌های دیجیتال خود را سپرده‌گذاری کرده و در ازای آن سود کسب کنید. همچنین، در صورت نیاز می‌توانید با وثیقه‌گذاری دارایی‌های خود، وام دریافت کنید. - استیکینگ (Staking):
برخی از پروژه‌های دیفای امکان استیکینگ توکن‌ها را ارائه می‌دهند. در این روش، شما دارایی خود را در شبکه قفل می‌کنید تا امنیت و عملکرد آن را تقویت کنید و در مقابل، پاداش دریافت می‌کنید. به‌عنوان مثال، توکن‌های CAKE در پلتفرم PancakeSwap و ATOM در Cosmos قابل استیک کردن هستند. - مدیریت ریسک و امنیت:
- پیش از انجام هر تراکنش یا سرمایه‌گذاری، قراردادهای هوشمند پلتفرم را بررسی کنید.
- از پروژه‌های معتبر و شناخته‌شده استفاده کنید و مراقب پروژه‌های ناشناس باشید.
- برای امنیت بیشتر، از کیف پول‌های سخت‌افزاری مانند Ledger و Trezor استفاده کنید.
- پیگیری و نظارت بر عملکرد سرمایه‌گذاری:
برای موفقیت در دیفای، لازم است عملکرد سرمایه‌گذاری خود را مرتباً پیگیری کنید. ابزارهایی مانند Zapper و DeBank به شما کمک می‌کنند که وضعیت دارایی‌ها و سودهای خود را در پلتفرم‌های مختلف به‌صورت یکجا مشاهده کنید.
نکته: با طی کردن این مراحل، می‌توانید به‌راحتی در اکوسیستم دیفای مشارکت کنید. مدیریت صحیح ریسک و انتخاب پلتفرم‌های معتبر نقش مهمی در موفقیت شما در این حوزه دارد.
مراحل انجام فعالیت در دیفای از طریق تراست ولت
✔️ بیشتر بخوانید: کیف پول تراست ولت چیست؟ آموزش کامل صفر تا صد تراست ولت
- نصب و راه‌اندازی تراست ولت:
ابتدا اپلیکیشن تراست ولت را دانلود و نصب کنید. پس از باز کردن برنامه، یک کیف پول جدید ایجاد کرده یا کیف پول قبلی خود را بازیابی کنید. حتماً عبارت بازیابی ۱۲ کلمه‌ای را ذخیره کنید و در جای امن نگه دارید. - افزودن دارایی به کیف پول:
برای شروع فعالیت در دیفای، ابتدا باید مقداری ارز دیجیتال (مثل BNB، ETH یا USDT) به تراست ولت خود انتقال دهید. آدرس کیف پول را کپی کرده و از یک صرافی یا کیف پول دیگر ارز را به آن ارسال کنید. - اتصال به یک پلتفرم دیفای:
از بخش Discover در تراست ولت، می‌توانید به اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (مانند PancakeSwap، Uniswap و Aave) دسترسی پیدا کنید. برای مثال:- وارد بخش DApps شوید.
- پلتفرم مورد نظر مثل PancakeSwap را انتخاب کنید.
- سواپ (تبدیل) ارز دیجیتال:
برای تبدیل یک توکن به توکن دیگر:- در پلتفرم دیفای انتخاب‌شده، کیف پول خود را به برنامه متصل کنید.
- توکن مبدا و مقصد را انتخاب کرده و مقدار مورد نظر را مشخص کنید.
- کارمزد تراکنش را تأیید و فرآیند را نهایی کنید.
- استیکینگ (Staking) یا تأمین نقدینگی:
برای شرکت در استیکینگ یا تأمین نقدینگی در دیفای:- در پلتفرم مانند PancakeSwap، به بخش Liquidity یا Farms بروید.
- جفت توکن مورد نظر را انتخاب کنید و توکن‌های خود را واریز کنید تا سهم نقدینگی دریافت کنید.
- با تأیید تراکنش، توکن‌های LP (نقدینگی) را دریافت کرده و پاداش‌ها را طبق زمان مشخص شده کسب می‌کنید.
- در بخش Earn از نوار پایینی نرم افزار، چند توکن و استخرهای نقدینگی قرار دارد که می‌توانید با واریز توکن‌های مدنظر به ولت خود، این دارایی‌ها را استیک و سود ثابت دریافت کنید.
- پیگیری و برداشت دارایی:
پس از تکمیل فعالیت‌ها، از بخش Wallet در تراست ولت، دارایی‌ها و توکن‌های دریافتی خود را بررسی کنید. برای برداشت، می‌توانید استخرهای نقدینگی خود را لغو کرده یا سود آنها را برداشت یا Claim کنید و توکن‌های بدست آمده خود را در همان پلتفرم مجدد سرمایه‌گذاری کرده یا به توکن‌های دیگر تبدیل و یا حتی با انتقال صرافی‌های متمرکز داخلی به ریال تبدیل کنید.
نکته: همیشه قبل از اتصال کیف پول به هر برنامه دیفای، از اعتبار و امنیت پلتفرم اطمینان حاصل کنید و کارمزد تراکنش‌ها را به‌دقت بررسی کنید.
نمونه‌هایی از پروژه‌های دیفای و کاربردهای آنها
| نام پروژه | کاربرد | توضیحات |
|---|---|---|
| Uniswap | صرافی غیرمتمرکز و تأمین نقدینگی | کاربران می‌توانند بدون نیاز به واسطه، توکن‌های ERC-20 را مبادله کنند و از طریق تأمین نقدینگی سود کسب کنند. |
| Aave | وام‌دهی و وام‌گیری غیرمتمرکز | کاربران می‌توانند دارایی‌های خود را قرض دهند و سود دریافت کنند یا بدون نیاز به وثیقه سنتی وام بگیرند. |
| Compound | وام‌دهی و دریافت بهره | به کاربران این امکان را می‌دهد تا دارایی‌های خود را وام دهند و در ازای آن بهره ثابت یا متغیر دریافت کنند. |
| PancakeSwap | صرافی غیرمتمرکز در شبکه بایننس اسمارت چین (BSC) | امکان سواپ توکن‌های BEP-20، تأمین نقدینگی و شرکت در فارمینگ برای کسب توکن‌های CAKE و دیگر پاداش‌ها را فراهم می‌کند. |
| MakerDAO | ایجاد استیبل‌کوین غیرمتمرکز (DAI) و وام‌گیری | کاربران می‌توانند با وثیقه‌گذاری دارایی‌های خود، استیبل‌کوین DAI را تولید کرده و از نوسانات بازار در امان بمانند. |
| Curve Finance | صرافی غیرمتمرکز با تمرکز بر استیبل‌کوین‌ها | کاربران می‌توانند استیبل‌کوین‌های مختلف را با کمترین کارمزد و لغزش قیمتی مبادله کرده و از تأمین نقدینگی سود کنند. |
| Yearn Finance | مدیریت و بهینه‌سازی سرمایه‌گذاری در دیفای | Yearn با استفاده از استراتژی‌های خودکار، بهترین فرصت‌های کسب سود را در پروتکل‌های مختلف برای کاربران فراهم می‌کند. |
| SushiSwap | صرافی غیرمتمرکز و تأمین نقدینگی | مشابه Uniswap است ولی با ویژگی‌هایی مانند فارمینگ، استیکینگ و ارائه پاداش توکن SUSHI برای کاربران جذاب‌تر شده است. |
| 1inch | تجمیع‌کننده صرافی‌های غیرمتمرکز | 1inch بهترین نرخ تبدیل توکن‌ها را با جستجوی میان چندین صرافی غیرمتمرکز ارائه می‌دهد و هزینه‌ها را کاهش می‌دهد. |
| Balancer | مدیریت پورتفولیو و تأمین نقدینگی | کاربران می‌توانند استخرهای نقدینگی با نسبت‌های مختلف توکن ایجاد کنند و از تأمین نقدینگی کارمزد کسب کنند. |
پروژه‌های دیفای با استفاده از قراردادهای هوشمند در بلاکچین، نیاز به واسطه‌های مالی سنتی را حذف کرده و به کاربران امکان دسترسی به خدمات مالی مانند وام‌دهی، تبادل توکن‌ها، تأمین نقدینگی و کسب سود را به‌صورت شفاف و غیرمتمرکز فراهم می‌کنند. هر یک از این پروژه‌ها مزایا و کاربردهای منحصر به فردی دارند که بسته به نیاز کاربران می‌توانند انتخاب شوند.
عملکرد دیفای در بازار ارزهای دیجیتال
DeFi که در ابتدا با هدف ارائه خدمات مالی مانند وام و بانکداری به افرادی که دسترسی به آنها ندارند، طراحی شده بود، اکنون به صنعتی گسترده تبدیل شده است. برخی از محبوب‌ترین کاربردها عبارتند از:
- صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX):
کاربران DeFi اغلب از صرافی‌های غیرمتمرکز مانند Uniswap و PancakeSwap استفاده می‌کنند که به آنها امکان تعامل با سایر کاربران ارز دیجیتال را می‌دهد. - تأمین‌کنندگان نقدینگی:
نقدینگی به توانایی فروش سریع دارایی‌ها اشاره دارد. تأمین‌کنندگان نقدینگی معمولاً بودجه‌ای را در استخرهایی قرار می‌دهند تا صرافی‌ها بتوانند فرصت‌های فروش را برای کاربران خود فراهم کنند. - وام‌دهی و کسب توکن شبکه همان پروژه به اصطلاح کسب سود کشاورزی (Yield Farming):
صدها برنامه DeFi برای وام‌دهی وجود دارد. این برنامه‌ها معمولاً مانند استخرهای نقدینگی عمل می‌کنند، جایی که کاربران دارایی‌های خود را قفل می‌کنند و به دیگران وام می‌دهند و در ازای آن سود دریافت می‌کنند. برخی برنامه‌ها حتی وام‌های سریع (Flash Loans) ارائه می‌دهند که نیازی به وثیقه ندارند. در فارمینگ با استیک کردن توکن‌های خاصی در آن پلتفرم، علاوه بر سود ثابت از توکن استیک شده، مقداری پاداش از یک توکن دیگر هم برای سرمایه‌گذار درنظر گرفته می‌شود. - بازارهای پیش‌بینی:
میلیون‌ها دلار ارز دیجیتال روزانه در برنامه‌های DeFi برای پیش‌بینی استفاده می‌شود. بازارهای پیش‌بینی به شما امکان می‌دهند روی نتیجه تقریباً هر رویدادی شرط‌بندی کنید. البته که این بخش ریسک بالایی دارد و تقریبا بسته به شانس شما در این پیش‌بینی درست یک رویداد دارد. - توکن‌های غیرمثلی ان اف تی (NFTs):
بازار NFT همچنان برای سرمایه‌گذاران خاص و کلکسیونرها جذابیت دارد، هرچند تب آن کمی فروکش کرده است، اما ان اف تی‌ها برای سپرده‌گذاری در بخش‌های مختلف دیفای یا استفاده از آنها بعنوان وثیقه در وام‌ها کاربرد زیادی دارد.
✔️ بیشتر بخوانید: توکن غیرقابل تعویض (NFT) چیست؟ ویژگی‌های NFT
چالش‌ها در DeFi
همانند سایر پروژه‌ها و فعالیت‌های مرتبط با بلاکچین و ارزهای دیجیتال، امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) نیز با تبلیغات گسترده و اطلاعات نادرست مواجه است که هدف آن جذب کاربران و سرمایه‌های آن‌هاست. با این حال، فناوری‌های مرتبط با DeFi همچنان تحت تأثیر نوسانات شدید قیمتی قرار دارند.
حجم سرمایه واقعی جهان در مقابل حجم سرمایه در دیفای
با وجود اینکه مقدار قابل‌توجهی پول در صرافی‌های ارز دیجیتال جریان دارد، این مقدار در مقایسه با سیستم‌های مالی سنتی بسیار کم است. کمتر از ۱٪ کل پول جهان در DeFi سرمایه‌گذاری شده است. این واقعیت نشان می‌دهد که پیش از ورود به این حوزه یا سرمایه‌گذاری در DeFi و ارزهای دیجیتال، باید تحقیقات گسترده‌ای انجام دهید.
تفاوت‌های دیفای، سیفای و تریدفای
در دنیای ارزهای دیجیتال و فناوری‌های نوین دنیای مالی، سه مدل اصلی خدمات مالی به نام‌های دیفای (DeFi)، سیفای (CeFi) و تریدفای (TradeFi) به‌وجود آمده‌اند که هرکدام ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند. این مدل‌ها تفاوت‌های مهمی در نحوه مدیریت و اجرای تراکنش‌ها، امنیت، و دسترسی به خدمات دارند.
- دیفای (DeFi) یا مالی غیرمتمرکز، یک سیستم مالی است که بر پایه فناوری بلاکچین کار می‌کند و تمام خدمات مالی مانند وام‌دهی، استقراض، بیمه، و … را به‌صورت غیرمتمرکز و بدون نیاز به واسطه‌های مالی سنتی ارائه می‌دهد. در دیفای، کاربران به‌طور مستقیم با قراردادهای هوشمند تعامل دارند و نیازی به بانک‌ها یا موسسات مالی ندارند.
- سیفای (CeFi) یا مالی متمرکز، برخلاف دیفای، به خدمات مالی ارائه‌شده توسط موسسات متمرکز مانند صرافی‌ها، بانک‌ها و شرکت‌های مالی وابسته است. در سیفای، کاربران باید به شرکت‌های واسطه‌ای اعتماد کنند که از اطلاعات و تراکنش‌های کاربران محافظت می‌کنند.
- تریدفای (TradeFi) که یک نوع خاص از سیفای است، بیشتر به خدمات تریدینگ و سرمایه‌گذاری در ارزهای دیجیتال و دارایی‌های دیجیتال اشاره دارد. این مدل شامل پلتفرم‌هایی است که به‌طور متمرکز به کاربران امکان معامله و خرید و فروش ارزهای دیجیتال را می‌دهند.
| ویژگی | دیفای (DeFi) | سیفای (CeFi) | تریدفای (TradeFi) |
|---|---|---|---|
| نوع ساختار | غیرمتمرکز، بدون واسطه | متمرکز، وابسته به موسسات و صرافی‌ها | متمرکز، شامل پلتفرم‌های تریدینگ و سرمایه‌گذاری |
| کنترل و مالکیت | کاربران کنترل کامل بر دارایی‌ها دارند | موسسات مالی کنترل کامل بر دارایی‌ها دارند | پلتفرم‌های تریدینگ کنترل و نظارت دارند |
| امنیت | امنیت بیشتر به‌دلیل بلاکچین و قراردادهای هوشمند | ممکن است مشکلات امنیتی به‌دلیل متمرکز بودن وجود داشته باشد | امنیت تحت کنترل صرافی‌ها و پلتفرم‌های تریدینگ است |
| قابلیت دسترسی | برای همه قابل دسترسی است، فقط نیاز به اینترنت | نیاز به احراز هویت و ممکن است محدودیت‌های جغرافیایی داشته باشد | مشابه سیفای، نیاز به احراز هویت و محدودیت‌های منطقه‌ای |
| مثال‌ها | Uniswap، Aave، Compound | Binance، Coinbase، Kraken | Binance، Bitfinex، eToro |
| تراکنش‌ها | سریع و ارزان، به‌دلیل عدم نیاز به واسطه‌های متمرکز | ممکن است زمان‌بر و هزینه‌بر باشد به‌دلیل واسطه‌های مالی | مشابه سیفای، هزینه‌بر و با زمان‌بر بودن تراکنش‌ها |
| پاسخ‌گویی | غیرمتمرکز و بدون پشتیبانی از سوی یک نهاد خاص | پشتیبانی مشتری توسط موسسات متمرکز | پشتیبانی مشتری توسط پلتفرم‌های تریدینگ |
دیفای به‌عنوان سیستم مالی غیرمتمرکز، امنیت بیشتری به‌خاطر استفاده از بلاکچین دارد، در حالی که سیفای و تریدفای به‌طور متمرکز توسط موسسات مالی و پلتفرم‌های خاص کنترل می‌شوند و ممکن است دسترسی به آنها نیاز به احراز هویت و وابستگی به قوانین منطقه‌ای داشته باشد.
آیا سرمایه‌گذاری در DeFi ارزشمند است؟
سرمایه‌گذاری در DeFi ممکن است برای برخی افراد مناسب باشد، اما این حوزه همچنان در مراحل اولیه توسعه قرار دارد و برای اکثر مردم ریسک بالایی به همراه دارد.
مزایا و معایب دیفای
| مزایا | توضیحات | معایب | توضیحات |
|---|---|---|---|
| شفافیت بالا | تمامی تراکنش‌ها روی بلاکچین ثبت می‌شود و برای عموم قابل مشاهده است. | ریسک هک و امنیت | قراردادهای هوشمند ممکن است دارای باگ باشند و هکرها بتوانند از این ضعف سوءاستفاده کنند. |
| عدم نیاز به واسطه | کاربران به‌طور مستقیم و بدون نیاز به بانک یا مؤسسات مالی معامله می‌کنند. | پیچیدگی استفاده | استفاده از کیف پول، انتقال دارایی و اتصال به پلتفرم‌ها برای کاربران تازه‌کار ممکن است دشوار باشد. |
| دسترسی جهانی و بدون محدودیت | تمامی افراد در سراسر جهان تنها با داشتن اینترنت می‌توانند از خدمات دیفای استفاده کنند. | کارمزدهای نوسانی | در شبکه‌هایی مانند اتریوم، کارمزد تراکنش‌ها ممکن است در زمان‌های شلوغی شبکه به‌شدت افزایش یابد. |
| کنترل کامل بر دارایی | کاربران مالکیت و کنترل کامل دارایی‌های خود را در اختیار دارند. | نبود بیمه و ضمانت | در صورت بروز خطا یا هک، هیچ نهاد مرکزی مسئول جبران خسارت کاربران نخواهد بود. |
| کاهش هزینه‌ها و کارمزدها | حذف واسطه‌ها منجر به کاهش هزینه‌های اضافی مانند کارمزدهای بانکی می‌شود. | مشکلات مقیاس‌پذیری | برخی از بلاکچین‌ها مانند اتریوم در پردازش حجم زیاد تراکنش‌ها با محدودیت و تأخیر مواجه هستند. |
| فرصت کسب درآمد غیرفعال | کاربران می‌توانند با استیکینگ، تأمین نقدینگی و وام‌دهی دارایی‌های خود درآمد کسب کنند. | قوانین و مقررات نامشخص | عدم وجود نظارت قانونی ممکن است منجر به کلاه‌برداری و فعالیت‌های غیرقانونی شود. |
| امنیت از طریق رمزنگاری | داده‌ها و دارایی‌ها با استفاده از الگوریتم‌های رمزنگاری محافظت می‌شوند. | وابستگی به اینترنت | برای استفاده از خدمات دیفای، نیاز به اتصال دائمی و پایدار به اینترنت وجود دارد. |
| نوآوری در خدمات مالی | ارائه خدمات جدید مالی مانند وام‌های سریع (Flash Loans)، مدیریت پورتفولیو و سرمایه‌گذاری خودکار. | خطرات قرارداد هوشمند | خطای کدنویسی در قراردادهای هوشمند می‌تواند مشکلات بزرگی ایجاد کند. |
| بدون نیاز به احراز هویت (KYC) | کاربران می‌توانند بدون نیاز به ارائه اطلاعات شخصی از خدمات استفاده کنند. | نبود پشتیبانی مشتری | در صورت بروز مشکل در برخی پلتفرم‌ها، هیچ تیم پشتیبانی برای حل سریع مشکلات وجود ندارد. |
دیفای با ارائه خدمات مالی غیرمتمرکز، شفاف و کارآمد، امکان دسترسی جهانی و آزادی مالی بیشتری را فراهم کرده است. با این حال، چالش‌هایی مانند امنیت قراردادهای هوشمند، کارمزدهای نوسانی و نبود حمایت قانونی، از جمله معایب آن به شمار می‌روند که باید مورد توجه کاربران قرار گیرند.
دیفای ۲ چیست؟
دیفای ۲ (DeFi 2.0) نسل جدیدی از امور مالی غیرمتمرکز است که برای رفع مشکلات و محدودیت‌های دیفای ۱.۰ طراحی شده است. این نسخه جدید به دنبال ارتقای مقیاس‌پذیری، امنیت، و مدیریت نقدینگی است و به طور خاص به چالش‌هایی مانند آسیب‌پذیری در استخرهای نقدینگی، هزینه‌های بالا و مسائل قانونی پرداخته است. دیفای ۲ با استفاده از نوآوری‌هایی مانند بیمه هوشمند، وام‌های خودپرداخت و نقدینگی کنترل‌شده توسط پروتکل، ریسک‌های سرمایه‌گذاری را کاهش می‌دهد و به بهبود تجربه کاربری در اکوسیستم دیفای کمک می‌کند. این ارتقا همچنین به منظور ایجاد مقیاس‌پذیری بهتر و کاهش وابستگی به توکن‌ها و تامین‌کنندگان شخص ثالث صورت گرفته است.
مقایسه دیفای ۱ و دیفای ۲
| ویژگی | دیفای ۱.۰ | دیفای ۲.۰ |
|---|---|---|
| مقیاس‌پذیری | محدودیت‌های جدی در مقیاس‌پذیری و هزینه‌های بالا | بهبود مقیاس‌پذیری و کاهش هزینه‌های تراکنش |
| امنیت | مشکلات امنیتی مانند حملات پیش‌دستانه و تخمین نادرست استخرهای نقدینگی | امنیت پیشرفته با استفاده از بیمه هوشمند و مکانیزم‌های امنیتی جدید |
| مدیریت نقدینگی | وابستگی به تأمین‌کنندگان نقدینگی شخص ثالث و خطر ضرر ناپایدار | نقدینگی کنترل‌شده توسط پروتکل و کاهش وابستگی به سرمایه‌گذاران شخص ثالث |
| تمرکززدایی | تمرکز بیشتر بر گروه‌های محدودی از توسعه‌دهندگان و مهندسان | غیرمتمرکزسازی واقعی با استفاده از DAO و سیستم‌های حاکمیتی در اختیار کاربران |
| راه‌حل‌های قانونی | مشکلات تطبیق با قوانین و مقررات نظیر KYC و AML | انطباق بهتر با قوانین با ارائه راه‌حل‌هایی مانند KYC و AML |
| کاربردها | سیستم‌های معاملاتی و تأمین نقدینگی محدود | وام‌های خودپرداخت، بیمه هوشمند، و مدیریت هوشمند نقدینگی |
| بازدهی و تشویق‌ها | پاداش‌های کم‌جذاب در ییلد فارمینگ | پاداش‌های بیشتر و ساختارهای تشویقی جذاب‌تر |
| حاکمیت | حاکمیت مرکزی توسط توسعه‌دهندگان و شرکت‌ها | حاکمیت توزیع‌شده و مشارکت فعال کاربران در تصمیم‌گیری‌ها |
این مقایسه نشان می‌دهد که دیفای ۲.۰ با حل مشکلات دیفای ۱.۰، فضای مالی غیرمتمرکز را به سطح جدیدی از کارایی، امنیت و مقیاس‌پذیری می‌رساند.
سخن پایانی
امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) فناوری نوظهوری است که هدف آن چالش کشیدن سیستم‌های بانکی متمرکز موجود است. DeFi تلاش می‌کند هزینه‌ها و کارمزدهای اضافی را حذف کرده و تراکنش‌های همتا به همتا را ترویج کند.
دیفای (DeFi) به‌عنوان یک انقلاب مالی در دنیای بلاکچین، راهی نوین برای انجام تراکنش‌های مالی فراهم کرده است که به‌طور کامل از واسطه‌ها و نهادهای متمرکز مانند بانک‌ها حذف می‌کند. با استفاده از قراردادهای هوشمند، کاربران می‌توانند به‌صورت مستقیم و امن با یکدیگر تراکنش انجام دهند و از مزایای قابل توجهی مانند هزینه‌های کمتر، سرعت بالاتر و دسترسی جهانی بهره‌مند شوند. با وجود چالش‌هایی چون امنیت و نیاز به تحقیق و آگاهی بیشتر از پلتفرم‌ها، دیفای چشم‌انداز روشنی برای آینده دارد و به‌طور مداوم در حال رشد و تکامل است. برای مشارکت در این فضا، انتخاب کیف پول مناسب، تحقیق در مورد پروژه‌ها، و درک نحوه عملکرد آنها از اهمیت زیادی برخوردار است.
لطفا نظر خود را درباره این مقاله برای ما ارسال کنید یا اگر سوالی دارید ارسال کنید تا کارشناسان ما به شما پاسخ دهند.
