آپگرید Pectra در اتریوم چیست؟ ویژگی‌های اصلی آپگرید Pectra

اتریوم همواره در مسیر بهبود و توسعه گام برداشته و با ارتقاهای مختلف، تلاش کرده تا مشکلاتی مانند کارمزدهای بالا، مقیاس‌پذیری محدود و پیچیدگی‌های فنی را برطرف کند. آپگرید Pectra جدیدترین و یکی از مهم‌ترین به‌روزرسانی‌های این شبکه محسوب می‌شود که قرار است در سال ۲۰۲۵ در دو مرحله اجرا شود. این ارتقا ترکیبی از دو به‌روزرسانی Prague و Electra است و با هدف افزایش کارایی قراردادهای هوشمند، بهبود شرایط اعتبارسنج‌ها و کاهش هزینه‌های تراکنش ارائه شده است. در ادامه، جزئیات این ارتقا، تغییرات کلیدی آن و تأثیراتی که بر کاربران، توسعه‌دهندگان و بازار خواهد داشت را بررسی خواهیم کرد.

آپگرید چیست؟

آپگرید Pectra در اتریوم یک به‌روزرسانی بزرگ (هارد فورک) است که با هدف افزایش سرعت، مقیاس‌پذیری و بهبود تجربه کاربری، هم برای کاربران عادی و هم توسعه‌دهندگان بلاکچین طراحی شده است.

این ارتقا که در دو مرحله از سال ۲۰۲۵ آغاز می‌شود، یکی از مهم‌ترین تغییرات شبکه اتریوم در سال‌های اخیر محسوب می‌شود.Pectra در واقع ترکیبی از دو ارتقا به نام‌های Prague و Electra است که در ابتدا قرار بود جداگانه انجام شوند اما برای اجرای روان‌تر در یک به‌روزرسانی واحد ادغام شدند.

چرا بلاکچین اتریوم همواره در حال ارتقا است؟

اتریوم از زمان ایجاد خود همواره در حال بهبود بوده و ارتقاهای مهمی مانند “The Merge” در سال ۲۰۲۲ (که مکانیزم اجماع را به اثبات سهام تغییر داد) و به‌روزرسانی “Cancun” در ۲۰۲۴ را پشت سر گذاشته است.

دوره مستر کلاس طلا

جامع‌ترین دوره آموزشی طلا

این دوره در مجموعه یوتوفارکس تهیه شده و نتیجه سال‌ها تجربه در حوزه معامله‌گری طلا و فارکس است. این دوره توسط مجموعه‌ای از معامله‌گران حرفه‌ای یوتوفارکس تهیه شده است. با خرید این دوره از تجربه چندین معامله‌گر بهره‌مند خواهید شد.

مشاهده دوره

با این حال، اتریوم همچنان با چالش‌هایی مانند کارمزدهای بالا، مقیاس‌پذیری محدود و پیچیدگی کار با شبکه مواجه است. آپگرید Pectra به‌طور خاص برای رفع این مشکلات طراحی شده و نقش مهمی در بهبود عملکرد اتریوم ایفا خواهد کرد.

✔️  بیشتر بخوانید: اتریوم چیست؟ صفر تا صد Ethereum 

برنامه زمانی تعیین‌شده برای آپگرید Pectra

توسعه‌دهندگان اتریوم برنامه‌ای جاه‌طلبانه اما منظم برای اجرای Pectra دارند. بر اساس برنامه‌ریزی انجام‌شده:

• ۳ فوریه ۲۰۲۵: انتشار نسخه به‌روزرسانی شده نرم‌افزار کلاینت‌ها
• ۱۲ و ۱۹ فوریه ۲۰۲۵: آپگرید شبکه‌های آزمایشی Sepolia و Holesky
• ۱۱ مارس ۲۰۲۵: آپگرید نهایی شبکه اصلی (Mainnet)

این برنامه به کاربران و توسعه‌دهندگان فرصت کافی برای تطبیق با تغییرات را می‌دهد. ۱۱ مارس به‌عنوان تاریخ احتمالی ارتقا همسو با چرخه سالانه به‌روزرسانی اتریوم انتخاب شده است، مشابه آپگرید Dencun که در ۱۳ مارس ۲۰۲۴ انجام شد.

با وجود فاصله زمانی چندماهه تا اجرای ارتقا، انتظارات و هیجانات پیرامون Pectra در حال افزایش است. این به‌روزرسانی نقطه عطفی در مسیر مقیاس‌پذیری، کارایی و بهبود تجربه کاربری بلاکچین اتریوم خواهد بود.

ویژگی‌های اصلی آپگرید Pectra

آپگرید Pectra تغییرات مهمی را در شبکه اتریوم ایجاد می‌کند که در ادامه به بررسی آنها می‌پردازیم:

• یکپارچه‌سازی حساب (Account Abstraction)
  در حال حاضر، کاربران اتریوم برای پرداخت کارمزد تراکنش‌ها (Gas Fees) باید مقداری ETH در کیف پول خود داشته باشند. این کارمزدها هنگام انتقال توکن، معامله NFT یا استفاده از برنامه‌های غیرمتمرکز (DApp) پرداخت می‌شوند.

آپگرید Pectra با استفاده از یکپارچه‌سازی  حساب، این فرآیند را ساده‌تر می‌کند. کاربران می‌توانند کارمزد تراکنش‌های خود را با سایر توکن‌ها مانند USDC یا DAI پرداخت کنند. همچنین، امکان اسپانسر شدن کارمزدها توسط سرویس‌های شخص ثالث فراهم می‌شود که در برخی موارد، هزینه تراکنش‌ها را به صفر می‌رساند.

• افزایش کارایی قراردادهای هوشمند
  با پیاده‌سازی پیشنهادات بهبود اتریوم (EIP) مانند EIP-7692، ماشین مجازی اتریوم (EVM) کارآمدتر خواهد شد. این تغییر باعث سرعت بیشتر اجرای قراردادهای هوشمند می‌شود و هزینه و پیچیدگی توسعه آنها را کاهش می‌دهد، که هم به نفع کاربران و هم توسعه‌دهندگان خواهد بود.
• بهبود شرایط اعتبارسنج‌ها
  در سیستم اتریوم، اعتبارسنج‌ها (Validators) با استیک کردن ۳۲ ETH در شبکه، تراکنش‌ها را تأیید و امنیت بلاکچین را حفظ می‌کنند. اما مقدار ETH بیش از ۳۲ هیچ سود اضافه‌ای ایجاد نمی‌کند.

Pectra با معرفی برداشت‌های منعطف از استیکینگ (EIP-7002) و افزایش حداکثر میزان استیک از ۳۲ به ۲۰۴۸ ETH (EIP-7251)، این فرآیند را بهینه‌تر می‌کند. این تغییر به نفع نهادهای بزرگی مانند Lido خواهد بود که اتریوم کاربران زیادی را استیک می‌کنند و اکنون به اعتبارسنج‌های کمتری نیاز دارند، که در نتیجه فشار شبکه کاهش یافته و سرعت افزایش می‌یابد.

• درخت‌های Verkle برای مدیریت بهتر داده‌ها
  یکی از پیشرفت‌های فنی مهم در Pectra، پیاده‌سازی درخت‌های Verkle است که باعث کاهش میزان داده‌های مورد نیاز برای ذخیره‌سازی در نودهای شبکه می‌شود. این تغییر باعث کاهش مصرف فضای ذخیره‌سازی و افزایش سرعت پردازش تراکنش‌ها خواهد شد، که در نهایت باعث ارزان‌تر و سریع‌تر شدن اتریوم می‌شود.
• بهبود لایه ۲ و فناوری PeerDAS
  شبکه‌های لایه دوم (L2) مانند Arbitrum و Optimism برای پردازش تراکنش‌ها خارج از شبکه اصلی اتریوم طراحی شده‌اند و به کاهش کارمزدها و ازدحام شبکه کمک می‌کنند.

Pectra با معرفی فناوری Peer Data Availability Sampling (PeerDAS)، مدیریت داده‌ها را برای این شبکه‌های لایه ۲ بهبود می‌بخشد. این تغییر باعث می‌شود لایه ۲ سریع‌تر و ارزان‌تر شود، که خبر خوبی برای کاربران اتریوم و توسعه‌دهندگان برنامه‌های غیرمتمرکز است.

چرا آپگرید Pectra به دو بخش تقسیم شده است؟

در ابتدا قرار بود آپگرید Pectra به‌صورت یکجا اجرا شود، اما توسعه‌دهندگان اتریوم متوجه شدند که پیاده‌سازی هم‌زمان تمامی تغییرات، پیچیدگی و ریسک بالایی دارد. بنابراین، تصمیم گرفتند این ارتقا را به دو بخش تقسیم کنند.

• بخش اول (اوایل ۲۰۲۵): شامل بهبودهای فوری مانند یکپارچه‌سازی  حساب و آپگرید اعتبارسنج‌ها است. این تغییرات باعث افزایش کارایی شبکه و بهبود تجربه کاربری می‌شود.
• بخش دوم (۲۰۲۶): شامل تغییرات فنی مانند فرمت جدید قراردادهای هوشمند (EOF) برای افزایش بهره‌وری و PeerDAS برای بهبود مقیاس‌پذیری لایه دوم خواهد بود.

پیشنهادات بهبود اتریوم (EIP) در آپگرید Pectra

آپگرید Pectra شامل دو بخش Prague و Electra است که هرکدام مجموعه‌ای از پیشنهادات بهبود اتریوم (EIP) را شامل می‌شوند.

EIPهای مرتبط با Prague (بر اساس Devnet-6)

• EIP-2537: پیش‌کامپایل برای عملیات منحنی BLS12-381 (بهبود رمزنگاری و امضاها)
• EIP-2935: ذخیره هش بلاک‌های تاریخی در وضعیت شبکه (بهبود قابلیت بازیابی داده‌ها)
• EIP-7623: افزایش هزینه calldata (مدیریت بهینه‌تر داده‌های تراکنش)
• EIP-7685: درخواست‌های لایه اجرایی عمومی و قابل‌توسعه
• EIP-7702: امکان تنظیم کد حساب‌های EOA برای یک تراکنش خاص
• EIP-7840: افزودن برنامه زمان‌بندی Blob به فایل‌های تنظیمات لایه اجرایی

EIPهای مرتبط با Electra

• EIP-6110: ذخیره و نمایش سپرده‌های اعتبارسنج‌ها درون زنجیره
• EIP-7002: امکان خروج اعتبارسنج‌ها از طریق لایه اجرایی
• EIP-7251: افزایش حداکثر مقدار قابل استیک از ۳۲ به ۲۰۴۸ ETH
• EIP-7549: تغییر محل شاخص کمیته در Attestation برای بهینه‌سازی پردازش
• EIP-7691: افزایش توان عملیاتی داده‌های Blob برای مقیاس‌پذیری بهتر

این تغییرات، امنیت، مقیاس‌پذیری و کارایی اتریوم را بهبود خواهند بخشید و مسیر این شبکه را برای پذیرش گسترده‌تر هموار می‌کنند.

✔️  بیشتر بخوانید: فاز Surge در ارتقای اتریوم ۲.۰ چیست؟ 

تأثیر آپگرید Pectra بر کاربران

• کاربران عادی: دیگر نیازی به نگهداری ETH برای پرداخت کارمزد تراکنش‌ها نخواهید داشت و می‌توانید از توکن‌های دیگر مانند USDC یا DAI استفاده کنید. همچنین، بهبودهای مربوط به اعتبارسنج‌ها باعث افزایش سرعت و امنیت شبکه خواهد شد.
• اعتبارسنج‌ها و استیکرها: امکان مدیریت مقادیر بالاتر ETH فراهم می‌شود و دیگر ETH اضافه بلااستفاده نخواهد ماند. علاوه بر این، ادغام اعتبارسنج‌ها باعث کاهش فشار شبکه می‌شود.
• توسعه‌دهندگان: بهبودهای مربوط به ماشین مجازی اتریوم (EVM) باعث کاهش هزینه و زمان اجرای قراردادهای هوشمند خواهد شد که توسعه برنامه‌های غیرمتمرکز را آسان‌تر می‌کند.

مزایای بلندمدت آپگرید Pectra

با اینکه برخی تغییرات بلافاصله محسوس خواهند بود، اما این ارتقا بیشتر زیرساختی برای رشد آینده اتریوم محسوب می‌شود. با افزایش مقیاس‌پذیری و کارایی، اتریوم آماده خواهد شد تا در آینده، کاربران و کسب‌وکارهای بیشتری را پشتیبانی کند.

پیاده‌سازی درخت‌های Verkle و بهبود لایه ۲ به کاهش هزینه‌ها و افزایش توان پردازش تراکنش‌ها کمک می‌کند که برای رشد شبکه حیاتی است.

PeerDAS و EOF در آپگرید Pectra

PeerDAS و EOF در ارتقاهای بعدی Pectra گنجانده خواهند شد و در اینجا صرفاً جهت اطلاع توضیح داده می‌شوند.

PeerDAS: افزایش توان پردازشی لایه ۲

Proto-danksharding (EIP-4844) که در آپگرید Deneb در ۲۳ مارس اجرا شد، داده‌های Blob را به بلاک‌های اتریوم اضافه کرد. این ویژگی، فضای جدیدی برای لایه دوم (L2s) فراهم کرد که مخصوص داده‌های تراکنشی آنهاست. در حال حاضر، تعداد این Blobها حداکثر ۶ در هر بلاک تعیین شده تا فشار زیادی به اعتبارسنج‌ها وارد نشود.

با حرکت اتریوم به سمت Danksharding کامل، تعداد این Blobها افزایش می‌یابد، اما این مسئله بار پردازشی زیادی به اعتبارسنج‌ها تحمیل می‌کند. راهکار این مشکل نمونه‌برداری در دسترس بودن داده‌ها (Data Availability Sampling – DAS) است. در این روش، هر اعتبارسنج فقط بخشی از داده‌ها را بررسی می‌کند، نه همه آنها. این مفهوم، پایه و اساس PeerDAS است که در آینده، مقیاس‌پذیری لایه ۲ را افزایش می‌دهد و هزینه تراکنش‌ها را کاهش می‌دهد.

EOF: بهبود عملکرد ماشین مجازی اتریوم (EVM)

EOF (EVM Object Format) شامل مجموعه‌ای از EIPها است که به بهبود ساختار و اجرای قراردادهای هوشمند کمک می‌کنند. این تغییرات:

• انعطاف‌پذیری بیشتری برای توسعه‌دهندگان فراهم می‌کند
• کار پردازشی لایه اجرایی (EL) را کاهش می‌دهد
• برخی عملیات EVM را کارآمدتر می‌کند
• امکان کاهش هزینه گس در بعضی از عملیات را فراهم می‌سازد

این تغییرات، باعث بهبود تجربه توسعه قراردادهای هوشمند، افزایش مقیاس‌پذیری و کاهش هزینه‌ها خواهد شد.

سخن پایانی

آپگرید Pectra یک گام بزرگ برای افزایش سرعت، کاهش هزینه‌ها و بهبود تجربه کاربری در اتریوم است. تقسیم این ارتقا به دو بخش باعث می‌شود که تغییرات بدون ایجاد فشار اضافی بر شبکه اعمال شوند. چه کاربر عادی، چه اعتبارسنج و چه توسعه‌دهنده باشید، Pectra قابلیت‌های جدیدی را برای بهبود تجربه کار با اتریوم فراهم خواهد کرد.