فیبوناچی
لئوناردو پیزانو (Leonardo Pisano) ملقب به فیبوناچی، ریاضی‌دان ایتالیایی بود که در سال ۱۱۷۰ در شهر پیزا به‌دنیا آمد. پدرش، گوگلیمو بوناتچی (Guglielmo Bonaccio)، در اداره پست شهر بجایه (Bugia که حالا Béjaïa نامیده می‌شود)، کار می‌کرد. این شهر در بندر دریای مدیترانه در شمال شرقی الجزایر وجود دارد. فیبوناچی در جوانی مطالعه ریاضیات را در شهر بجایه شروع کرد. وی به دلیل سفرهای زیادی که داشت در مورد مزایای سیستم اعداد عربی-هندی اطلاعاتی کسب کرد.
نسبت طلایی
در سال ۱۲۰۲، بعد از این‌که فیبوناچی به ایتالیا بازگشت، مطالعات خود را در کتاب چرتکه (Book of Abacus) ثبت کرد. فیبوناچی سری اعدادی را کشف کرد، که بعدا به اسم وی نام‌گذاری شدند. در زنجیره اعداد فیبوناچی، بعد از ۰ و ۱، هر عدد از جمع دو عدد قبل به دست می‌آید.
زنجیره اعداد فیبوناچی به این صورت است:
۰،۱،۱،۲،۳،۵،۸،۱۳،۲۱،۳۴،۵۵،۸۹،۱۴۴،۲۳۳،۳۷۷،۶۱۰
و این زنجیره همینطور تا بی‌نهایت ادامه خواهد داشت. هر عدد تقریبا ۱.۶۱۸ برابر بزرگ‌تر از عدد قبلی است.
عدد ۱.۶۱۸ به عنوان نسبت طلایی یا Phi شناخته می‌شود. این نسبت طلایی به طرز معجزه‌آسایی در طبیعیت، معماری، آثار هنری و زیست‌شناسی دیده می‌شود. برای مثال، در معبد پارتنون (Parthenon)، نقاشی مونا لیزا داوینچی، گل آفتاب‌گردان، گلبرگ گل رز، صدف‌های نرم‌تنان، شاخه درخت، صورت انسان، گلدان‌های یونان باستان و حتی در کهکشان‌های مارپیچ شکل، میتوان این نسبت را پیدا کرد.
کاربرد سطوح فیبوناچی در بازارهای مالی
در بحث معامله‌گری، اعدادی که در فیبوناچی اصلاحی (Fibonacci Retracements) به کار می‌روند، همان اعداد استفاده‌شده در زنجیره اعداد فیبوناچی نیستند. بلکه، این اعداد از روابط ریاضی که بین اعداد فیبوناچی وجود دارند، به دست می‌آیند. پایه و اساس نسبت طلایی فیبوناچی ( ۶۱.۸%)، در سری اعداد فیبوناچی از تقسیم یک عدد بر عدد بعدی آن به دست می‌آید.
برای مثال، از تقسیم عدد ۸۹ بر ۱۴۴، ۰.۶۱۸ به دست می‌آید. نسبت ۳۸.۲ از تقسیم عددی در زنجیره فیبوناچی با دو عدد بعد از آن به دست می‌آید. مثالا از تقسیم عدد ۸۹ بر ۲۳۳، عدد ۰.۳۸۱۹ به دست می‌آید. همچنین نسبت ۲۳.۶% در زنجیره فیبوناچی از تقسیم عددی با ۳ عدد بعد از آن به دست می‌آید. مثلا از تقسیم عدد ۸۹ بر ۳۷۷ عدد ۰.۲۳۶۰ به دست می‌آید.
برای رسم کردن فیبوناچی اصلاحی از سقف و کف قیمتی در نمودار استفاده می‌کنیم. فیبوناچی اصلاحی نسبت‌های کلیدی ۲۳.۶%، ۳۸.۲% و ۶۱.۸% را در اختیار ما قرار می‌دهد که نتیجه آن تشکیل یک شبکه قیمتی افقی خواهد بود. این خطوط افقی برای تشخیص نقاط احتمالی بازگشت روند استفاده می‌شوند.
در نرم‌افزارهایی که برای بررسی نمودارها استفاده می‌کنید، می‌توانید سطح اصلاحی ۵۰% را نیز به فیبوناچی اضافه کنید. این سطح جزء سطوح فیبوناچی نیست، اما به عنوان سطح احتمالی بازگشت قیمت محسوب می‌شود. در تئوری داو (Dow Theory) و همچنین نظریه گن (Gann) سطح ۵۰% به عنوان نقطه احتمالی بازگشت قیمت بسیار شناخته‌شده است.
در این مثال، سطح ۳۸.۲% می‌تواند نقطه ورود خوبی برای معامله فروش باشد. در این سطح می‌توانید در اصلاح روند نزولی که از ماه می شروع شده‌است، وارد معامله شوید. در این مثال شکی نیست که بسیاری از معامله‌گران، منتظر بودند که قیمت تا سطح ۵۰% یا ۶۱.۸% اصلاحی کند تا بعد وارد معامله شوند، اما قدرت روند صعودی به اندازه کافی نبوده که بتواند قیمت را تا این سطوح برساند و جفت ارز EURUSD، روند نزولی را ادامه داده و توانسته کف قبلی را با قدرت مناسبی بشکند.
زمانی که قیمت به سطح فیبوناچی می‌رسد اگر سیگنال‌های تکنیکالی دیگری در بازار وجود داشته‌باشد که برگشت قیمت را نشان دهد، احتمال بازگشت قیمت بیشتر می‌شود. از دیگر اندیکاتورهای تکنیکال که می‌توانیم در کنار سطوح فیبوناچی استفاده کنیم الگوهای شمعی ژاپنی، خط روند، حجم معاملات، اسیلاتورهای مومنتی و میانگین متحرک هستند. هرچقدر اندیکاتورهای بیشتری سیگنال ما را تایید کنند سیگنال برگشت ما قوی‌تر خواهد بود.
فیبوناچی اصلاحی در بسیاری از بازارهای مالی از جمله بازار سهام، کالا و فارکس استفاده می‌شود. همچنین از فیبوناچی میتوان در تایم‌فریم‌های مختلف استفاده کرد. با این حال همانند بقیه اندیکاتورها بسته به تایم‌فریمی که از آن استفاده می‌کنید قدرت پیش‌بینی این اندیکاتور نیز تغییر می‌کند. هرچه تایم‌فریم بالاتر باشد قدرت سطوح فیبوناچی بیشتر خواهد بود. برای مثال، یک سطح اصلاحی ۳۸.۲% در نمودار هفتگی، بسیار مهم‌تر از سطح ۳۸.۲% در نمودار ۵ دقیقه خواهد بود.
فیبوناچی اکستنشن
همان‌طور که مشاهده کردید، قیبوناچی اصلاحی را برای پیدا کردن نواحی مستعد حمایت و مقاومت استفاده می‌کنیم تا معامله‌گران بتوانند به این امید که روند قبلی ادامه خواهد داشت، وارد معامله شوند. فیبوناچی اکستنشن (Extension) می‌تواند استراتژی معاملاتی فیبوناچی را کامل کند چون برای معامله‌گران اهداف قیمتی را مشخص می‌کند. در فیبوناچی اکستنشن سطوح بیشتر از ۱۰۰% وجود دارند و معامله‌گران می‌توانند از این سطوح استفاده کنند تا نقطه خروج خوبی در جهت روند معاملاتشان پیدا کنند. سطوح پرکاربرد فیبوناچی اکستنشن، محدوده‌های ۱۶۱.۸%، ۲۶۱.۸% و ۴۲۳.۶% هستند.
در اینجا مثالی از نمودار روزانه جفت ارز ERUUSD را می‌بینید:
به سطوح اکستنشی که بر روی نمودار رسم شده توجه کنید. معامله‌گرانی که در سطح ۳۸% فیبوناچی اصلاحی وارد معامله فروش شده‌اند، می‌توانند سطح ۱۶۱.۸% را به عنوان هدف قیمتی در نظر بگیرند و در آن نقطه از معامله خارج شوند.
سخن پایانی
سطوح فیبوناچی اصلاحی اغلب نقاط بازگشت روند را به طور دقیقی، به ما نشان می‌دهند. اما معامله کردن با آن‌ها سخت‌تر از چیزی است، که به نظر می‌رسد. بهتر است که از این سطوح به عنوان ابزاری در کنار دیگر ابزارها استفاده کنید. به طور ایده‌آل بهتر است در استراتژی‌تان از چندین اندیکاتور برای شناسایی نقاط بازگشت استفاده کنید. در این صورت نقاط ورود شما ریسک کمتر ولی پتانسیل سود بیشتری دارد.
به هر حال مثال دیگر استراتژی‌های استفاده‌شده در معاملات از جمله تئوری موج‌های الیوت، استراتژی استفاده از ابزرهای فیبوناچی برای معاملات نیز مشکلاتی را به همراه دارد. البته بسیاری از معامله‌گران با استفاده از همین نسبت‌های فیبوناچی، اصلاحاتی که در بازار شکل می‌گیرد را پیدا می‌کنند و وارد معامله در روند‌های بلند مدت می‌شوند.
فیبوناچی اصلاحی زمانی که با دیگر اندیکاتورها و سیگنال‌های تکنیکال همراه شود، می‌تواند ابزار قوی‌تری محسوب شود.
