همه چیز درباره شاخص دلار و نقش آن در بازار فارکس

شاخص دلار (DXY)

معامله‌گران فارکس با مشاهده حرکات نرخ تبادل ارز در جفت ارزهایی که یک طرف آن دلار آمریکا است، معمولا از خود این سوال را می‌پرسند که ایا این نوسانات قیمت به دلیل تغییر ارزش در ارز خارجی است یا خود دلار؟
به منظور ساده‌ کردن پاسخ این سوال برای معامله‌گران، دو شاخص توسط بورس‌ها و فدرال رزرو ارائه شده است که ارزش دلار را در مقایسه با سبدی از ارزهای دیگر منعکس می‌کنند. در هر دو مورد، این سبدها متشکل از ارزهای چندین شریک تجاری اصلی ایالات متحده هستند.
در ادامه مقاله به شاخص‌های دلار آمریکا که در بورس‌ها با نمادهای USDX یا DXY شناخته می‌شوند، می‌پردازیم. همچنین به «شاخص دلار وزن‌دهی شده با تجارت» (Trade Weighted U.S. Dollar Index) که از سوی فدرال رزرو منتشر می‌شود نیز اشاره خواهیم کرد. شاخصی که بانک مرکزی از آن برای ارزیابی چگونگی روند ارزش دلار در برابر ارزهای اصلی شرکای تجاری ایالات متحده استفاده می‌کند.

شرکای تجاری اصلی ایالات متحده

از آنجا که هر دو شاخص محبوب دلار آمریکا دارای وزن تجاری هستند، ابتدا باید درک کنیم که شرکای تجاری اصلی ایالات متحده در حال حاضر کدام کشورها هستند. این امر بدان دلیل است که در محاسبه شاخص‌ دلار  آمریکا، نرخ ارز شرکای تجاری در برابر دلار آمریکا، به عنوان مولفه‌ای از شاخص کل محاسبه شده و دارای ضرایب متفاوت هستند.
جدول زیر طبق اطلاعات جمع‌آوری شده ازسوی اداره آمار ایالات متحده در سال ۲۰۱۱، ۲۶ شریک تجاری برتر ایالات متحده را از نظر میزان کل تجارت بین دو کشور بر اساس دلار آمریکا رتبه‌بندی شده‌اند.
توجه داشته باشید که برخی از کشورهای ذکرشده (مانند آلمان، انگلستان، فرانسه، هلند، بلژیک و ایتالیا) بخشی از بزرگترین شریک تجاری امریکا یعنی اتحادیه اروپا هستند که در ابتدای لیست آمده است.
مقدار کل تجارت بین ایالات متحده و سایر کشورهای جهان در صدر جدول بر اساس دلار آمریکا آورده شده است.

ستون‌های جدول فوق به ترتیب نشان دهنده: رتبه یا موقعیت، نام کشور یا بلوک، مقدار کل تجارت، مقدار خالص تجارت و میزان صادرات و واردات است. میزان صادرات و واردات بر اساس آمار ایالات متحده ذکر شده‌اند. واحد مبالغ به میلیون دلار است.
بقیه کشورهایی که رتبه‌ای پایین‌تر از شیلی دارند با عنوان «کشورهای باقیمانده» مشخص شده‌‌اند. همچنین کل تجارت آمریکا با جهان در ردیف اول مشخص شده است.

شاخص دلار چیست؟

شاخص دلار آمریکا شناخته شده‌ترین شاخص ارز است و در مبادلات جهانی با نماد USDX یا DXY مشخص می‌شود. این معیار بسیار مهم، ارزش نسبی دلار امریکا را از سال ۱۹۷۳ (سالی که این نماد ایجاد شد) به این سو تعیین می‌کند. در ابتدا ارزش این نماد برابر با ۱۰۰,۰۰۰.۰۰ دلار بود.
پس از اینکه شوک نیکسون در سال ۱۹۷۱ منجر به فروپاشی معاهده برتون-وودز شد و آمریکا به طور یک جانبه استاندارد طلا را از دلار جدا کرد، شاخص دلار امریکا به یک معیار بسیار مفید برای تعیین ارزش دلار آمریکا تبدیل شد.
سبد ارزی که برای محاسبه ارزش شاخص دلار ایالت متحده استفاده می‌شود، تنها یک بار در طول تاریخ تغییر کرده است؛ چرا که در ابتدای سال ۱۹۹۹ یورو جایگزین چندین ارز دیگر اروپایی شد.
معاملات آتی USDX در حال حاضر در بورس‌های (Exchange) بین قاره‌ای یا ICE معامله می‌شود. این شاخص اکنون تبدیل به یک معیار اصلی برای ارزش دلار آمریکا در سطح بین المللی و رسانه‌های مالی شده است.

ترکیب ارزهای مورد استفاده در شاخص دلار USDX

ارزش شاخص دلار ایالات متحده با در نظر گرفتن میانگین هندسی نرخ دلار آمریکا در برابر سبدی متشکل از ارزهای خارجی محاسبه می‌شود. هریک از این ارزها متعلق به گروهی متشکل از شش شریک تجاری عمده ایالات متحده است که برای محاسبه شاخص دلار، با وزن‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند.
درجدول زیر، شش ارزی را که شاخص دلار را تشکیل می‌دهند و درصد وزنی هریک از آنها را مشاهده می‌کنیم:

ترکیب ارزی تعیین کننده شاخص دلار

بسیاری از معامله‌گران و اقتصاددانان فکر می‌کنند سبد شاخص دلار آمریکا باید به‌روزرسانی شود چرا که در حال حاضر ایالات متحده تجارت بیشتری با کشورهایی مانند چین، کره جنوبی، مکزیک و برزیل انجام می‌دهد و تجارتش با سوئیس و سوئد به مراتب کمتر شده است.

نحوه محاسبه شاخص دلار آمریکا USDX

همانطور که در بالا ذکر شد، شاخص دلار آمریکا یک میانگین هندسی وزنی است. میانگین وزنی اعداد X که هرکدام وزنی معادل با W دارند به شیوه زیر محاسبه می‌شود:

در عمل، معامله‌گران می‌توانند برای محاسبه ارزش نظری شاخص دلار آمریکا از نرخ هر کدام از ارزها به دلار و وزن آنها در شاخص دلار از یک برنامه مثل اکسل استفاده کنند. معادله محاسبه شاخص دلار به شرح زیر است:

USDX = 50.14348112 * EUR/USD  ^ (-۰.۵۷۶) * USD/JPY ^ (0.136) * GBP/USD ^ (-0.119) * USD/CAD ^ (0.091) * USD/SEK ^ (0.042) * USD/CHF ^ (0.036)

فرمول شاخص دلار

توجه کنید که جفت ارزهایی که دلار در آنها ارز پایه (صورت کسر) است توان مثبت دارند و بالعکس.
در یک فایل اکسل، باید نرخ‌های ارز مولفه‌ها را به صورت جداگانه ثبت کرده و سپس آنها را در فرمول قرار دهید. تصویر زیر نمونه‌ای از یک فایل آماده اکسل برای محاسبه شاخص دلار آورده شده است.

اکسل محاسبه شاخص دلار

همانطور که در محاسبات بالا مشاهده می‌کنید، ارزش نظری USDX با توجه به نرخ‌های ارز برابر با ۹۶.۶۳۹۳۵۴۴۶ بوده که بسیار نزدیک به نرخ ۹۶.۶۵ است که توسط بازارسازان در بورس بین قاره‌ای ICE قیمت‌گذاری شده است.

شاخص وزنی تجاری دلار فدرال رزرو

شاخص مهم دیگر دلار آمریکا شاخص وزنی تجاری دلار آمریکا یا TWDI است که از سال ۱۹۹۸ توسط فدرال رزرو محاسبه و منتشر می‌شود. این شاخص، ارزیابی بسیار گسترده‌تری از ارزش دلار را در مقایسه با سبدی از ۲۶ ارز ارائه داده و به سیاست‌گذاران پولی فدرال رزرو اجازه می‌دهد تا ارزیابی‌های خود را در مورد چگونگی رقابت‌پذیری کالاهای تولید شده توسط ایالات متحده در مقابل سایر کشورها ارائه کنند.
به دلیل ماهیت جامع‌تر این شاخص، بسیاری از اقتصاددانان فکر می‌کنند که TWDI فدرال رزرو شاخص اصلی دلار است که بیشترین تاثیر را بر اقتصاد این کشور دارد. علاوه‌بر این، این شاخص با وزن تجاری گسترده‌تر توسط سیاست‌گذاران فدرال رزرو برای تنظیم سیاست‌های پولی ایالات متحده (براساس قدرت و یا ضعف دلار آمریکا) استفاده می‌شود. از این رو تاثیر بالقوه این شاخص بر نرخ بهره بسیار بیشتر از شاخص USDX است.

ترکیب ارزها در شاخص وزنی تجاری دلار فدرال رزرو

در جدول زیر ترکیب سبد ۲۶ ارزی که ارزش شاخص دلار از دیدگاه فدرال رزرو را تشکیل می‌دهند، به همراه وزن آنها آورده شده است:

ارزهای تعیین کننده شاخص وزنی تجاری دلار و وزن هر کدام از ارزها در سال ۲۰۱۶

در جدول بالا، کشورها یا مناطقی که با ستاره مشخص شده‌اند، بخشی از شاخص ارزهای اصلی (Major Currencies Index) فدرال رزرو هستند. آنهایی که بدون ستاره هستند، در شاخص «سایر شرکای مهم تجاری» فدرال رزرو یا OITP قرار می‌گیرند.

نمودار تاریخی شاخص دلار آمریکا

قراردادهای آتی USDX در بورس ICE معامله می‌شود. بنابراین نمودار تاریخی این شاخص برای تحلیلگران تکنیکال به راحتی در دسترس است تا از آن برای پیش‌بینی سمت‌ وسوی آینده ارزش این شاخص استفاده کنند. بسیاری از وب‌سایت‌های آنلاین، به تحلیلگران و معامله‌گران فارکس این امکان را می‌دهند تا تغییرات این شاخص را به صورت آنلاین و در تایم فریم‌های مختلف مشاهده و از آن استفاده کنند.
نمودار زیر نشان می‌دهد که چگونه شاخص ارزش دلار آمریکا DXY از سال ۱۹۹۲ تغییر کرده است:

نمودار شاخص دلار آمریکا

همانطور که در نمودار می‌بینید، یادداشت‌هایی روی نمودار وجود دارد که نشان می‌دهد چه وقایع کلیدی فاندامنتالی در طول زمان رخ داده است که برخی از آنها عبارتند از: بحران مالی آسیا، بحران مالی و نکول بدهی روسیه، ترکیدن حباب دات کام، ترکیدن حباب بازار مسکن، بحران مالی ۲۰۰۸ ایالات متحده و شوک حاصل از همه‌پرسی برگزیت.

تفسیر شاخص دلار آمریکا

ارزش شاخص USDX می‌تواند برای معامله‌گران یا تحلیلگران مشخص کند که این شاخص از سال ۱۹۷۳ تا امروز چه تغییری کرده است.
به عنوان مثال اگر ارزش این شاخص در حال حاضر ۹۶.۶۵ باشد، این نشان می‌دهد که دلار از سال ۱۹۷۳ در مقایسه با سبد شش ارز، ۳.۳۵ درصد کاهش یافته است. به همین ترتیب، اگر شاخص دلار آمریکا در عدد ۱۱۵ معامله شود، این به معنای آن است که دلار از زمان شروع محاسبه شاخص تاکنون ۱۵ درصد افزایش یافته است.

معامله قراردادهای آتی شاخص دلار آمریکا

معاملات آتی شاخص دلار آمریکا بر اساس سبد وزنی یورو، ین ژاپن، پوند استرلینگ انگلیس، دلار کانادا، کرون سوئد و فرانک سوئیس به راحتی در دسترس معامله‌گرانی است که در بورس ICE معامله می‌کنند. معاملات آتی شاخص دلار امریکا با نماد USDX در ۲۱ ساعت از هر روز معاملاتی در بستر معاملات الکترونیکی معامله می‌شود.
ساعت معاملات الکترونیکی ICE از ۸:۰۰ عصر به وقت نیویورک شروع و در ۵:۰۰ عصر روز بعد به اتمام می‌رسد. پیش گشایش معاملات در این بازار نیم ساعت پیش از گشایش بازار است و معامله‌گران در این زمان می‌توانند سفارشات خود را ثبت کنند.
از نظر اندازه قرارداد، یک قرارداد آتی USDX معادل ۱۰۰۰ دلار ضرب در ارزش شاخص دلار است. قیمت قراردادهای آتی شاخص دلار با سه رقم اعشار محاسبه می‌شود. حداقل اندازه معامله برابر با ۰.۰۰۵ USDX است که هیچ محدودیتی از لحاظ پوزیشن یا قیمت ندارد.
معاملات آتی USDX در چهار ماه سال در چرخه‌های فصلی منقضی می‌شوند. انقضای این قراردادها در ماه‌های مارس، ژوئن، سپتامبر و دسامبر است. آخرین روز معامله روی این قراردادها، دو روز قبل از سررسید است؛ دو روز قبل از سررسید ساعت ۱۰:۱۶ به وقت نیویورک، این قراردادها از دسترس معاملات خارج شده تا در تاریخ سررسید تسویه شوند.
این قراردادها به طور فیزیکی در سومین چهارشنبه هر فصل منقضی شده و به اندازه وزن تمام ارزها تسویه می‌شوند.
برای آن دسته از معامله‌گرانی که مایل به معامله در ابزار مشتقه هستند، ICE ابزار مشتقه شاخص دلار را در همان بازه‌های زمانی ارائه می‌دهد. آخرین روز معاملات این ابزار مشتقه، دو جمعه قبل از سومین چهارشنبه ماهی است که قرارداد منقضی می‌شود.

معامله DXY به صورت CFD

معامله‌گران می‌توانند از طریق بروکرهای آنلاین فارکس که معاملات CFD را ارائه می‌کنند، شاخص USDX را معامله کنند. این معاملات برپایه تسویه نقدی است. (DXY=USDX)
در معاملات CFD قیمت با توجه به ارزش قراردادهای آتی USDX که در بورس ICE معامله ‌می‌شود، تعیین می‌شود.
هر کارگزار تمایل دارد که شرایط خاص خود را برای تعیین USDX در CFD داشته باشند، بنابراین باید مطمئن شوید که پارامترهای قرارداد و روش تسویه حساب، متناسب با نیازهای معاملاتی شما باشد.

تاثیر حرکات شاخص DXY بر جفت ارزهای فارکس

معامله‌گران می‌توانند با مشاهده حرکات هر یک از دو شاخص ارز ایالات متحده مانند USDX، چگونگی تغییر ارزش نسبی این ارز در مقابل سایر ارزها را درک کنند. به عنوان مثال اگر این شاخص در حال افزایش باشد، احتمالا ارزش دلار آمریکا نیز افزایش خواهد یافت، برعکس اگر این شاخص در حال سقوط باشد، دلار نیز در بازار فارکس در مقابل دیگر ارزها کاهش خواهد یافت.
بسیاری از رسانه‌های فعال در بازار مالی تغییر در شاخص‌ دلار آمریکا را گزارش می‌کنند تا به مخاطبان خود درکی از عملکرد دلار آمریکا در بازار فارکس ارائه کنند تا آنها متوجه سقوط یا صعود دلار آمریکا در مقابل سایر ارزها شوند.
این شاخص همچنین به عنوان یک شاخص معکوس برای تعیین قدرت ارز یورو به عنوان واحد ارز اتحادیه اروپا استفاده می‌شود. چرا که وزن یورو در این شاخص ۵۷.۶ درصد است. بعد از یورو، بیشترین وزن در این شاخص متعلق به ین ژاپن با ۱۳.۶ درصد است.
نکته دیگری که معامله‌گران فارکس باید به یاد داشته باشند این است که چگونه معاملات شاخص دلار آمریکا با حرکت ارزهای دیگری که در مقابل دلار مظنه‌گیری شده‌اند، ارتباط دارد. به عنوان مثال جفت ارز USD/JPY که دلار آمریکا در آن ارز پایه است و در صورت کسر و ارز خارجی در مخرج کسر قرار دارد، با شاخص USDX همبستگی مثبت دارد، در این صورت، با افزایش شاخص، این جفت ارز نیز افزایش می‌یابد و با کاهش آن نیز این جفت ارز کاهش می‌یابد.
از سوی دیگر، جفت ارزی مانند EURUSD که در آن دلار آمریکا در مخرج کسر قرار دارد، جفت ارز با شاخص رابطه معکوس دارد به این معنا که شاخص و جفت ارز در جهت خلاف یکدیگر حرکت می‌کنند.

سخن پایانی

با نگاهی به تاریخچه و اهمیت شاخص دلار (DXY)، می‌توان دریافت که این شاخص نه تنها نمایانگر ارزش دلار آمریکا در برابر سایر ارزهای مهم جهانی است، بلکه به عنوان یک نشانگر کلیدی از وضعیت اقتصادی جهانی عمل می‌کند. شاخص DXY، که از سال ۱۹۷۳ معرفی شده، به معامله‌گران، سرمایه‌گذاران و تحلیلگران این امکان را می‌دهد که با بررسی قدرت و ضعف دلار، تصمیمات آگاهانه‌تری در بازارهای مالی بگیرند.

در این مقاله، ما به بررسی عوامل متعددی که بر شاخص دلار تأثیر می‌گذارند پرداختیم، از جمله سیاست‌های پولی فدرال رزرو، نرخ‌های بهره، و تحولات اقتصادی جهانی. همچنین، نقش شاخص DXY در تعیین قیمت‌های کالاها و شاخص‌های بورسی را مورد توجه قرار دادیم.

شاخص دلار به عنوان یک ابزار مهم در تجزیه و تحلیل بازارهای مالی، همواره مورد توجه بوده و خواهد بود. با توجه به اینکه دلار آمریکا همچنان ارز ذخیره اصلی جهان است، شاخص DXY ابزاری حیاتی برای فهمیدن جریانات مالی و اقتصادی در سطح جهانی محسوب می‌شود. در نهایت، با درک عمیق‌تر از شاخص دلار و نحوه تأثیرگذاری آن بر بازارهای مختلف، سرمایه‌گذاران می‌توانند استراتژی‌های سرمایه‌گذاری خود را بهینه‌سازی کنند و از فرصت‌های پیش رو به نحو احسن استفاده نمایند.