چند گروه مختلف از اندیکاتورها وجود دارند که معامله‌گران تحلیل تکنیکال از آنها استفاده می‌کنند و بر اساس هدف خاص هر گروه، این اندیکاتورها می‌توانند به طور کلی در فرآیند تصمیم‌گیری به معامله‌گران کمک کنند. اکثر معامله‌گران با اندیکاتورهای مبتنی بر مومنتوم مانند شاخص قدرت نسبی (RSI) و استوکاستیک‌ها (Stochastics) آشنا هستند.
اما انواع دیگری از اندیکاتورها نیز وجود دارند که مبتنی بر حجم، نوسان، چرخه یا معیارهای دیگر هستند. در این مقاله، در مورد یک اندیکاتور معاملاتی خاص که نوسان یک جفت ارز را اندازه‌گیری می‌کند، بحث خواهیم کرد. این اندیکاتور، ATR یا میانگین محدوده واقعی (Average True Range indicator) نام دارد.
اندیکاتور ATR چیست؟
اندیکاتور ATR یک اندیکاتور تک خطی است که نوسان بازار را اندازه‌گیری می‌کند. این اندیکاتور در ابتدا توسط جی ویلیس وایلدر (J. Welles Wilder) برای اندازه‌گیری نوسان در بازار آتی کامودیتی‌ها ساخته شد. اندیکاتور ATR، روند یا جهت قیمت را مانند سایر اندیکاتورهای رایج مثل مکدی (MACD) یا مومنتوم (Momentum) اندازه‌گیری نمی‌کند. در عوض، اندیکاتور ATR تنها نشان می‌دهد که چه زمانی نوسان بازار بالا و چه زمانی پایین است.
اندیکاتور ATR
این یک نمای بزرگ شده از اندیکاتور ATR است که معمولاً در یک پنجره جداگانه در قسمت پایین نمودار قرار می‌گیرد. تک خط اندیکاتور ATR، در یک محدوده نوسان می‌کند. زمانی که خط ATR اعداد بالایی را نشان دهد، یعنی بازار نوسان بالایی را تجربه می‌کند. از سوی دیگر، کاهش خط ATR نشان می‌دهد که نوسان قیمت در بازار نسبتاً پایین است.
معامله‌گران می‌توانند از سطح خط ATR برای پیدا کردن نقطه ورود و خروج به معامله بر اساس نوسان قیمت استفاده کنند. هنگامی که نوسان بالا باشد، جفت ارزهای فارکس احتمالاً پویا هستند و سریع‌تر حرکت می‌کنند. در مقابل، نوسان کم یعنی بازار آرام بوده و یا در یک دوره تثبیت قرار دارد.
اگرچه اندیکاتور ATR به طور گسترده توسط معامله‌گران خرد به اندازه برخی دیگر از اندیکاتورهای مبتنی بر مومنتوم مورد استفاده قرار نمی‌گیرد، اما برخی از معامله‌گران که علاقه‌مند به اندازه‌گیری سطح فعلی نوسان بازار هستند و سعی در پیش‌بینی بریک اوت احتمالی را دارند، استفاده از این اندیکاتور می‌تواند بسیار مفید باشد. معامله‌گران باتجربه می‌دانند که بازارها دائماً از دوره‌هایی با نوسان کم به دوره‌هایی با نوسان بالا می‌روند و بازمی‌گردند. به این ترتیب، اندیکاتور ATR یک ابزار معاملاتی ارزشمند برای کسانی است که می‌توانند از این افت‌وخیز قیمتی در بازار استفاده کنند.
روش محاسبه ATR
برای محاسبه ATR، ابتدا باید محدوده واقعی کندل را در نمودار مشخص کنید.
برای پیدا کردن محدوده واقعی در نمودار، باید سه محاسبه انجام دهید و بالاترین مقدار بدست آمده را انتخاب کنید:
- (سقف کندل فعلی) منهای (کف کندل فعلی)
- (قدرمطلق سقف کندل فعلی) منهای (قیمت بسته شدن کندل قبلی)
- (قدرمطلق کف کندل فعلی) منهای (قیمت بسته شدن کندل قبلی)
بالاترین نتیجه از این سه فرمول، محدوده واقعی در نمودار را به شما می‌دهد. هنگامی که محدوده واقعی را بدست آوردید، تنها کافیست از مقادیر کندل در نمودار میانگین بگیرید. محاسبه میانگین با استفاده از میانگین متحرک نمایی (Exponential Moving Average) روی مقادیر انجام می‌شود.
خوشبختانه تقریبا همه پلتفرم‌های معاملاتی، اندیکاتور ATR را به عنوان یک ابزار در خود دارند که این مقادیر را به صورت خودکار محاسبه می‌کند. بنابراین، لازم نیست همه این محاسبات را خودتان انجام دهید، با این حال، مهم است که بدانید این اندیکاتور چگونه تشکیل شده است تا بتوانید از آن به بهترین شکل ممکن استفاده کنید. فرمول پیش فرض ATR از یک اندیکاتور EMA با مقدار ۱۴ استفاده می‌کند. با این حال، می‌توانید به صورت دستی مقدار در نظر گرفته شده را تنظیم کنید. سپس اندیکاتور ATR بر اساس ورودی جدید دوباره محاسبات را انجام می‌دهد.
تحلیل نوسانات ATR
همانطور که قبلاً به آن اشاره کردیم، اندیکاتور ATR می‌تواند برای انجام تحلیل نوسانات در نمودار مورد استفاده قرار بگیرد. این اندیکاتور به شما می‌گوید چه زمانی نوسانات بالا و چه زمانی نوسانات کم هستند. یکی از بهترین کاربردهای اندیکاتور ATR این است که می‌تواند به شما کمک کند تا حد ضرر خود را به گونه‌ای تنظیم کنید که با شرایط فعلی بازار سازگار باشد. اساساً، این اندیکاتور به شما کمک می‌کند تا در دوره‌هایی که بازار نوسان زیادی دارد، حد ضرر خود را خیلی نزدیک به نقطه ورود به معامله قرار ندهید و در دوره‌هایی که بازار نوسان خاصی ندارد، حد ضرر را خیلی دور از نقطه ورود قرار ندهید.
علاوه بر این، این اندیکاتور می‌تواند شما را در انتخاب حد سود با احتمال موفقیت بالاتر یاری کند. برای مثال، اگر ATR عدد نسبتاً بالایی را نشان دهد، ممکن است با این انتظار که افزایش نوسان در بازار می‌تواند منجر به حرکت بزرگتر و مطلوب‌تر در قیمت شود، شما را به ماندن در معامله برای رسیدن به یک هدف بزرگتر مجاب کند.
اندیکاتور ATR
در مثال بالا، نمودار EUR/USD را از فوریه ۲۰۱۶ تا فوریه ۲۰۱۷ مشاهده می‌کنید که اندیکاتور ATR در قسمت پایین نمایش داده شده است. فلش‌های قرمز روی اندیکاتور ATR به زمان‌هایی اشاره می‌کنند که این اندیکاتور اعداد نسبتاً بالایی را نشان می‌دهد که با نوسان بالای قیمت همراه است. به کندل‌های بزرگ و پرنوسان در نمودار همزمان با اعداد بالا در اندیکاتور توجه کنید.
بر خلاف این، زمانی ATR عددی پایین را نشان بدهد، بازار نسبتاً آرام است، زیرا وارد دوره‌ای با نوسان کم شده است. کندل‌ها کوچک هستند، پرایس اکشن خاصی وجود ندارد و جفت ارز EUR/USD به جای حرکت کردن در یک جهت خاص، در حال تثبیت است. هنگامی که نوسان کم است، می‌توانید حد ضرر معامله خود را کوچکتر تنظیم کنید. در عین حال، حد سود شما نیز باید کوچکتر باشد، زیرا انتظار نمی‌رود قیمت حرکت زیادی داشته باشد.
اندیکاتور ATR همچنین می‌تواند برای پیش‌بینی سوگیری قیمت در آینده نیز استفاده شود. اگر دقت کنید می‌بینید جایی که خط ATR به طور پیوسته روند صعودی دارد، می‌توان فرض کرد که نوسان احتمالاً بالا باقی می‌ماند و زمانی که خط ATR در یک شیب نزولی حرکت می‌کند، می‌توان انتظار داشت که در آینده نزدیک قیمت در یک دامنه محدود به حرکت خود ادامه دهد. در عین حال، باید مراقب تغییر اندیکاتور از نوسان کم به نوسان زیاد یا نوسان زیاد به کم باشید تا برای تغییر در شرایط بازار آماده باشید.
اندیکاتور ATR در پلتفرم متاتریدر ۴
اندیکاتور ATR در پلتفرم معاملاتی MetaTrader 4 که رایج‌ترین پلتفرم معاملاتی فارکس است، تعبیه شده است. برای فعال کردن اندیکاتور ATR در متاتریدر کافی است به مسیر Insert سپس Indicators رفته و گزینه Average True Range را انتخاب کنید. سپس اندیکاتور با تنظیمات پیش‌فرض – میانگین متحرک نمایی ۱۴ دوره‌ای، به نمودار شما اضافه می‌شود.
اگر می‌خواهید این تنظیمات را تغییر دهید، به سادگی باید نشانگر ماوس را به اندیکاتور در قیمت پایین نمودار خود ببرید و کلیک راست کنید. سپس ATR(14) Properties را انتخاب کنید تا پنجره زیر روی صفحه ظاهر شود:
اندیکاتور ATR
سپس در زیر قسمت Parameters، کادری به نام Period را مشاهده خواهید کرد. کافیست مقدار پیش فرض “۱۴” را به تنظیمات دلخواه خود تغییر دهید. تنظیمات جدید اندیکاتور ATR به صورت خودکار اعمال خواهد شد.
کاربرد عملی اندیکاتور ATR
از آنجایی که اندیکاتور ATR اساسا نوسان قیمت را می‌سنجد، نمی‌توان از آن به عنوان یک ابزار مستقل برای معامله در بازار استفاده کرد. در واقع باید این اندیکاتور را با روش معاملاتی خود برای پیدا کردن نقطه ورود، حد ضرر و حد سود بهینه‌تر ترکیب کنید.
یکی از موثرترین استراتژی‌های ATR، استراتژی‌هایی است که شامل تحلیل پرایس اکشن و حد ضرر متحرک (Trailing Stop) بر اساس ارزش ATR است. شما می‌توانید از حرکات قیمتی به عنوان سیگنال‌های ورودی در نمودار استفاده کنید. اینها می‌توانند الگوهای نمودار، الگوهای شمعی، خطوط روند، کانال‌های روند و غیره باشند.
یکی از موثرترین استراتژی‌های ATR، استراتژی‌هایی است که شامل تحلیل پرایس اکشن و حد ضرر تریل بر اساس عدد ATR می‌شود. می‌توانید از الگوهای پرایس اکشن برای ورود به معامله استفاده کنید. این الگوها شمال الگوهای نمودار، الگوهای کندلی، خطوط روند، کانال‌ها و غیره می‌شوند.
تعیین حد ضرر
هنگامی که وارد یک معامله شدید، می‌توانید از حد ضرر متحرک بر پایه ATR استفاده کنید. هدف از این کار این است که با استفاده از مقدار اندیکاتور، فاصله‌ای را که می‌خواهید قیمت را با حد ضرر دنبال کنید، تعیین کنید. سپس هنگامی که قیمت در جهت دلخواه شما حرکت کرد، حد ضرر نیز با در نظر گرفتن فاصله‌ای که از قیمت فعلی تعیین کرده‌اید، همراه با قیمت حرکت می‌کند.
اما، اگر قیمت برخلاف معامله شما حرکت کند، حد ضرر متحرک بر پایه ATR ثابت خواهد ماند. به این ترتیب، این نوع حد ضرر به شما کمک می‌کند تا زمانی که قیمت در جهت معامله شما حرکت می‌کند، حد ضرری انعطاف‌پذیرتر داشته باشید و به شما این امکان را می‌دهد تا در صورت وجود یک روند مداوم، حداکثر سود ممکن را از بازار کسب کنید.
یک قانون ساده برای تعیین حد ضرر در رویکرد مدیریت معامله بر اساس ATR وجود دارد. اگر خط اندیکاتور ATR در نیمه بالایی پنجره اندیکاتور قرار دارد، می‌توانید آن جفت ارز را نسبتاً پرنوسان در نظر بگیرید و یک حد ضرر بزرگتر تنظیم کنید. اگر خط اندیکاتور ATR در نیمه پایین اندیکاتور قرار داشته باشد، می‌توانید از حد ضرر کوچکتری استفاده کنید، زیرا قیمت از حد معمول نوسان نسبتاً کمتری دارد.
تعیین حد سود
اکنون چند دستورالعمل ساده برای مدیریت خروج از معامله با استفاده از اندیکاتور ATR را مورد بحث قرار خواهیم داد. اگر خط اندیکاتور ATR در طول معامله شما در نیمه بالایی پنجره اندیکاتور قرار گرفته باشد، می‌توانید حداقل حد سود معامله خود را در ۲ ضرب کنید. یعنی می‌توانید هدفی دو برابر معمول انتخاب کنید. همچنین می‌توانید بخشی از سود خود را زودتر برداشت کنید یا اینکه هدف بزرگتری را برای خارج شدن از معامله به طور کامل انتخاب کنید.
از سوی دیگر، اگر خط اندیکاتور ATR در نیمه پایین پنجره اندیکاتور قرار گرفته باشد، شاید بهتر باشد که حداقل حد سود معمول را مورد هدف قرار دهید. همین نظریه زمانی که خط اندیکاتور ATR به طور پیوسته رو به بالا یا پایین حرکت کند نیز صدق می‌کند. اگر زمانی وارد معامله شدید که خط ATR در نیمه پایینی قرار دارد، اما قیمت یک خط روند صعودی را دنبال می‌کند، هنوز می‌توانید حد سودی ۲ برابر معمول را در نظر بگیرید.
فرض کنید قیمت یک الگوی مثلث را در جهت صعودی می‌شکند. در نتیجه با این فرض که قیمت در حال افزایش است، شما تصمیم به خرید جفت ارز مربوطه می‌گیرید. طبق قانون الگوی مثلث، شما باید به اندازه حداقل حرکت قیمت برابر با اندازه الگو در معامله بمانید. با این حال، اگر در این زمان اندیکاتور ATR مقادیر بالایی را نشان دهد، می‌توانید حد سود خود را دو برابر حد سود معمول در الگوی مثلث تعیین کنید. همچنین می‌توانید نیمی از حجم معامله خود را در حد سود معمول بسته و باقیمانده را در حد سود دوم ببندید.
در برخی موارد، الگو یا ست آپ معاملاتی ممکن است حد سود مشخصی نداشته باشد. در چنین مواقعی است که حد ضرر متحرک بر پایه ATR به کار می‌آید. با این روش، می‌توانید معامله را تا زمانی که قیمت به نفع شما حرکت می‌کند، باز نگه دارید و زمانی که حد ضرر متحرک فعال شد، از معامله خارج شوید.
نمونه‌ای از معامله کردن با اندیکاتور ATR و پرایس اکشن
اکنون در عمل نگاهی به استراتژی مدیریت معامله مبتنی بر ATR می‌اندازیم.
اندیکاتور ATR
در اینجا نمودار یک ساعته جفت ارز GBP/USD را در فاصله زمانی ۵ تا ۱۴ ژوئیه سال ۲۰۱۶ مشاهده می‌کنید. این تصویر نمونه‌ای از استراتژی معاملاتی ATR را نشان می‌دهد که در آن یک معامله خرید زمانی باز می‌شود که یک بریک اوت (شکست) صعودی در سطح بالایی محدوده رنج (Range) رخ می‌دهد. توجه داشته باشید که سطح میانی اندیکاتور ATR (یعنی عدد ۰.۰۰۳۹) را علامت‌گذاری کرده‌ایم تا قسمت بالایی و پایینی اندیکاتور را نصف کنیم.
خطوط افقی آبی روی نمودار، محدوده رنج این جفت ارز را مشخص می‌کنند. خط افقی آبی در پنجره اندیکاتور، خط ATR را در سطح میانی نشان می‌دهد.
دقت کنید که خط ATR سطح میانی را می‌شکند و وارد نیمه بالایی پنجره اندیکاتور می‌شود. با این حال، قیمت همچنان در کانال رنج افقی قرار دارد. بعد از مدتی قیمت محدوده رنج را از سطح بالایی می‌شکند و سیگنال خرید به ما می‌دهد. خط ATR در این لحظه در نیمه پایین پنجره اندیکاتور قرار دارد، بنابراین می‌توانید یک معامله خرید در جفت ارز GBP/USD باز کنید و حداقل حد سود معامله را برابر با اندازه محدوده رنج الگو قرار دهید.
اما در مسیر بالا رفتن قیمت، متوجه می‌شویم که روند خط ATR صعودی می‌شود. در همان زمان می‌بینیم که خط ATR چند بار در نیمه بالایی پنجره اندیکاتور حرکت می‌کند. این دلیل کافی به ما می‌دهد که نوسان جفت ارز GBP/USD در حال افزایش است. بنابراین، می‌توانید حد سود خود را به ۲ برابر افزایش دهید. همچنین باید حد ضرر متحرک بر پایه ATR را مطابق تصویر تنظیم کنید.
سپس می‌توانید معامله را تا زمانی که قیمت به ۲ برابر اندازه محدوده رنج برسد (با دو خط بنفش نشان داده شده است)، باز نگه دارید.
اولین فلش قرمز فاصله بین حد ضرر تعدیل شده و قیمت ورودی را نشان می‌دهد. قیمت این جفت ارز دقیقاً پس از رسیدن به هدف ۲ برابری در نمودار، تا این سطح کاهش می‌یابد. فلش دومی که در انتهای نمودار مشاهده می‌کنید، لحظه‌ای را نشان می‌دهد که اگر معامله را نبسته بودید، قیمت به حد ضرر متحرک بر پایه ATR برخورد می‌کرد.
بیایید قدرت حد ضرر متحرک بر پایه ATR را در مثالی دیگر ببینیم.
اندیکاتور ATR
این بار نمودار ۴ ساعته جفت ارز EUR/USD را برای ماه مه تا ژوئن سال ۲۰۱۵ داریم که در آن نمونه‌ای از معامله‌ای که با استفاده از حد ضرر متحرک بر پایه ATR بسته شده است را مشاهده می‌کنید.
نمودار با یک کانال نزولی شروع می‌شود. ناگهان قیمت سقف کانال نزولی را زمانی که اندیکاتور ATR عدد نسبتاً پایینی را نشان می‌دهد، می‌شکند. همانطور که در تصویر نشان داده شده است، می‌توانید در این لحظه وارد معامله خرید شوید و یک حد ضرر متحرک را در زیر کف قبلی با حدود ۹۰ پیپ فاصله قرار دهید.
قیمت سقف شکسته شده کانال نزولی را دوباره لمس می‌کند و با شدت به بالا جهش می‌کند، در همین زمان خط اندیکاتور ATR نیز صعود پیدا می‌کند. به این ترتیب، می‌توانید فاصله حد ضرر متحرک خود را تنظیم کنید تا به روشی بهتر، نوسان قیمت را کنترل کنید. شما می‌توانید فاصله بین نقطه شکست کانال و کف قبلی در کانال نزولی را اندازه‌گیری کنید و نتیجه را به عنوان مقدار جدید برای حد ضرر متحرک اعمال کنید که حدود ۱۴۰ پیپ می‌شود.
قیمت قبل از فعال شدن حد ضرر متحرک، چند حرکت صعودی قوی شکل می‌دهد. می‌بینید که پس از اولین حرکت صعودی، قیمت یک حرکت اصلاحی انجام می‌دهد و تقریباً تا نزدیکی حد ضرر متحرک می‌رسد (فلش قرمز). با این حال، حد ضرر در جای خوبی قرار دارد و با نوسان قیمت فعال نمی‌شود. اگر فاصله حد ضرر با افزایش نوسان تنظیم نشده بود، حد ضرر فعال می‌شد و حرکت صعودی بعدی از دست می‌رفت. پس از حرکت قوی و ناگهانی دوم، قیمت شروع به تثبیت می‌کند و در نهایت حد ضرر متحرک فعال می‌شود.
این مثال، یک معامله بر اساس شکست کانال است که قانون خاصی برای تعیین حد سود ندارد، بنابراین در چنین مواردی است که حد ضرر متحرک بسیار کاربرد دارد. همچنین، بعضی مواقع شاید بخواهید که به جای رسیدن به حد سود کامل، بخشی از سود معامله خود را تضمین کنید و این یکی دیگر از مواردی است که حد ضرر متحرک می‌تواند مفید باشد. فقط فراموش نکنید که بزرگی و کوچکی حد ضرر متحرک بر پایه ATR را بر اساس مقادیر نشان داده شده در اندیکاتور ATR تنظیم کنید.
سخن پایانی
- ATR مخفف میانگین محدوده واقعی (Average True Range) است. این اندیکاتور توسط یک تحلیل‌گر تکنیکال معروف به نام جی ویلیس وایلدر ساخته شد.
- ATR اندیکاتوری است که نوسان قیمت را اندازه‌گیری می‌کند که در ابتدا برای معامله در بازار کامودیتی‌ها طراحی شده بود.
- مقادیر بالای ATR نشان دهنده نوسان بالا در بازار است. مقادیر پایین ATR نشان می‌دهد که نوسان بازار نسبتاً کم است.
- این اندیکاتور، فقط از یک خط تشکیل شده است که حول یک محدوده در نوسان است.
محاسبه ATR به شرح زیر است:
فرمول ATR شامل محاسبه اولیه محدوده واقعی در نمودار است، جایی که شما باید بالاترین مقدار این سه فرمول را محاسبه کنید:
- (سقف کندل فعلی) منهای (کف کندل فعلی)
- (قدرمطلق سقف کندل فعلی) منهای (قیمت بسته شدن کندل قبلی)
- (قدرمطلق کف کندل فعلی) منهای (قیمت بسته شدن کندل قبلی)
سپس یک میانگین متحرک نمایی ترسیم می‌کنید تا میانگین محدوده واقعی را بدست آورید.
استفاده از ATR در مدیریت معامله به شما این امکان را می‌دهد تا حد ضرر و حد سود بهتری را برای معاملات خود تعیین کنید:
هنگامی که اندیکاتور ATR رقم بالایی را نشان می‌دهد، نوسان بازار بالا است:
- حد ضرر و حد سود بزرگتری تعیین کنید.
وقتی اندیکاتور ATR رقم پایینی را نشان می‌دهد، نوسان بازار پایین است:
- حد ضرر و حد سود کوچکتری تعیین کنید.
می توانید از اندیکاتور ATR که در پلتفرم متاتریدر ۴ تعبیه شده است استفاده کنید:
- مسیر اندیکاتور ATR: Insert>Indicators>AverageTrueRange
- مقدار پیش‌فرض ATR یک EMA14 است. برای تغییر آن مراحل زیر را طی کنید:
- روی اندیکاتور در قسمت پایین نمودار کلیک راست کنید.
- گزینه “ATR(14) Properties…” را انتخاب کنید.
- روی “” کلیک کنید
- در قسمت «Period» مقدار پیش‌فرض «۱۴» را با مقداری که می‌خواهید جایگزین کنید.
یک استراتژی بر اساس اندیکاتور ATR، می‌تواند تحلیل تکنیکال و حد ضرر متحرک را با هم ترکیب کند:
- بر اساس الگوهای پرایس اکشن وارد معامله شوید.
- اگر اندیکاتور ATR عدد کوچکی را نشان می‌دهد، یک حد ضرر متحرک کوچک تنظیم کنید. اگر اندیکاتور ATR عدد بزرگی را نشان می‌دهد، یک حد ضرر متحرک بزرگتر تعیین کنید.
اگر الگوی پرایس اکشن حد سود مشخصی داشته باشد:
- زمانی که ATR مقادیر کوچکی را نشان می‌دهد، معامله را تا رسیدن به حداقل حد سود احتمالی برای آن الگو باز نگه دارید.
- زمانی که ATR مقادیر بزرگتری را نشان می‌دهد، حد سود معامله را ۲ برابر حداقل حد سود آن الگو تعیین کنید. همچنین می‌توانید نصف حجم معامله را در حد سود اول بسته و نصف باقیمانده را در حد سود دوم ببندید.
اگر الگو معاملاتی قانون خاصی برای تعیین حد سود نداشته باشد:
- معامله را تا زمانی که حد ضرر متحرک فعال نشده است، باز نگه دارید.
- توجه داشته باشید که حد ضرر متحرک بر اساس مقدار ATR می‌تواند به صورت دوره‌ای در صورت نیاز بر اساس شرایط بازار تعیین شود.
